Ο Γολγοθάς του ΠΑΣΟΚ

Τον αναπόφευκτο Γολγοθά του αρχίζει να ανεβαίνει το ΠΑΣΟΚ, παραμονές Χριστουγέννων. Και η ανάβαση δεν θα τελειώσει με την σταύρωση των εκλογών. Η Ανάσταση θα αργήσει και γιατί οι αντικειμενικές συνθήκες είναι τραχιές και οι υποκειμενικές διέξοδοι σε εμβρυακή κατάσταση. Εξηγούμαι: το ΠΑΣΟΚ έχει να αναμετρηθεί με ένα αξεπέραστο- για το ορατό μέλλον- τριπλό πρόβλημα που συγκροτεί ένα ενιαίο πλέγμα.

Πρώτον έχει να αντιμετωπίσει την επερχόμενη εκλογική αποδοκιμασία λόγω της οικονομικής πολιτικής που ακολούθησε. Ακόμα και αν εφάρμοζε με συνέπεια την μόνη σωστή πολιτική- πράγμα που προφανώς δεν συνέβη- είναι τέτοιο το τσουνάμι της κρίσης που θα το παρασύρει εκλογικά. Εδώ ο Σρέντερ με την Ατζέντα 2010 διέσωσε – κατά κοινή σήμερα ομολογία- την Γερμανική οικονομία αλλά δεν απέφυγε την εκλογική ήττα και την κρίση στο κόμμα του με την αποχώρηση από το SPD του Όσκαρ Λαφοντέν. Με οποιαδήποτε, λοιπόν, ηγεσία το ΠΑΣΟΚ θα ηττηθεί στις επόμενες εκλογές. Άλλο όμως μια καθαρή αλλά αξιοπρεπής ήττα και άλλο μια ταπεινωτική εκλογική συντριβή γιατί η τελευταία πέραν των άλλων θα καθυστερήσει και την επανεκκίνηση.

Αυτή η εφιαλτική προοπτική βασανίζει δελφίνους και Παπανδρέου και οδηγεί ευθέως στο δεύτερο σκέλος του προβλήματος: το ανοικτό ζήτημα της ηγεσίας. Γιατί οι πιο σοβαροί διεκδικητές της ηγεσίας αρνούνται να ανοίξουν τα χαρτιά τους και βολεύονται πίσω από το επιχείρημα «ότι προέχει το κυβερνητικό έργο»; Για δύο λόγους: πρώτον γιατί δεν έχουν αποφασίσει αν πρέπει να πάρουν τον μουντζούρη της ηγεσίας πριν την εκλογική ήττα( η μήπως συντριβή;) και δεύτερον γιατί δεν έχουν την δυνατότητα να καταλήξουν μεταξύ τους σε μια επιλογή προσώπου και κυρίως προγράμματος, την οποία θα δεσμεύονταν να υποστηρίξουν για μεγάλο χρονικό διάστημα, οπωσδήποτε και μετά τις εκλογές και την ήττα. Αν είχαν συμφωνήσει στο δεύτερο τότε ο Παπανδρέου δεν θα μπορούσε να αγοράσει ούτε μια μέρα χρόνο και να μαδάει με την ησυχία του την μαργαρίτα( να φύγω η να μην φύγω, να φύγω πριν η μετά τις εκλογές) και να ταξιδεύει στην υφήλιο σαν αμετακίνητος αρχηγός την ώρα που το κόμμα του αποσυντίθεται. Γιατί άραγε δεν μπορούν να συνεννοηθούν και αυτοκαταργούνται ως κομματικά στελέχη ελπίζοντας ότι με την άμεση προσφυγή στην λαϊκή βάση( μόνος θεσμός ο λαός, τα κόμματα περιττεύουν) θα εξαργυρώσουν την συγκυριακή δημοφιλία τους και σε χρόνο μηδεν θα πάρουν την πολυπόθητη ηγεσία;

Η απάντηση βρίσκεται στο τρίτο και κυριότερο σκέλος του τριγωνικού προβλήματος στην ιδεολογική και προγραμματική απίσχναση του ΠΑΣΟΚ που την βιώνει από το 2004 και μετά. Δεν υπάρχει, δηλαδή, ένα πλαίσιο προγραμματικών αρχών, αυτό που με μια λέξη αποκαλούμε πλατφόρμα. Εδώ βρίσκεται η αξεπέραστη μέχρι στιγμής δυσκολία γιατί οι πλατφόρμες δεν πέφτουν από τον ουρανό, διαμορφώνονται συν τω χρόνω και τους προσδίδει αξιοπιστία το προσωπικό παράδειγμα, αυτό που λέμε στάση ζωής. Αυτό είναι το μεγάλο αγκάθι που πρέπει να αφαιρέσουν από το δικό τους πόδι όσοι επιθυμούν να διεκδικήσουν την ηγεσία. Αυτό είναι το πρόβλημα με την « έκρηξη» Χρυσοχοίδη και όσες θα ακολουθήσουν και όχι η «αγένεια, η ανηθικότητα και η αχαριστία» που έσπευσαν να του αποδώσουν οι Ηρακληδείς του κλυδωνιζόμενου θρόνου.

Εδώ βρίσκεται και η κολοσσιαία διαφορά με την περίπτωση Σημίτη και τον πεντακάθαρο τρόπο με τον οποίο διεκδίκησε την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ και την πρωθυπουργία. Ο Σημίτης είχε διαμορφώσει συστηματικά και δημόσια μια πλατφόρμα για τον προοδευτικό εκσυγχρονισμό της ελληνικής κοινωνίας και πεισματικά την πρόβαλε. Προβάλλοντας την ήρθε τρεις φορές σε ανοικτή σύγκρουση με τον γεννήτορα- μύθο του ΠΑΣΟΚ Ανδρέα Παπανδρέου για μείζονα ιδεολογικοπολιτικά ζητήματα. Την πρώτη φορά πριν από τον εκλογικό θρίαμβο του ΠΑΣΟΚ το 1981 δεν δίστασε να διαφοροποιηθεί από το ανεδαφικό αλλά δημοφιλές σύνθημα « ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο» και να αποδεχθεί την ρεαλιστική προσέγγιση της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας και του ΚΚΕ εσωτερικού που ανίχνευε «την Ευρώπη των εργαζομένων και των λαών». Ανέλαβε το πολιτικό κόστος της σύγκρουσης με αποτέλεσμα να μην συμπεριληφθεί στις εκλογικές λίστες. Στην συνέχεια δύο φορές παραιτήθηκε από Υπουργός όταν ο Ανδρέας εγκατέλειψε την συμφωνημένη οικονομική πολιτική και προσχώρησε στην πολιτική «Τσοβόλα δώστα όλα», προειδοποιώντας ότι η οικονομία εκδικείται πράγμα που τώρα πια το ξέρουμε όλοι. Όταν ήρθε το πλήρωμα του χρόνου και οι απόψεις του άρχισαν να δικαιώνονται ήταν αξιόπιστος στα μάτια των πολιτών. Ο Χρυσοχοίδης αλλά και όλοι οι άλλοι δεν έχουν να επιδείξουν ανάλογη συμπεριφορά απέναντι στην αλλοπρόσαλλη πολλές φορές πολιτική του Γ. Παπανδρέου. Μέχρι τέλος, ακόμα και για την καταστροφική πρόταση για το δημοψήφισμα, δεν τόλμησαν να διαφοροποιηθούν, πόσο μάλλον να παραιτηθούν.

Το ΠΑΣΟΚ, λοιπόν, θα δυσκολευτεί να βρει τον δρόμο του γιατί τα ιδεολογικοπολιτικά στρατόπεδα στο εσωτερικό του είναι αδιαμόρφωτα λόγω της αδυναμίας του συνόλου του στελεχικού του δυναμικού να αντιταχθεί ουσιαστικά στον Παπανδρέου και την πολιτική του και να διαμορφώσει έγκαιρα την μαγιά για ένα νέο ξεκίνημα. Όταν άρχισε η πτώση του ο Παπανδρέου φρόντισε να συμπεριλάβει σε αυτήν όλους τους δυνητικούς αντιπάλους του αξιοποιώντας το γεγονός ότι δεν είχαν την δύναμη να συγκρουστούν μαζί του και να μείνουν για ένα διάστημα εκτός κυβέρνησης. Όλα έγιναν ένα κουβάρι που μπλέχτηκαν ασαφείς πολιτικές και ποικίλες προσωπικές φιλοδοξίες. Μέχρι να ξεμπλέξουν το κουβάρι, μέχρι να καθαρίσουν τα μέτωπα και να διαμορφωθεί μια σύγχρονη κεντροαριστερή εναλλακτική πρόταση και μια ομοιογενής ηγετική ομάδα ικανή να τη υπηρετήσει, το ΠΑΣΟΚ θα ανεβαίνει τον Γολγοθά του. Και θα δουν πολλά τα μάτια μας. Σκηνές μόνο από το θρίλερ αυτό βλέπουμε αυτές τις μέρες. Όμως δεν πρέπει να υπάρχει καμιά αμφιβολία, ο χώρος θα ταλαιπωρηθεί, θα συρρικνωθεί αλλά δεν πρόκειται να εξαερωθεί. Αργά η γρήγορα, ή σαν ενιαίο ΠΑΣΟΚ είτε δίνοντας τέλος σε μια μακρόχρονη συμβίωση αντιθέτων- πλέον- απόψεων, η παράταξη θα ανασυγκροτηθεί. Αυτό που δεν θα επαναληφθεί- και φαίνεται ότι αφορά και τον χώρο της κεντροδεξιάς- είναι η παρουσία κομμάτων μαμούθ που εξελίχθηκαν σε κόμματα Βαβέλ.

Μπαίνουμε σε φάση κυβερνήσεων συνεργασίας. Επειδή η πρόβλεψη μου είναι ότι μια αυτοδύναμη – πράγμα που δεν φαίνεται-κυβέρνηση της ΝΔ η μια κυβέρνηση ΝΔ-ΛΑΟΣ θα έχει χειρότερο και συντομότερο τέλος από την κυβέρνηση Παπανδρέου, η ανασυγκρότηση του ΠΑΣΟΚ θα συμπέσει χρονικά με την αντεπίθεση της κεντροαριστεράς. Σε αυτό το σημείο ο ρόλος της « Δημοκρατικής Αριστεράς» που όλα δείχνουν ότι περνάει με επιτυχία το κρίσιμο κάβο της εκλογικής επιβίωσης, θα είναι σημαντικός. Αλλά για αυτό, προσεχώς.