Καθρέφτη, καθρεφτάκι μου…

Νίκος Μαραντζίδης, Η Καθημερινή της Κυριακής, Δημοσιευμένο: 2023-03-26

Καμία κυβέρνηση δεν αγάπησε τόσο πολύ τον εαυτό της όσο η σημερινή, παρατήρησε προσφάτως ένας από τους πιο διεισδυτικούς παρατηρητές των ελληνικών πολιτικών πραγμάτων. Δεν θα μπορούσε να είναι κανείς πιο εύστοχος.

Πράγματι, στα χρόνια που πα-ρακολουθώ την ελληνική πολιτική ζωή –και δεν είναι λίγα δυστυχώς– δεν θυμάμαι άλλη κυβέρνηση να έχει επιδείξει τόσο ισχυρή ροπή στην αυταρέσκεια και την αυτοπροβολή.

Δεν θυμάμαι άλλη κυβέρνηση να έχει σπαταλήσει τόσους πόρους προκειμένου να προπαγανδίσει τις πολιτικές και τα πρόσωπά της. Δεν θυμάμαι άλλη κυβέρνηση να έχει τόσο πολύ επιμεληθεί την εικόνα της, σε τέτοιο βαθμό ώστε η ίδια να περηφανεύεται ακόμη και για τους επικοινωνιολόγους και τους λογογράφους της, τους οποίους φέρνει από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού και υποθέτω πληρώνει με τα λεφτά των φορολογουμένων – αλίμονο, ποιων άλλων;

Δεν θυμάμαι τόσο πολλούς δημοσιογράφους –μήπως καλύτερα θα έπρεπε να τους αποκαλούμε διαφημιστές;– τόσο πρόθυμους, τόσο «επαγγελματίες» στην προώθηση της εικόνας της κυβέρνησης και του πρωθυπουργού. Τι ωραίες διαφημιστικές παραγωγές! Εύγε!

Για να είμαστε δίκαιοι βεβαίως, παντού στον κόσμο οι κυβερνήσεις έχουν ροπή στον ναρκισσισμό. Δεν είναι πως οι πολιτικοί είναι αλλιώτικοι στις μέρες μας, είναι πως η τεχνική της προπαγάνδας σήμερα, εξαιτίας των τεχνολογικών δυνατοτήτων και του άμεσου και προσωποποιημένου χαρακτήρα της πολιτικής επικοινωνίας, υποθάλπει τον ναρκισσισμό της εξουσίας.

Εντούτοις, η ανάλυση της κατάστασης με ψυχολογικούς όρους είναι ρηχή. Οχι πως ο προσωπικός χαρακτήρας και οι ανασφάλειες των ανθρώπων της εξουσίας δεν παίζουν τον ρόλο τους. Αναμφίβολα οι παράγοντες αυτοί έχουν το δικό τους μερίδιο στις εξελίξεις. Προφανώς αν δεν ήταν τόσο πρόδηλα ανασφαλείς και νάρκισσοι οι κυβερνώντες, αν με κάποιον τρόπο ήταν περισσότερο ταπεινοί και είχαν καταφέρει να χαλιναγωγήσουν τους ναρκισσιστικούς τους πειρασμούς, σίγουρα τα πράγματα θα ήταν καλύτερα.

Ομως ας μη γελιόμαστε. Ο ναρκισσισμός που παρατηρούμε αντανακλά ένα βαθύτερο πρόβλημα: η δημοκρατία μας είναι ελλειμματική, πάσχει σοβαρά. Κι αν θέλουμε να κατανοήσουμε γιατί η διακυβέρνηση δείχνει αφόρητα αυτάρεσκη, οι αιτίες βρίσκονται αλλού: η κυβέρνηση υποτάσσει και εξευτελίζει τους θεσμούς εκείνους που θα έπρεπε να την ελέγχουν.

Αυτό που συμβαίνει αυτά τα χρόνια δεν έχει προηγούμενο μεταπολιτευτικά. Θεσμοί που θα έπρεπε να διασφαλίζουν τον έλεγχο και τον περιορισμό της κυβέρνησης έχουν μετατραπεί σε υποστυλώματα και συμπληρώματά της, σε υπηρέτες της.

Κι όταν αυτοί αντιστέκονται, δέχονται τα συντονισμένα πυρά ενός κυβερνητικού επικοινωνιακού πυροβολικού και πιέσεων κάθε είδους. Στον αγώνα κι οι «πρόθυμοι συνοδοιπόροι» είτε από πίστη είτε από ιδιοτέλεια, συνήθως συνδυαστικά.

Η επιχείρηση απομόνωσης και σίγασης των «ενοχλητικών φωνών» συνιστά ένα κεντρικά συντονισμένο εγχείρημα, με συνταγές ηθικής απαξίωσης και ψυχολογικής εξουθένωσης των ανθρώπων που μπορούν να θέσουν φραγμούς στην ανεξέλεγκτη εξουσία βγαλμένες από τους καλύτερους σεφ αυταρχικής διακυβέρνησης ιστορικά.

Θυμηθείτε, για παράδειγμα, πώς αντιμετωπίστηκε από την κυβέρνηση και τους φίλους της ο πρόεδρος της Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών όταν προσπάθησε απλώς να κάνει τη δουλειά του στο τεράστιο σκάνδαλο των υποκλοπών ή η επιτροπή του Ευρωκοινοβουλίου που ήρθε στην Ελλάδα για να ελέγξει τι συμβαίνει στη χώρα με το κράτος δικαίου, τις ατομικές ελευθερίες και τη διαφθορά. Θυμηθείτε επίσης πώς αντιμετωπίστηκαν δημοσιογράφοι, Ελληνες και ξένοι, ή οι συνταγματολόγοι όταν έθεσαν σοβαρές ενστάσεις για τον τρόπο που η κυβέρνηση και ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου χειρίζονταν το ζήτημα των υποκλοπών, ή τέλος πώς αντιμετωπίστηκαν ανεξάρτητοι φορείς όταν προσπαθούσαν να ενημερώσουν για τους κινδύνους στον ελληνικό σιδηρόδρομο. Σε αυτού του είδους τα κόλπα, αναμφίβολα οι κυβερνώντες είναι αρτίστες. Εκεί που δυσκολεύονται κάπως είναι όταν ένα τρένο ανεβαίνει κι ένα άλλο κατεβαίνει.

Καθώς η κυβέρνηση καταλαμβάνει όλο και περισσότερο χώρο, τόσο περισσότερο ανάγκη έχει την προπαγάνδα. Οι μηχανισμοί προβολής του κυβερνητικού έργου, καθώς επεκτείνονται ασυγκράτητα –και κάποιες φορές πανικόβλητα–, μπορεί να αγγίζουν τα όρια της φθηνής και γελοίας προπαγάνδας, εκκολάπτουν όμως αυτόν τον ενοχλητικό ναρκισσισμό της εξουσίας.

Στη μετα-σταλινική Ρωσία, η «λατρεία της προσωπικότητας» καταγγέλθηκε κατά κόρον από τους επικριτές του Στάλιν. Οποιος, όμως, πίστεψε στ’ αλήθεια πως η αιτία για τον σταλινικό ολοκληρωτισμό οφειλόταν στην αγάπη του Στάλιν να βλέπει το πορτρέτο του όπου κι αν έστρεφε το βλέμμα του, τότε αυτός απλώς δεν κατάλαβε πολλά από τη φυσιογνωμία εκείνου του καθεστώτος.

Ο κ. Νίκος Μαραντζίδης είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.

Θέματα επικαιρότητας: Νέα Δημοκρατία

Ζητούμενο η ποιότητα της ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

2024-09-28

Αν την ευθύνη για την χρεοκοπία και την πολυεπίπεδη κρίση...

Περισσότερα

Κουράστηκαν να λιβανίζουν

Τάσος Παππάς, 2024-03-26

Οταν τα μέσα ενημέρωσης όλων των κατηγοριών είναι ιμάντες...

Περισσότερα

Χωρίς ντροπή

Δημήτρης Ρηγόπουλος, 2024-03-23

Υπάρχουν τρία έργα που είναι συνώνυμα μιας σχεδόν ξεδιάντροπης...

Περισσότερα
Κώστας Καλλίτσης

Η κυριαρχία της Ν.Δ

Κώστας Καλλίτσης, 2024-03-23

Κάτι, αλήθεια, συμβαίνει εδώ; Μια πρόχειρη απάντηση θα ήταν...

Περισσότερα

«Πατρίς, θρησκεία, Ροδόπη, οικογένεια»

Ξένια Κουναλάκη, 2023-06-15

Είναι έκδηλη η μετεκλογική ανησυχία της Νέας Δημοκρατίας,...

Περισσότερα
Σωτήρης Βαλντέν

Ν.Δ. στη Θράκη: η (επαν)εμφάνιση του Mr Hyde

Σωτήρης Βαλντέν, 2023-06-12

Συζήτηση για τα λεγόμενα «εθνικά θέματα» και ειδικότερα...

Περισσότερα
Στάθης Σχινάς

ΝΔ / Η μυθολογία της αύξησης των ξένων επενδύσεων

Στάθης Σχινάς, 2023-06-04

Οι κυβερνητικοί πανηγυρισμοί διά στόματος Άδωνη Γεωργιάδη...

Περισσότερα

Στην τελική ευθεία

Άγγελος Τσέκερης, 2023-03-29

Ο κύβος ερρίφθη. Οι εκλογές θα γίνουν στις 21 Μαΐου. Τη Μεγάλη...

Περισσότερα

Άρθρα/ Πολιτική

Κώστας Καλλίτσης

Και η αντιπολίτευση;..

Κώστας Καλλίτσης, 2025-02-09

Η δημοσκοπική εικόνα της κυβέρνησης είναι πολύ κακή, κακή...

Ξενοφών Κοντιάδης

Υπάρχει κίνδυνος να παραγραφούν αδικήματα Υπουργών για τα Τέμπη και ποιά η ευθύνη της κυβέρνησης;

Ξενοφών Κοντιάδης, 2025-02-06

Υπάρχει κίνδυνος να παραγραφούν αδικήματα υπουργών για...

Η βουβή οργή που δεν έπιασαν

Αλέξης Παπαχελάς, 2025-02-05

«Μα τι έγινε ξαφνικά με το θέμα των Τεμπών και ξαναβγήκε...

Όταν η μετακίνηση πληθυσμών και η εθνοκάθαρση προβάλλονται ως ”λύση”

Αντώνης Παπαγιαννίδης, 2025-02-05

Τα πιο ζωηρά και σκοτεινά όνειρα των υπερ-συντηρητικών...

Ουσιαστικές δεσμεύσεις και ηθικές υποχρεώσεις

Αλέξης Παπαχελάς, 2025-02-02

Μας θύμωσε το γεγονός ότι η Γαλλία σκέπτεται σοβαρά να πουλήσει...

Γιάννης Βούλγαρης

Ένας Κόσμος Ολιγαρχών;

Γιάννης Βούλγαρης, 2025-01-26

De te fabula narratur. Για σένα μιλάει ο μύθος. Με αυτή τη ρήση ο Καρλ...

Κώστας Καλλίτσης

Το τραμπικό ρεύμα

Κώστας Καλλίτσης, 2025-01-26

Η ανάδειξη του Ντ. Τραμπ στην ηγεσία των ΗΠΑ προκαλεί αναταράξεις...

Την εποχή των αυτοκρατοριών

Παύλος Τσίμας, 2025-01-24

Την ημέρα που ο Τραμπ έκοβε με το σπαθί την τούρτα (και το...

Για να λυθούν  τα προβλήματα των πολιτών απαιτείται κυβερνητική αλλαγή

Για να λυθούν τα προβλήματα των πολιτών απαιτείται κυβερνητική αλλαγή

2025-01-18

...Η υποψηφιότητα της Λούκας Κατσέλη είναι η πιο κατάλληλη...

Χρήστος Ροζάκης

Ένας Χρόνος Ελληνικής Εξωτερικής πολιτικής

Χρήστος Ροζάκης, 2025-01-05

Το 2024 υπήρξε ένας έντονος χρόνος με γεωπολιτικές μεταβολές...

Κώστας Καλλίτσης

Να διασωθεί ό,τι απέμεινε

Κώστας Καλλίτσης, 2025-01-05

Το 2024 οι ανεπτυγμένες οικονομίες της Ευρώπης μεγεθύνονταν...

Σωτήρης Βαλντέν

Πού έχει δίκιο ο Αντώνης Σαμαράς

Σωτήρης Βαλντέν, 2024-12-16

Ακούγοντας την τελευταία ομιλία του Αντώνη Σαμαρά (12/12),...

×
×