Προς μια νέα, συγχρονισμένη ύφεση

Λίγοι, πλέον, αμφιβάλλουν. Ο κόσμος, πριν καν συνέλθει από την κρίση 2008, έρχεται αντιμέτωπος με νέα ύφεση. Δεν είναι προβλέψιμος ο ακριβής χρόνος εκδήλωσής της (εν πολλοίς επειδή ο απρόβλεπτος Αμερικανός πρόεδρος μπορεί να την πυροδοτήσει ανά πάσα στιγμή...), πάντως δεν αργεί. Δεν ομοφωνούν οι προβλέψεις αν θα είναι ήπια και σχετικά βραχεία ή βαθιά και παρατεταμένη. Κανείς, ωστόσο, δεν αμφιβάλλει ότι η ύφεση ωριμάζει και πλησιάζει.

Οι αγορές των αμερικανικών ομολόγων προεξοφλούν την ύφεση στις ΗΠΑ, με τη χαρακτηριστική αντιστροφή της καμπύλης αποδόσεων βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων τίτλων: Την Τετάρτη, η απόδοση του 10ετούς ομολόγου των ΗΠΑ (που ήταν ήδη μικρότερη από την απόδοση των 3μηνων τίτλων) έπεσε κάτω από την απόδοση του 2ετούς – πρώτη φορά μετά το 2007. Οταν οι αποδόσεις των μακροπρόθεσμων τίτλων γίνονται μικρότερες από εκείνες των βραχυπρόθεσμων, σημαίνει ότι οι αγορές προεξοφλούν δραστική μείωση των επιτοκίων μελλοντικά, ως αντίδραση σε ύφεση. Την τελευταία 50ετία, με μόνο μία εξαίρεση, αυτός ο δείκτης σωστά έχει προβλέψει κάθε ύφεση. Ετσι, έπειτα από αυτό το σήμα της αγοράς ομολόγων, ο Dow Jones κλονίστηκε, έχασε 800 μονάδες (-3,05%) σε μία συνεδρίαση και παραμένει σε ακραία νευρικότητα, επηρεάζοντας όλα τα χρηματιστήρια του κόσμου.

Μετά μία συγχρονισμένη μεγέθυνση των δέκα μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου, πληθαίνουν και ενισχύονται τα δείγματα μιας συγχρονισμένης ύφεσης. Τα αμερικανικά ομόλογα προβλέπουν ύφεση στις ΗΠΑ. Η Ιαπωνία οδεύει σε ύφεση σε ορίζοντα 6μήνου. Η κινεζική οικονομία μεγεθύνεται, αλλά με τους χαμηλότερους ρυθμούς των τελευταίων 27 ετών. Η γερμανική οικονομία συρρικνώθηκε το β΄ τρίμηνο φέτος –υφίσταται τις συνέπειες της συντηρητικής πολιτικής να επαφεθεί η μεγέθυνσή της αποκλειστικά στους έξω, κυρίως στην επεκτατική πολιτική της Κίνας. Συρρικνώθηκε και η οικονομία της Βρετανίας –μετά μια 6ετία, πρώιμο δείγμα τι ενδέχεται να υποστούν οι Βρετανοί μετά την 31η Οκτωβρίου. Η Γερμανία, η Βρετανία και μαζί η Ιταλία, προβλέπεται να μπουν σε ύφεση περί τα τέλη 2019.

Εξαιτίας του φόβου της ύφεσης, τριάντα κεντρικές τράπεζες έχουν μειώσει τα επιτόκιά τους φέτος. Η διεθνής κοινότητα είναι ανήσυχη. Θα ανησυχούσε, έτσι ή αλλιώς, εφόσον προβλέπεται ύφεση. Εχει τουλάχιστον 3 λόγους να ανησυχεί περισσότερο: (α) Ο κόσμος είναι εξαιρετικά υπερδανεισμένος, το παγκόσμιο χρέος, αντί να έχει μειωθεί, είναι αισθητά υψηλότερο από εκείνο όταν ξέσπασε η κρίση, το 2008. (β) Οι κεντρικές τράπεζες, έχοντας στο έπακρο εκμεταλλευθεί το οπλοστάσιο της νομισματικής πολιτικής, δεν διαθέτουν αποτελεσματική δύναμη πυρός – η νομισματική πολιτική δεν αρκεί/επαρκεί. (γ) Πολώσεις και έντονοι διχασμοί δυσκολεύουν τη συνεννόηση και τον συντονισμό σε παγκόσμιο επίπεδο, το ίδιο δυστυχώς και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Παραλυτικά φαινόμενα εμποδίζουν την κοινή δράση, όταν αυτή φαίνεται περισσότερο αναγκαία.

Η διεθνής κοινότητα ανησυχεί. Το ερώτημα είναι αν ανησυχεί και το ελληνικό πολιτικό προσωπικό. Θα προνοήσει να κάνει κάτι για να μην (ξανα)βρεθεί η χώρα απροετοίμαστη; Ή θα παραμείνει σε ροζ νιρβάνα – κάτι σαν ένα υπουργείο Ναυτιλίας, που άπραγο επί 10ήμερο θα θωρεί το δράμα μιας Σαμοθράκης;