Γιατί δεν πάω στο Προεδρικό
Γιάννης Γιανουλόπουλος, Ελευθεροτυπία, Δημοσιευμένο: 2005-07-21
Μετά από μακρά σκέψη και με μεγάλη δυσκολία αποφάσισα να διατυπώσω γραπτώς τα όσα ακολουθούν. Ως δημόσια απάντηση σε μια ευγενική πρόσκληση από το Προεδρικό Μέγαρο, που έλαβα φέτος για πρώτη φορά, να παραστώ στη δεξίωση για την 31η επέτειο της αποκαταστάσεως της Δημοκρατίας.
Δύσκολα δεν ήταν τα δυόμισι δευτερόλεπτα που μου χρειάστηκαν προκειμένου να καταλήξω στο ότι δεν θα επιθυμούσα να παρευρίσκομαι σε μια γιορτή, τη γιορτή της Δημοκρατίας, στην οποία θα παρίσταται, πιθανότατα, και ο Αρχιεπίσκοπος. Οι δισταγμοί μου είχαν σχέση με τον κίνδυνο, που γνωρίζω ότι πάντοτε υπάρχει, να παρερμηνευθεί μια τέτοια προσωπική αντίδραση. Να θεωρηθεί δηλαδή ως ένα είδος μομφής προς εκείνους που θα προσέλθουν στη δεξίωση ή να εκληφθεί ως έλλειψη σεβασμού προς το πρόσωπο του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Στην πραγματικότητα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο και αυτό θα προσπαθήσω να εξηγήσω. Οι τρεις δεκαετίες που πέρασαν από την κατάρρευση της στρατιωτικής δικτατορίας είναι η μακρότερη περίοδος ομαλού κοινοβουλευτικού βίου που γνώρισε η Ελλάδα από τότε που έγινε ανεξάρτητο κράτος. Σήμερα -χωρίς καθόλου αυτό να σημαίνει ότι αναστέλλονται οι συλλογικοί πολιτικοί και κοινωνικοί αγώνες, ότι επήλθε «το τέλος της Ιστορίας», ότι δεν έχει πλέον νόημα η διάκριση μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς κ.ο.κ. -έχουμε κατακτήσει ένα επίπεδο πολιτικού πολιτισμού, ένα σύνολο δηλαδή κανόνων και πρακτικών, ορίων και συμπεριφορών, για το οποίο, δικαίως, όλοι οι Ελληνες, σε στιγμές νηφαλιότητας, αισθανόμαστε κάπως υπερήφανοι. Η κατάκτηση αυτή οφείλεται κατά μεγάλο μέρος στον πολιτικό κόσμο της χώρας. Ολων των παρατάξεων.
Οπως ο Κωστής Στεφανόπουλος, έτσι και ο σημερινός Πρόεδρος Κάρολος Παπούλιας συμβολίζει και εκπροσωπεί με τον καλύτερο τρόπο τις κοινές μας αξίες. Τις σύγχρονες αξίες της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Αντιθέτως, ο δημόσιος λόγος του Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου από τότε που κατέλαβε τον θρόνο του -ένας λόγος παλαιοκομματικός, διχαστικός, ρατσιστικός και έντονα πατριδοκαπηλικός- καθώς και η εν γένει παρουσία του δεν συνιστούν απλή παραφωνία, αλλά μια συνεχή βάναυση και ηθελημένη προσβολή για τον πολιτικό μας πολιτισμό. Ο Αρχιεπίσκοπος προκαλεί. Προκαλεί και προσβάλλει διαρκώς τον πολιτικό κόσμο και τους πολίτες αυτής της χώρας. Η απάντηση στο εύλογο ερώτημα, γιατί δεν αντιδρούν και αυτοί εξίσου συστηματικά και αποτελεσματικά, είναι μάλλον απλή: Διότι εκβιάζει.
Τους πιο φανατικούς και αφελείς από τους πιστούς τούς εκβιάζει συναισθηματικά με το γνωστό (από τον σταλινισμό και όχι μόνο) επιχείρημα ότι κάθε κριτική εις βάρος του είναι κατά βάθος βολή εναντίον του σώματος της Εκκλησίας (του κόμματος, της πατρίδος κ.ο.κ.). Οσοι πείθονται, δεν αποτελούν ασφαλώς την πλειοψηφία των πιστών, πολλώ δε μάλλον την πλειοψηφία του ελληνικού λαού. Του είναι όμως αρκετοί για τον ρόλο που θέλει να διαδραματίζει. Στο πολιτικό επίπεδο -το μόνο που πραγματικά τον ενδιαφέρει, διότι σχέσεις με την πνευματικότητα της ορθοδοξίας ούτε έχει ούτε, εξ όσων γνωρίζω, επιζητεί να συνάψει- εκβιάζει με τις πάσης φύσεως εκλογές: εθνικές, δημοτικές, ακόμη και σωματειακές. Ως επικεφαλής ενός εκκλησιαστικού παρακράτους με άφθονο (αφορολόγητο) χρήμα και πανελλήνια δικτύωση. Δεν εκβιάζει δε, ως γνωστόν, μόνο κόμματα και παρατάξεις, αλλά και υποψηφίους που περιλαμβάνονται στο ίδιο ψηφοδέλτιο με την «πριμοδότηση» ορισμένων και την «τιμωρία» κάποιων άλλων. Και όλα αυτά για το καλό μας και με δικά μας έξοδα!
Εκκρεμεί ένα τελευταίο ερώτημα. Γιατί όλα τα παραπάνω δεν θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα ανεξάρτητο από τη συγκυρία της 24ης Ιουλίου κείμενο; Γιατί θα έπρεπε να συνδεθούν με τη μη αποδοχή μιας τόσο τιμητικής προσκλήσεως;
Η ειλικρινής απάντηση είναι ότι δεν κατόρθωσα να βρω λύση σε ένα πρόβλημα, το οποίο χρειάστηκε να αντιμετωπίσω για πρώτη φορά. Πώς δηλαδή χειρίζεται κανείς το ενδεχόμενο, την ημέρα ακριβώς της γιορτής για την απαλλαγή της χώρας από τη στρατιωτική δικτατορία, να χρειάζεται να αντικρίζει, έστω και εξ αποστάσεως -δεν έχω επισκεφθεί ποτέ το χώρο για να ξέρω εάν μπορεί να σταθεί κάποιος πίσω από κανένα σχετικά μεγάλο δέντρο ώστε να μην τον βλέπει- έναν άνθρωπο, τον εν Ελλάδι εκπρόσωπο της Ακρας Δεξιάς του Κυρίου, ο οποίος είχε το θράσος να δηλώσει, εκτός των όσων προαναφέραμε, ότι από τη θέση-κλειδί του γραμματέα της χουντικής Ιεράς Συνόδου δεν αντιλήφθηκε τίποτε για τα βασανιστήρια... διότι εδιάβαζε.
Επαναλαμβάνω ότι τιμώ και σέβομαι όλους εκείνους που, έχοντας προσφέρει πολύ περισσότερα πράγματα από μένα στον κοινό μας αγώνα εναντίον της δικτατορίας, και με πολύ μεγαλύτερο κόστος, θα προσέλθουν στη δεξίωση. Είμαι βέβαιος ότι αισθάνθηκαν και αισθάνονται την ίδια αγανάκτηση για την αναιδέστατη αυτή δήλωση. Απλώς ο καθένας μας πιστεύω ότι πρέπει να έχει το δικαίωμα να αντιδρά με διαφορετικό τρόπο, χωρίς παρεξηγήσεις. Κατάκτηση αποτελεί και αυτό άλλωστε του πολιτικού μας πολιτισμού.
*Ιστορικός
Δύσκολα δεν ήταν τα δυόμισι δευτερόλεπτα που μου χρειάστηκαν προκειμένου να καταλήξω στο ότι δεν θα επιθυμούσα να παρευρίσκομαι σε μια γιορτή, τη γιορτή της Δημοκρατίας, στην οποία θα παρίσταται, πιθανότατα, και ο Αρχιεπίσκοπος. Οι δισταγμοί μου είχαν σχέση με τον κίνδυνο, που γνωρίζω ότι πάντοτε υπάρχει, να παρερμηνευθεί μια τέτοια προσωπική αντίδραση. Να θεωρηθεί δηλαδή ως ένα είδος μομφής προς εκείνους που θα προσέλθουν στη δεξίωση ή να εκληφθεί ως έλλειψη σεβασμού προς το πρόσωπο του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Στην πραγματικότητα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο και αυτό θα προσπαθήσω να εξηγήσω. Οι τρεις δεκαετίες που πέρασαν από την κατάρρευση της στρατιωτικής δικτατορίας είναι η μακρότερη περίοδος ομαλού κοινοβουλευτικού βίου που γνώρισε η Ελλάδα από τότε που έγινε ανεξάρτητο κράτος. Σήμερα -χωρίς καθόλου αυτό να σημαίνει ότι αναστέλλονται οι συλλογικοί πολιτικοί και κοινωνικοί αγώνες, ότι επήλθε «το τέλος της Ιστορίας», ότι δεν έχει πλέον νόημα η διάκριση μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς κ.ο.κ. -έχουμε κατακτήσει ένα επίπεδο πολιτικού πολιτισμού, ένα σύνολο δηλαδή κανόνων και πρακτικών, ορίων και συμπεριφορών, για το οποίο, δικαίως, όλοι οι Ελληνες, σε στιγμές νηφαλιότητας, αισθανόμαστε κάπως υπερήφανοι. Η κατάκτηση αυτή οφείλεται κατά μεγάλο μέρος στον πολιτικό κόσμο της χώρας. Ολων των παρατάξεων.
Οπως ο Κωστής Στεφανόπουλος, έτσι και ο σημερινός Πρόεδρος Κάρολος Παπούλιας συμβολίζει και εκπροσωπεί με τον καλύτερο τρόπο τις κοινές μας αξίες. Τις σύγχρονες αξίες της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Αντιθέτως, ο δημόσιος λόγος του Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου από τότε που κατέλαβε τον θρόνο του -ένας λόγος παλαιοκομματικός, διχαστικός, ρατσιστικός και έντονα πατριδοκαπηλικός- καθώς και η εν γένει παρουσία του δεν συνιστούν απλή παραφωνία, αλλά μια συνεχή βάναυση και ηθελημένη προσβολή για τον πολιτικό μας πολιτισμό. Ο Αρχιεπίσκοπος προκαλεί. Προκαλεί και προσβάλλει διαρκώς τον πολιτικό κόσμο και τους πολίτες αυτής της χώρας. Η απάντηση στο εύλογο ερώτημα, γιατί δεν αντιδρούν και αυτοί εξίσου συστηματικά και αποτελεσματικά, είναι μάλλον απλή: Διότι εκβιάζει.
Τους πιο φανατικούς και αφελείς από τους πιστούς τούς εκβιάζει συναισθηματικά με το γνωστό (από τον σταλινισμό και όχι μόνο) επιχείρημα ότι κάθε κριτική εις βάρος του είναι κατά βάθος βολή εναντίον του σώματος της Εκκλησίας (του κόμματος, της πατρίδος κ.ο.κ.). Οσοι πείθονται, δεν αποτελούν ασφαλώς την πλειοψηφία των πιστών, πολλώ δε μάλλον την πλειοψηφία του ελληνικού λαού. Του είναι όμως αρκετοί για τον ρόλο που θέλει να διαδραματίζει. Στο πολιτικό επίπεδο -το μόνο που πραγματικά τον ενδιαφέρει, διότι σχέσεις με την πνευματικότητα της ορθοδοξίας ούτε έχει ούτε, εξ όσων γνωρίζω, επιζητεί να συνάψει- εκβιάζει με τις πάσης φύσεως εκλογές: εθνικές, δημοτικές, ακόμη και σωματειακές. Ως επικεφαλής ενός εκκλησιαστικού παρακράτους με άφθονο (αφορολόγητο) χρήμα και πανελλήνια δικτύωση. Δεν εκβιάζει δε, ως γνωστόν, μόνο κόμματα και παρατάξεις, αλλά και υποψηφίους που περιλαμβάνονται στο ίδιο ψηφοδέλτιο με την «πριμοδότηση» ορισμένων και την «τιμωρία» κάποιων άλλων. Και όλα αυτά για το καλό μας και με δικά μας έξοδα!
Εκκρεμεί ένα τελευταίο ερώτημα. Γιατί όλα τα παραπάνω δεν θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα ανεξάρτητο από τη συγκυρία της 24ης Ιουλίου κείμενο; Γιατί θα έπρεπε να συνδεθούν με τη μη αποδοχή μιας τόσο τιμητικής προσκλήσεως;
Η ειλικρινής απάντηση είναι ότι δεν κατόρθωσα να βρω λύση σε ένα πρόβλημα, το οποίο χρειάστηκε να αντιμετωπίσω για πρώτη φορά. Πώς δηλαδή χειρίζεται κανείς το ενδεχόμενο, την ημέρα ακριβώς της γιορτής για την απαλλαγή της χώρας από τη στρατιωτική δικτατορία, να χρειάζεται να αντικρίζει, έστω και εξ αποστάσεως -δεν έχω επισκεφθεί ποτέ το χώρο για να ξέρω εάν μπορεί να σταθεί κάποιος πίσω από κανένα σχετικά μεγάλο δέντρο ώστε να μην τον βλέπει- έναν άνθρωπο, τον εν Ελλάδι εκπρόσωπο της Ακρας Δεξιάς του Κυρίου, ο οποίος είχε το θράσος να δηλώσει, εκτός των όσων προαναφέραμε, ότι από τη θέση-κλειδί του γραμματέα της χουντικής Ιεράς Συνόδου δεν αντιλήφθηκε τίποτε για τα βασανιστήρια... διότι εδιάβαζε.
Επαναλαμβάνω ότι τιμώ και σέβομαι όλους εκείνους που, έχοντας προσφέρει πολύ περισσότερα πράγματα από μένα στον κοινό μας αγώνα εναντίον της δικτατορίας, και με πολύ μεγαλύτερο κόστος, θα προσέλθουν στη δεξίωση. Είμαι βέβαιος ότι αισθάνθηκαν και αισθάνονται την ίδια αγανάκτηση για την αναιδέστατη αυτή δήλωση. Απλώς ο καθένας μας πιστεύω ότι πρέπει να έχει το δικαίωμα να αντιδρά με διαφορετικό τρόπο, χωρίς παρεξηγήσεις. Κατάκτηση αποτελεί και αυτό άλλωστε του πολιτικού μας πολιτισμού.
*Ιστορικός
