Γερμανοί πρίγκηπες και Έλληνες πολιτικοί

Παύλος Τσίμας, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2022-12-10

Η όλη ιστορία έχει έντονο το άρωμα του γελοίου. Ένας εβδομηκονταετής Γερμανός πρίγκιπας που ονειρεύεται από Ερρίκος ΙΓ΄ να γίνει Ερρίκος Η’ και να αναβιώσει, υπό το στέμμα του και από τον πύργο του στην Θουριγγία, το παλιό Ράιχ, θυμίζει περισσότερο τον κινηματογραφικό Μπρανκαλεόνε παρά μια σοβαρή απειλή. Κι η παρέα του; Ένας πρώην αλεξιπτωτιστής, μερικοί απόστρατοι, μια ακροδεξιά εισαγγελέας και πρώην βουλευτής, κάποιοι αστυνομικοί και στρατιώτες και, γύρω τους, μερικές χιλιάδες φανατικοί με φύρδην μίγδην ιδεοληψίες, εθνικιστικές, ξενοφοβικές, νεοναζιστικές και αντιεμβολιαστικές, που μάζευαν όπλα και σχεδίαζαν ένα πραξικόπημα που θα καταλάμβανε την εξουσία και θα γύριζε το ημερολόγιο του κόσμου πίσω στις παλιές καλές ημέρες, του 19ου αιώνα. Να τους πάρουμε στα σοβαρά;

Από μια άποψη, όχι. Πόσο επικίνδυνη θα μπορούσε να είναι μια τέτοια πινακοθήκη τεράτων; Τι πιθανότητες είχε να πετύχει ένα πραξικόπημα αυτών των ακροδεξιών ιπποτών της ελεεινής μορφής;

Από μια άποψη, ναι. Οι παλικαράδες αυτού του τύπου μοιάζουν κωμικά καρτούν, αρκεί να μην βρεθείς στον δρόμο τους, όπως έμαθαν καλά όσοι μετανάστες (και Έλληνες) έπεσαν στα χέρια ομοϊδεατών τους. Και, άλλωστε, μήπως ήταν λιγότερο γελοίοι οι καουμπόηδες με τις προβιές και τα κέρατα που επιχείρησαν την εισβολή στο Καπιτώλιο, στις 6 Ιανουαρίου; Ή οι διάφοροι μισοπάλαβοι antivax που επιχείρησαν τόσες βίαιες επιθέσεις και καταλήψεις κυβερνητικών κτιρίων, από την Ρώμη και την Δρέσδη ως το Κεντάκι, τον καιρό της πανδημίας; Ή -για να κάνουμε ένα άλμα στον χρόνο- ήταν λιγότερο γελοίοι οι οπαδοί εκείνου του δεκανέα που οργάνωσαν, πριν έναν αιώνα, το «πραξικόπημα της μπυραρίας» στο Μόναχο;

Κάτι το αμερικάνικο υπόδειγμα- η ριζοσπαστικοποίηση της ανορθολογικής και βίαιης ακροδεξιάς και η νομιμοποίησή της από τον ίδιο τον Πρόεδρο των ΗΠΑ. Κάτι η ευκαιρία που δίνουν τα social media στον «τρελό του χωριού» να βρίσκει εθνικό βήμα και ακροατήριο και στον συνωμότη να δικτυώνει την επιρροή του. Κάτι η φοβερή εμπειρία της πανδημίας που έφερε, μέσω της αντιεμβολιαστικής συνωμοσιολογίας, νέα και ευρύτερα ακροατήρια στους μαυροφορεμένους ρήτορες του μίσους. Όλα αυτά μαζί, δημιουργούν ένα ριζοσπαστικό ρεύμα που περνά τα σύνορα και συγκροτεί μια νέου τύπου απειλή για τις δημοκρατίες.

Μα η απειλή θα ήταν τόσο γελοία και ασήμαντη, όσο και οι φυσικοί φορείς της, αν οι δημοκρατίες δεν εμφανίζονταν τόσο αδύναμες, τόσο εκτεθειμένες σε κινδύνους. Αν η φιλελεύθερη δημοκρατία στον κόσμο δεν βρισκόταν σε υποχώρηση, αν ο αριθμός των δημοκρατικών καθεστώτων δεν είχε αισθητά υποχωρήσει σε σχέση με το ιστορικό υψηλό του 2007- 08, αν στο εσωτερικό των δημοκρατιών δεν καταγραφόταν μια μετρήσιμη πτώση του επιπέδου των ελευθεριών και των δικαιωμάτων, αν το μοντέλο της «αυταρχικής δημοκρατίας» δεν γνώριζε μια κάποια άνθιση. Κι αν οι ακραίοι νοσταλγοί της βίαιης ανατροπής του «συστήματος» δεν συναντιόντουσαν με ένα εκλογικό σώμα που διευρύνεται και τείνει να μεταφέρει ακραίους σχηματισμούς της ριζοσπαστικής ακροδεξιάς στο πολιτικό mainstream. Η εγκατάσταση της Μελόνι στο Palazzo Chigi είναι ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα. Αλλά και το ισπανικό Vox, που από 0,20% που συγκέντρωσε το 2016 καταγράφεται τώρα σε όλες τις δημοσκοπήσεις με πάνω από 15%.

Γιατί συμβαίνει αυτό; -είναι ένα ερώτημα που δεν παίρνει εύκολες, βιαστικές, κλισέ απαντήσεις. Μα απ’ όσες απαντήσεις έχω ακούσει, η πειστικότερη- έστω κι αν δεν τα εξηγεί όλα- είναι πως ο κόσμος των φιλελεύθερων δημοκρατιών, ξέχασε, στην κρίση του 2008 (που για εμάς κράτησε ως το 2019), το βασικό δίδαγμα της προηγούμενης μεγάλης κρίσης του 1929. Πως η μεγάλη διεύρυνση των ανισοτήτων είναι ο μεγάλος πολλαπλασιαστής μιας οικονομικής κρίσης. Για τέσσερις δεκαετίες η Αμερική και μαζί της όλη η Δύση πορευόταν με πυξίδα πολιτικές συγκράτησης, άμβλυνσης των ανισοτήτων. Το μάθημα ξεχάστηκε. Οι ανισότητες αντί να περιοριστούν, διευρύνονται μετά από κάθε κρίση- μετά το 2008, μετά την πανδημία επίσης.

Αλλά αν κατέβουμε από τα μεγάλα της μακρό-οικονομίας στα τρέχοντα της καθημερινής πολιτικής, υπάρχει μια αμεσότερη απάντηση που δεν μπορεί να υποτιμηθεί: Πως οι πολιτικές δυνάμεις συχνά πολιτεύονται ως εάν δεν συναισθάνονται την απειλή, παίζουν το παιχνίδι της διεκδίκησης της εξουσίας, ως εάν οι κανόνες του παιχνιδιού οι ίδιοι δεν κινδύνευαν με ανατροπή, ως εάν το πολιτικό σύστημα ήταν ασφαλές, αεροστεγές, άτρωτο από την καταρράκωση της εμπιστοσύνης, την απογοήτευση από την δημοκρατία που πάνω της ιππεύει η έφοδος της ριζοσπαστικής άκρο-δεξιάς.

Κι εμείς; Αισθάνομαι γύρω μου να κυριαρχεί η πεποίθηση ότι ως προσφάτως νοσήσαντες έχουμε ανοσία. Ότι η παρά λίγο θανάσιμη εμπειρία της Χρυσής Αυγής και η δικαστική και πολιτική της καταδίκη, μας δίνει μια αποτελεσματική ασπίδα απέναντι σε τέτοιους κινδύνους. Μπορεί, αλλά η ανοσία δεν κρατά πολύ. Ίσως αγγίζουμε τα όριά της. Αλλά από τον τρόπο που τα πολιτικά κόμματα, τα δύο μεγαλύτερα τουλάχιστον, ετοιμάζονται να δώσουν την εκλογική τους μάχη, από την επένδυση που κάνουν (ξανά) στο παιχνίδι της τοξικής πόλωσης- και η προχθεσινή συζήτηση στην Βουλή ήταν ένα τέτοιο δείγμα- φαίνεται να πιστεύουν πως το σύστημα, εντός του οποίου συνυπάρχουν, είναι άτρωτο. Δεν είναι.

Άρθρα/ Πολιτική

Σωκράτης Φάμελλος

Πολύ λίγα και πολύ αργά κύριε Μητσοτάκη....

Σωκράτης Φάμελλος, 2025-04-26

Οι εσπευσμένες ανακοινώσεις του κ. Μητσοτάκη, για τη διάθεση...

Σταμάτης Μαλέλης

Τι φταίει στην Κεντροαριστερά

Σταμάτης Μαλέλης, 2025-05-06

...Εάν τα βασικά κόμματα της Κεντροαριστεράς δεν εκσυγχρονιστούν...

Κώστας Καλλίτσης

Ο προπομπός

Κώστας Καλλίτσης, 2025-05-04

Η πολιτική ζωή σήμερα έχει δύο χαρακτηριστικά που ίσως...

Οι περιστάσεις

Τάσος Παππάς, 2025-04-22

Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Σωκράτης Φάμελλος μιλώντας στο ΜEGA...

Δημήτρης Χατζησωκράτης

Οι προοδευτικές δυνάμεις σε κοινό ψηφοδέλτιο

Δημήτρης Χατζησωκράτης, 2025-04-20

…Ας σκεφτούμε και την προοπτική για την πρόοδο της χώρας,...

Κώστας Καλλίτσης

Αδύναμη κυβέρνηση

Κώστας Καλλίτσης, 2025-04-19

Διάχυτη είναι η πεποίθηση ότι τα πράγματα δεν πάνε καλά....

Διαφάνεια Ποτέμκιν

Πάσχος Μανδραβέλης, 2025-04-10

Θεσμοί υπάρχουν», που θα ‘λεγε και ο Γιώργος Παπανδρέου,...

Κατά φαντασίαν ιατρός

Παντελής Μπουκάλας, 2025-04-08

Πολλούς Απρίληδες πριν, το 1967, οι Ελληνες άκουγαν τον αρχιπραξικοπηματία...

Κώστας Ζαχαριάδης

Πρότυπο για τη συνεργασία το εγχείρημα του Δήμου της Αθήνας

Κώστας Ζαχαριάδης, 2025-04-08

Να επιλέξει ο κόσμος της παράταξης την ηγεσία του κόμματος...

Παναγιώτης Παναγιώτου

Συνεργασία ή πολιτική αυτοκτονία

Παναγιώτης Παναγιώτου, 2025-04-07

Η ΝΔ φθίνει πολιτικά και εκλογικά. Και η ισχυρή πρωθυπουργική...

Βασίλης Τραϊφόρος

ΚΑΝΤΕ ΤΟ ΟΠΩΣ ΤΟ Die Linke στη Γερμανία

Βασίλης Τραϊφόρος, 2025-04-06

...Ναι η κριτική στην κυβέρνηση πρέπει να είναι οξεία και...

Ποια είναι η κατάσταση σήμερα στην Τουρκία

Χρήστος Ροζάκης, 2025-04-06

Το καλό κλίμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις μπορεί να διατηρηθεί...

×
×