Τυνησία: Αυτοί οι νέοι που προκαλούν το καθεστώς του ισόβιου προέδρου...
Ελένη Τσερεζόλε, Αυγή της Κυριακής, Δημοσιευμένο: 2011-01-16
Η αντίδραση των Τυνήσιων στο τρίτο κατά σειρά τηλεοπτικό διάγγελμα του προέδρου Μπεν Αλί μέσα σε διάστημα μικρότερο της μίας εβδομάδας - όταν πλέον η εξουσία αντιλήφθηκε ότι η εξέγερση των νέων έχει λάβει πλέον πολιτικά και ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά - ήταν χαρακτηριστική: παρά τις υποσχέσεις ότι δεν θα είναι υποψήφιος στις εκλογές του... 2014, παρά την υπόσχεση για μείωση των τιμών βασικών ειδών διατροφής, παρά τη διαταγή προς την αστυνομία να μην πυροβολεί τους διαδηλωτές, οι νέοι ήσαν πάλι στους δρόμους, στο κέντρο της Τύνιδας, το πρωί της Παρασκευής, ζητώντας την παραίτηση του προέδρου...
"Μπεν Αλί, φύγε", "Μπεν Αλί, σ’ ευχαριστούμε, αλλά ως εδώ", "Όχι στον Μπεν Αλί", "Συνεχής εξέγερση, όχι στον Μπεν Αλί", ήσαν μερικά από τα συνθήματα που φώναζαν οι χιλιάδες διαδηλωτές στην Τύνιδα, ενδεικτικό του βάθους της δυσαρέσκειας του λαού και κυρίως της νεολαίας, η οποία δεν έχει γνωρίσει άλλον ηγέτη από τον Μπεν Αλί, ο οποίος εκλέγεται συστηματικά με ποσοστά γύρω στο 90% από το... 1987... Η εξέγερση που ξεκίνησε κατά της ακρίβειας της καθημερινότητας (με διαδηλώσεις κατά των αυξήσεων σε βασικά αγαθά) έχει πλέον πάρει διαστάσεις πολιτικής εξέγερσης, η οποία αμφισβητεί τα ίδια τα θεμέλια του καθεστώτος Μπεν Αλί. Κινητήριος μοχλός της εξέγερσης αυτής οι νέοι, και μάλιστα οι διπλωματούχοι νέοι, οι οποίοι παρά τα διπλώματά τους (το καθεστώς επαίρεται για τις επενδύσεις που έχει κάνει στον τομέα της παιδείας) αδυνατούν να βρουν δουλειά. Αντιθέτως βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα διεφθαρμένο, πελατειακό σύστημα, που προωθεί τους "ημέτερους" του κύκλου εξουσίας, του προέδρου και της συζύγου του, σε θέσεις - κλειδιά, αποκλείοντας χιλιάδες άλλους και περιχαρακώνοντας ένα αναπαραγόμενο κλειστό σύστημα εξουσίας.
Η κοινωνική έκρηξη, για όσους γνώριζαν καλά εκ των έσω την κατάσταση, δεν ήταν παρά θέμα χρόνου. Η αφορμή δόθηκε από την αυτοπυρπόληση του νεαρού μικροπωλητή πριν από έναν μήνα περίπου. Αυτή ήταν η σπίθα για μια νεολαία που ακριβώς δεν είχε τίποτε να χάσει, προκειμένου να κατέβει στους δρόμους όλων των μεγάλων πόλεων της χώρας, αψηφώντας την αστυνομοκρατία, τον στρατό, τις προεδρικές απειλές περί "κουκουλοφόρων τρομοκρατών" (σε αντιπαράθεση με τους "καλούς διαδηλωτές" που νομιμοποιούνται, κατά τον Μπεν Αλί, να διαδηλώνουν)... Αψηφώντας επίσης το γεγονός ότι από τις πρώτες κιόλας διαδηλώσεις υπήρξαν νεκροί, ενώ το καθεστώς προχωρούσε και στο "κλείδωμα" των επικοινωνιών, με διακοπή τηλεφωνικών συνδέσεων (π.χ. η "Αυγή" της Κυριακής στάθηκε αδύνατο να επικοινωνήσει τηλεφωνικά με τον πρόεδρο της Λίγκας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Τυνησίας), παρεμβολές στη χρήση του Διαδικτύου, κ.ο.κ. Μάλλον όλα αυτά τα κατασταλτικά μέτρα είχαν το αντίθετο από το προσδοκώμενο (για την εξουσία) αποτέλεσμα: δημιούργησαν, όχι κλίμα φόβου αλλά ατμόσφαιρα μεγαλύτερης αποφασιστικότητας σε μια νέα γενιά που καταγγέλλει άνευ περιστροφών, όπως κάνει η θεσμική (όσο και έντρομη) αντιπολίτευση, την κοινωνική αδικία σε όλες της τις μορφές: διαφθορά, πελατειακό καθεστώς, μαφιόζικες διασυνδέσεις...
Ο 26χρονος Μοχάμεντ Μπουαζίζι, που έχασε τη ζωή του ύστερα από την αυτοπυρπόλησή του (μετά την κατάσχεση του εμπορεύματός του από την αστυνομία) έγινε το σύμβολο μιας χαμένης γενιάς, αυτής που δεν ανέχεται πλέον το γεγονός ότι το 5% της ετήσιας οικονομικής ανάπτυξης της χώρας δεν λειτουργεί διόλου ευεργετικά για την ίδια, καθώς "απορροφάται" από τους κύκλους εξουσίας και τους "ομοτράπεζούς" της... Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, η ανεργία των νέων ηλικίας από 18 ως 29 ετών είναι τρεις φορές μεγαλύτερη από εκείνη των μεγαλύτερων ηλικιών, που επισήμως κινείται (νούμερα του 2008) γύρω στο 14%... Στη δε συντριπτική τους πλειοψηφία οι άνεργοι αυτοί είναι διπλωματούχοι...
Ειρωνεία της τύχης: σε μια οικονομία που στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στο κράτος, το πανεπιστημιακό δίπλωμα αποτελούσε κάποτε την εγγύηση μιας σταθερής δουλειάς στον δημόσιο ή ευρύτερο δημόσιο τομέα - μια κατάσταση που ανατράπηκε ύστερα από τις δομικές μεταρρυθμίσεις της μετά Μπουργκίμπα περιόδου... Η νέα κατάσταση που δημιουργήθηκε, το άνοιγμα στους κανόνες της ελεύθερης αγοράς, αποδείχθηκε ανίκανη να απορροφήσει όλους τους νέους διπλωματούχους, ενώ την ίδια στιγμή τα φαινόμενα διαφθοράς αυξάνονταν αλματωδώς...
Η απόρριψη του συστήματος εξουσίας Μπεν Αλί από τους Τυνήσιους νέους είναι τόσο καθολική και ριζοσπαστική που δεν περιορίζεται στις διαδηλώσεις - εκφράζεται παντού, στο Διαδίκτυο αλλά και μέσα από τη μουσική ραπ. Παράδειγμα το συγκρότημα ραπ Αρμάντα Μπιζέρτα, στην πόλη Μπιζέρτε, στα νότια της χώρας: η μουσική του παίζεται στο Facebook και σε άλλα παρεμφερή δίκτυα, παρακάμπτοντας τα επίσημα κανάλια επικοινωνίας. Οι στίχοι του, στα αραβικά σε συνδυασμό με λίγες φράσεις στα γαλλικά, καταγγέλλουν τις "ανισότητες στη διανομή του πλούτου", την "φτώχεια, την αδικία, τη διαφθορά"... Πολλά από αυτά τα γκρουπ ανήκουν στη συλλογικότητα SounD Of FreeDom. Ο Μαλέκ Κεμίρι, των Αρμάντα Μπιζέρτα εξηγεί τη διάδοση της "κουλτούρας του φόβου" με την οποία έχουν "εμποτιστεί οι Τυνήσιοι". Μετά από την αυτοπυρπόληση του 26χρονου, στις 17 Δεκεμβρίου, το γκρουπ έγραψε ένα τραγούδι με τίτλο "Μουσική της επανάστασης", όπου γίνεται λόγος για την "κακή οικονομική κατάσταση", την "ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα", την ανάγκη να συνεχίσει ο αγώνας, οι διαδηλώσεις...
Το μήνυμα και των τραγουδιών και των συνθημάτων στους δρόμους είναι σαφές: το σύστημα εξουσίας του Μπεν Αλί, τουλάχιστον με τη σημερινή του μορφή είναι τελειωμένο. Ο αγώνας δρόμου στον οποίο έχει επιδοθεί τώρα το καθεστώς αφορά μάλλον στη διαιώνισή του με άλλους τρόπους. Τα μέτρα που ανακοίνωσε ο Μπεν Αλί το βράδυ της Πέμπτης ίσως να ήσαν αρκετά πριν από 1,5 μήνα - σήμερα φαντάζουν απολύτως ανεπαρκή. Η νεολαία της Τυνησίας που τόλμησε να κατέβει στους δρόμους, πληρώνοντας και υψηλό τίμημα (οι νεκροί είχαν ξεπεράσει τους 70 τη στιγμή που γράφονταν αυτές οι γραμμές), δεν δείχνει διατεθειμένη να "επιστρέψει ησύχως" στην προτεραία κατάσταση. Και τούτο γιατί αυτή η κατάσταση είναι συνώνυμη της ανεργίας, της φτώχειας και της διαφθοράς. Με άλλα λόγια, απέναντι σε έναν ορίζοντα που είναι ήδη κατάμαυρος, η νεολαία της χώρας προτιμά το άλμα προς την ελευθερία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Σήμερα οι ξένοι υποστηρικτές του Μπεν Αλί και του συστήματός του (με πρώτη - πρώτη τη Γαλλία αλλά και τις ΗΠΑ, οι οποίες πάντως προέβησαν σε πιο επικριτικές δηλώσεις έναντι του Τυνήσιου προέδρου σε σχέση με το Παρίσι), αντιλαμβάνονται ότι θα είναι πολύ δύσκολο πλέον, ως αδύνατο, να διασώσουν τον προστατευόμενό τους...
e.tserezole@avgi.gr
"Μπεν Αλί, φύγε", "Μπεν Αλί, σ’ ευχαριστούμε, αλλά ως εδώ", "Όχι στον Μπεν Αλί", "Συνεχής εξέγερση, όχι στον Μπεν Αλί", ήσαν μερικά από τα συνθήματα που φώναζαν οι χιλιάδες διαδηλωτές στην Τύνιδα, ενδεικτικό του βάθους της δυσαρέσκειας του λαού και κυρίως της νεολαίας, η οποία δεν έχει γνωρίσει άλλον ηγέτη από τον Μπεν Αλί, ο οποίος εκλέγεται συστηματικά με ποσοστά γύρω στο 90% από το... 1987... Η εξέγερση που ξεκίνησε κατά της ακρίβειας της καθημερινότητας (με διαδηλώσεις κατά των αυξήσεων σε βασικά αγαθά) έχει πλέον πάρει διαστάσεις πολιτικής εξέγερσης, η οποία αμφισβητεί τα ίδια τα θεμέλια του καθεστώτος Μπεν Αλί. Κινητήριος μοχλός της εξέγερσης αυτής οι νέοι, και μάλιστα οι διπλωματούχοι νέοι, οι οποίοι παρά τα διπλώματά τους (το καθεστώς επαίρεται για τις επενδύσεις που έχει κάνει στον τομέα της παιδείας) αδυνατούν να βρουν δουλειά. Αντιθέτως βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα διεφθαρμένο, πελατειακό σύστημα, που προωθεί τους "ημέτερους" του κύκλου εξουσίας, του προέδρου και της συζύγου του, σε θέσεις - κλειδιά, αποκλείοντας χιλιάδες άλλους και περιχαρακώνοντας ένα αναπαραγόμενο κλειστό σύστημα εξουσίας.
Η κοινωνική έκρηξη, για όσους γνώριζαν καλά εκ των έσω την κατάσταση, δεν ήταν παρά θέμα χρόνου. Η αφορμή δόθηκε από την αυτοπυρπόληση του νεαρού μικροπωλητή πριν από έναν μήνα περίπου. Αυτή ήταν η σπίθα για μια νεολαία που ακριβώς δεν είχε τίποτε να χάσει, προκειμένου να κατέβει στους δρόμους όλων των μεγάλων πόλεων της χώρας, αψηφώντας την αστυνομοκρατία, τον στρατό, τις προεδρικές απειλές περί "κουκουλοφόρων τρομοκρατών" (σε αντιπαράθεση με τους "καλούς διαδηλωτές" που νομιμοποιούνται, κατά τον Μπεν Αλί, να διαδηλώνουν)... Αψηφώντας επίσης το γεγονός ότι από τις πρώτες κιόλας διαδηλώσεις υπήρξαν νεκροί, ενώ το καθεστώς προχωρούσε και στο "κλείδωμα" των επικοινωνιών, με διακοπή τηλεφωνικών συνδέσεων (π.χ. η "Αυγή" της Κυριακής στάθηκε αδύνατο να επικοινωνήσει τηλεφωνικά με τον πρόεδρο της Λίγκας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Τυνησίας), παρεμβολές στη χρήση του Διαδικτύου, κ.ο.κ. Μάλλον όλα αυτά τα κατασταλτικά μέτρα είχαν το αντίθετο από το προσδοκώμενο (για την εξουσία) αποτέλεσμα: δημιούργησαν, όχι κλίμα φόβου αλλά ατμόσφαιρα μεγαλύτερης αποφασιστικότητας σε μια νέα γενιά που καταγγέλλει άνευ περιστροφών, όπως κάνει η θεσμική (όσο και έντρομη) αντιπολίτευση, την κοινωνική αδικία σε όλες της τις μορφές: διαφθορά, πελατειακό καθεστώς, μαφιόζικες διασυνδέσεις...
Ο 26χρονος Μοχάμεντ Μπουαζίζι, που έχασε τη ζωή του ύστερα από την αυτοπυρπόλησή του (μετά την κατάσχεση του εμπορεύματός του από την αστυνομία) έγινε το σύμβολο μιας χαμένης γενιάς, αυτής που δεν ανέχεται πλέον το γεγονός ότι το 5% της ετήσιας οικονομικής ανάπτυξης της χώρας δεν λειτουργεί διόλου ευεργετικά για την ίδια, καθώς "απορροφάται" από τους κύκλους εξουσίας και τους "ομοτράπεζούς" της... Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, η ανεργία των νέων ηλικίας από 18 ως 29 ετών είναι τρεις φορές μεγαλύτερη από εκείνη των μεγαλύτερων ηλικιών, που επισήμως κινείται (νούμερα του 2008) γύρω στο 14%... Στη δε συντριπτική τους πλειοψηφία οι άνεργοι αυτοί είναι διπλωματούχοι...
Ειρωνεία της τύχης: σε μια οικονομία που στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στο κράτος, το πανεπιστημιακό δίπλωμα αποτελούσε κάποτε την εγγύηση μιας σταθερής δουλειάς στον δημόσιο ή ευρύτερο δημόσιο τομέα - μια κατάσταση που ανατράπηκε ύστερα από τις δομικές μεταρρυθμίσεις της μετά Μπουργκίμπα περιόδου... Η νέα κατάσταση που δημιουργήθηκε, το άνοιγμα στους κανόνες της ελεύθερης αγοράς, αποδείχθηκε ανίκανη να απορροφήσει όλους τους νέους διπλωματούχους, ενώ την ίδια στιγμή τα φαινόμενα διαφθοράς αυξάνονταν αλματωδώς...
Η απόρριψη του συστήματος εξουσίας Μπεν Αλί από τους Τυνήσιους νέους είναι τόσο καθολική και ριζοσπαστική που δεν περιορίζεται στις διαδηλώσεις - εκφράζεται παντού, στο Διαδίκτυο αλλά και μέσα από τη μουσική ραπ. Παράδειγμα το συγκρότημα ραπ Αρμάντα Μπιζέρτα, στην πόλη Μπιζέρτε, στα νότια της χώρας: η μουσική του παίζεται στο Facebook και σε άλλα παρεμφερή δίκτυα, παρακάμπτοντας τα επίσημα κανάλια επικοινωνίας. Οι στίχοι του, στα αραβικά σε συνδυασμό με λίγες φράσεις στα γαλλικά, καταγγέλλουν τις "ανισότητες στη διανομή του πλούτου", την "φτώχεια, την αδικία, τη διαφθορά"... Πολλά από αυτά τα γκρουπ ανήκουν στη συλλογικότητα SounD Of FreeDom. Ο Μαλέκ Κεμίρι, των Αρμάντα Μπιζέρτα εξηγεί τη διάδοση της "κουλτούρας του φόβου" με την οποία έχουν "εμποτιστεί οι Τυνήσιοι". Μετά από την αυτοπυρπόληση του 26χρονου, στις 17 Δεκεμβρίου, το γκρουπ έγραψε ένα τραγούδι με τίτλο "Μουσική της επανάστασης", όπου γίνεται λόγος για την "κακή οικονομική κατάσταση", την "ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα", την ανάγκη να συνεχίσει ο αγώνας, οι διαδηλώσεις...
Το μήνυμα και των τραγουδιών και των συνθημάτων στους δρόμους είναι σαφές: το σύστημα εξουσίας του Μπεν Αλί, τουλάχιστον με τη σημερινή του μορφή είναι τελειωμένο. Ο αγώνας δρόμου στον οποίο έχει επιδοθεί τώρα το καθεστώς αφορά μάλλον στη διαιώνισή του με άλλους τρόπους. Τα μέτρα που ανακοίνωσε ο Μπεν Αλί το βράδυ της Πέμπτης ίσως να ήσαν αρκετά πριν από 1,5 μήνα - σήμερα φαντάζουν απολύτως ανεπαρκή. Η νεολαία της Τυνησίας που τόλμησε να κατέβει στους δρόμους, πληρώνοντας και υψηλό τίμημα (οι νεκροί είχαν ξεπεράσει τους 70 τη στιγμή που γράφονταν αυτές οι γραμμές), δεν δείχνει διατεθειμένη να "επιστρέψει ησύχως" στην προτεραία κατάσταση. Και τούτο γιατί αυτή η κατάσταση είναι συνώνυμη της ανεργίας, της φτώχειας και της διαφθοράς. Με άλλα λόγια, απέναντι σε έναν ορίζοντα που είναι ήδη κατάμαυρος, η νεολαία της χώρας προτιμά το άλμα προς την ελευθερία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Σήμερα οι ξένοι υποστηρικτές του Μπεν Αλί και του συστήματός του (με πρώτη - πρώτη τη Γαλλία αλλά και τις ΗΠΑ, οι οποίες πάντως προέβησαν σε πιο επικριτικές δηλώσεις έναντι του Τυνήσιου προέδρου σε σχέση με το Παρίσι), αντιλαμβάνονται ότι θα είναι πολύ δύσκολο πλέον, ως αδύνατο, να διασώσουν τον προστατευόμενό τους...
e.tserezole@avgi.gr
