Το ποτήρι μισογεμάτο;

Πριν από έναν αιώνα περίπου, το 1918, η πανδημία της περιβόητης ισπανικής γρίπης έστειλε στον άλλο κόσμο από είκοσι μέχρι εκατό εκατομμύρια ανθρώπους. Κανείς δεν ξέρει τον ακριβή αριθμό. Κάπου λοιπόν διάβασα ότι σε μια πόλη της Ισπανίας, τη Θαμόρα, ο επίσκοπος εφάρμοσε το δικό του σχέδιο για να διαφυλάξει την υγεία του ποιμνίου του.

Επί εννέα συνεχείς ημέρες, οι πιστοί σχημάτιζαν ουρά και ένας ένας φιλούσε τα οστά του Αγίου Ρόκο, που υποτίθεται ότι προστατεύει τους ανθρώπους από την πανούκλα. Με τελικό αποτέλεσμα η Θαμόρα να έχει τον υψηλότερο βαθμό θνησιμότητας σε ολόκληρη την Ισπανία.

Θα ήταν υπερβολικό και άδικο να πούμε ότι η δική μας Εκκλησία αντέδρασε σαν τον επίσκοπο της Θαμόρα όταν ετέθη το θέμα της αγίας μετάληψης. Το σκεπτικό όμως ήταν το ίδιο: το ιερό δεν μπορεί εξ ορισμού να μολύνει· το αντίθετο ισχύει.

Από καθαρά θεολογική άποψη, βρίσκω το επιχείρημα ακαταμάχητο. Τι σόι ιερό θα ήταν αν σήκωνε τα χέρια ψηλά μπροστά σε έναν μικροοργανισμό; Αρα το πρόβλημα δεν είναι η συγκεκριμένη άποψη αλλά η θρησκεία γενικότερα. Καλύτερα όμως να μην το πιάσουμε αυτό.

Βάζουμε, λοιπόν, κατά μέρος τη μεταφυσική διάσταση του θέματος για να ασχοληθούμε με κάτι που παρουσιάζει μεγαλύτερο ενδιαφέρον: την πολιτική του διαχείριση. Η πρώτη εντύπωση ήταν ότι θα απολαμβάναμε άλλο ένα επεισόδιο στο πασίγνωστο και δημοφιλές σίριαλ «Εκκλησία εναντίον Κράτους».

Εντύπωση που καλλιέργησαν διάφοροι πολιτικοί και επώνυμοι, οι οποίοι συνδυάζουν τη γραφικότητα, την κυνική άγρα ψήφων ή προσοχής και τον ακροδεξιό σκοταδισμό. Τελικά δεν τους βγήκε. Το μήνυμα του Κυριάκου Μητσοτάκη και η συναίνεση του ΣΥΡΙΖΑ στο επίμαχο αυτό θέμα άλλαξαν το κλίμα και η Εκκλησία αναγκάστηκε να συμμορφωθεί.

Οσον αφορά τις σχέσεις με τους παπάδες, και η Ν.Δ. και ο ΣΥΡΙΖΑ είχαν στο παρελθόν λερώσει τη φωλιά τους. Υπενθυμίζω την εκπαραθύρωση του Νίκου Φίλη κατ’ επιταγήν της Ιεράς Συνόδου και, ακόμα χειρότερα, το αίτημα του Αλέξη Τσίπρα να βρεθεί μόνος του επί δέκα λεπτά με τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, κατ’ εφαρμογήν του ψηφοθηρικού δόγματος «όλοι οι καλοί χωράνε και όσοι χωράνε είναι καλοί».

Στην περίπτωση της Ν.Δ. όμως τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα γιατί στις τάξεις της θα βρούμε ό,τι πιο απεχθές έχει να επιδείξει η ελληνική μεσαιωνική ή μετεμφυλιακή Δεξιά. Από σκοταδιστές ιεράρχες που κατοικοεδρεύουν στα παράθυρα της τηλεόρασης, μέχρι κουστουμαρισμένους νεαρούς και ευειδείς κυρίες που δηλώνουν ότι θα μεταλάβουν, κι ας λένε οι επιστήμονες και οι άπιστοι. Διότι η θεία μετάληψη θεραπεύει, δεν μεταφέρει ιούς από την Κίνα.

Αυτοί είναι σήμερα οι χαμένοι. Ισως επειδή η πανδημία του κορονοϊού έχει πάρει τερατώδεις και υπαρξιακές διαστάσεις που δεν επιδέχονται μικροπολιτικές τακτικές και ναρκισσιστικές πόζες. Και ίσως επειδή σιγά σιγά διαπιστώνουμε πως κάποια πράγματα δεν προσφέρονται για μικροκομματικές αντιπαραθέσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η απαγόρευση του καπνίσματος σε κλειστούς χώρους που προηγήθηκε. Μέχρι τότε όλοι λέγαμε «τέτοια πράγματα δεν γίνονται στην Ελλάδα». Και όμως, μια ωραία πρωία το κάπνισμα κόπηκε με το μαχαίρι και δεν άνοιξε μύτη.

Με όλα αυτά δεν υπαινίσσομαι ούτε προτείνω ένα είδος εθνικής ομοψυχίας, η οποία, εκ των πραγμάτων, θα καταργήσει τη λειτουργία της αντιπολίτευσης. Ενα τέτοιο ενδεχόμενο θα ήταν εφιαλτικό, εφόσον δημοκρατία σημαίνει έλεγχος της εξουσίας, σημαίνει ανηλεής κριτική και εναλλακτικές προτάσεις. Μπορούμε όμως και πρέπει να κάνουμε κάτι: να διατηρήσουμε την αντιπαράθεση και ταυτόχρονα να ανεβάσουμε το επίπεδο στο οποίο γίνεται.

Για παράδειγμα, διαβάζω πολλούς αριστερούς που φαίνεται να πιστεύουν ότι η φράση «ο κακός νεοφιλελευθερισμός» είναι το παρασύνθημα για να ανοίξουν οι πύλες που οδηγούν στη γη της επαγγελίας. Τόσο απλά και τόσο εύκολα. Αυτό όμως δεν είναι κριτική σκέψη· είναι παράσταση αριστεροσύνης προς άγραν χειροκροτήματος από το ομόδοξο ακροατήριο. Και στην απέναντι όχθη, τα περί σοβαρότητας αποδεικνύονται ανέξοδα λόγια όταν στη Νέα Δημοκρατία συστεγάζονται ακροδεξιοί, θρησκόληπτοι και κάθε λογής σκοταδιστές που με την πρώτη ευκαιρία αποκαλύπτουν το αποτρόπαιο πρόσωπό τους.

Δεν θα έλεγα να κάνουμε την κρίση του κορονοϊού ευκαιρία γιατί η απειλή έχει διαστάσεις ανυπολόγιστες και τρομακτικές. Το γεγονός ωστόσο ότι η κυβέρνηση και η αντιπολίτευση συμφώνησαν σε κάτι είναι σημάδι καλό. Είναι σημάδι ωριμότητας, κυρίως του ΣΥΡΙΖΑ. Κι ας ενοχλούνται οι διάφοροι δεξιοί και οι αριστεροί ψάλτες. Γιʼ αυτό βλέπω το ποτήρι μισογεμάτο.

Μην ανησυχείτε. Υπάρχουν τόσα άλλα, πολύ πιο σημαντικά για να τσακωθούμε. Ας τσακωθούμε όμως σε ένα επίπεδο υψηλότερο και πιο ουσιαστικό.