Τα πολλά πρόσωπα της υποκρισίας και της ανευθυνότητας

Άλλοτε πολέμιοι της Συμφωνίας, σήμερα ομνύουν στην τήρησή της. Πρώτος από όλους ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Τελικά, απ’ ό,τι φαίνεται, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ δεν «αντάλλαξε τη Μακεδονία με τις συντάξεις».

Στις 24 Ιανουαρίου 2019, στην ιστορική του ομιλία στη Βουλή για την κύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών, ο τότε Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ανέφερε μεταξύ άλλων: «Να τελειώσει αυτή η υποκρισία, 30 χρόνια υποκρισία. Να τελειώσει αυτή η εκκρεμότητα». Πέντε χρόνια μετά, η υποκρισία είναι ακόμη εδώ. Ταλαιπωρεί την πολιτική ζωή του τόπου και υπονομεύει τα συμφέροντα της εξωτερικής πολιτικής της χώρας. Τα πολλά πρόσωπα της υποκρισίας τα βλέπουμε αυτές τις ημέρες ξανά, με αφορμή τις απαράδεκτες δηλώσεις της νέας Προέδρου της Βόρειας Μακεδονίας.

Άλλοτε πολέμιοι της Συμφωνίας, σήμερα ομνύουν στην τήρησή της. Πρώτος από όλους ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Τελικά, απ’ ό,τι φαίνεται, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ δεν «αντάλλαξε τη Μακεδονία με τις συντάξεις». Η Ντόρα Μπακογιάννη δήλωσε ότι έπρεπε να έχουν ήδη κυρωθεί τα μνημόνια με τη γειτονική μας χώρα. Για να μην την αδικούμε, πρώτη είχε πει ότι η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας «θα τηρήσει και θα τιμήσει» τη Συμφωνία, που η ίδια είχε καταψηφίσει λίγους μήνες νωρίτερα δήθεν ως «ετεροβαρή». Το σεβασμό της Συμφωνίας ζητάει βέβαια και ο Νίκος Ανδρουλάκης που στα όργανα του Κινήματος Αλλαγής το καλοκαίρι του 2018 ήταν υπέρ της Συμφωνίας, αλλά μετά την εκλογή του ως Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ τα γύρισε και φρόντισε να αποσιωπήσει την τότε θετική του στάση.

Όλοι αυτοί γνωρίζουν ότι η Συμφωνία των Πρεσπών θωράκισε τα συμφέροντα της εξωτερικής μας πολιτικής. Γνωρίζουν ότι χωρίς τη Συμφωνία οι γείτονες θα αποκαλούνταν «Μακεδονία» σκέτο, όπως όλα τα προηγούμενα χρόνια και δεν θα συνέβαινε τίποτα. Γνωρίζουν ότι η Συμφωνία είναι διεθνής και όχι διμερής και άρα δεσμεύει και καθιστά υπόλογη τη γειτονική χώρα έναντι της διεθνούς κοινότητας. Γνωρίζουν ότι χωρίς τη Συμφωνία ούτε η Κομισιόν, ούτε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ούτε κανείς δεν θα αντιδρούσε σήμερα.

Ενώ τα γνωρίζουν όλα αυτά - και γι’ αυτό ζητούν την τήρηση της Συμφωνίας - την ίδια ώρα, ωστόσο, φροντίζουν να θυμίζουν ότι τα κόμματά τους δεν την ψήφισαν, διότι ήταν «κακή». Οι λόγοι που το κάνουν αυτό είναι προφανείς και είναι αποκλειστικά μικροκομματικοί. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι δέσμιος της σκληρής δεξιάς πτέρυγας της Νέας Δημοκρατίας, των πιέσεων που δέχεται από την ακροδεξιά, αλλά και της δικής του ανεύθυνης στάσης όταν ήταν αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Γι’ αυτό και δεν έφερε επί πέντε χρόνια τα μνημόνια στη Βουλή. Ο δε Νίκος Ανδρουλάκης αδυνατεί να υπερβεί παγιωμένες αντιλήψεις σε ένα γηρασμένο και συντηρητικό κοινό του ΠΑΣΟΚ, αλλά και την καταψήφιση της Συμφωνίας από το τότε Κίνημα Αλλαγής.

Αλλά και για την καταψήφιση της Συμφωνίας το 2019, οι πραγματικοί λόγοι δεν είχαν να κάνουν με την Συμφωνία, αλλά με το συνολικό - οξυμένο πολιτικό κλίμα εκείνης της περιόδου. Οι αντιδράσεις για τη Συμφωνία των Πρεσπών ήταν ίσως η κορύφωση και η πιο διχαστική και ανεύθυνη στιγμή του αντιΣΥΡΙΖΑ ρεύματος. Οι ευρωεκλογές του Μαΐου 2019 διεξήχθησαν σε ένα κλίμα περίπου εθνικής προδοσίας σε βάρος του ΣΥΡΙΖΑ. Η Νέα Δημοκρατία και το Κίνημα Αλλαγής καταψήφισαν τη Συμφωνία των Πρεσπών όχι γιατί ήταν κακή, ούτε γιατί δεν συμβάδιζε με την πάγια εθνική θέση (σύνθετη ονομασία erga omnes), αλλά γιατί ήθελαν να επωφεληθούν εκλογικά από αυτό το κλίμα.

Υπάρχουν πολλοί που σήμερα υποστηρίζουν τη Συμφωνία των Πρεσπών, αλλά τότε την καταψήφισαν είτε υποστήριξαν ένα δειλό «παρών» για λόγους άσχετους με το περιεχόμενό της. Ως προς αυτό, ειλικρινής είναι ο Βαγγέλης Βενιζέλος, ο οποίος στο Συνέδριο της Καθημερινής για τα 50 χρόνια της Μεταπολίτευσης δήλωσε ότι είχε βρεθεί πολύ κοντά στο να στηρίξει δημόσια τη Συμφωνία των Πρεσπών, αλλά δεν το έπραξε εξαιτίας των χειρισμών της τότε κυβέρνησης στην υπόθεση Novartis.

Ψηφοθηρικοί βεβαίως είναι και οι λόγοι για την απορριπτική στάση του ΚΚΕ, το οποίο κατά έναν περίεργο τρόπο παραβλέπει ότι η αστική τάξη της χώρας, με τα ισχυρά μέσα ενημέρωσης που διαθέτει, τροφοδοτούσε καθημερινά τον εθνικολαϊκισμό εκείνων των μηνών.

Όσο για την Ζωή Κωνσταντοπούλου, τι να πει κανείς; Έχει υιοθετήσει όλη τη ρητορική, τα επιχειρήματα και τους συκοφαντικούς ισχυρισμούς από τη φαρέτρα της ακροδεξιάς. Τότε μιλούσε για «προδοσία», ενώ τις τελευταίες ημέρες πήγε τη χυδαιότητα σε άλλα επίπεδα υποστηρίζοντας ότι η Συμφωνία των Πρεσπών υπαγορεύτηκε από τον Τραμπ και ότι εξαγοράστηκαν βουλευτές για να την ψηφίσουν.

Τι πετυχαίνουν, όμως, όλοι αυτοί σήμερα με τη στάση τους και κυρίως η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας; Πρώτον, λέγοντας από το πρωί μέχρι το βράδυ «πόσο κακή ήταν η Συμφωνία των Πρεσπών» αποδυναμώνουν τα επιχειρήματα και τη θέση της χώρας έναντι των γειτόνων. Δεύτερον, ρίχνουν κι άλλο νερό - περισσότερο από όσο έχουν ρίξει ήδη - στον μύλο της ακροδεξιάς λίγες μόλις ημέρες πριν την κρίσιμη κάλπη των ευρωεκλογών. Πάντα η πρόκληση ηθικών πανικών για ζητήματα εξωτερικής πολιτικής ήταν καύσιμη ύλη για την ακροδεξιά. Αποδεικνύουν με λίγα λόγια ότι η άλλη όψη της υποκρισίας είναι η ανευθυνότητα. Ανευθυνότητα και για τα συμφέροντα της εξωτερικής μας πολιτικής, ανευθυνότητα και απέναντι στο πολιτικό σύστημα και την ποιότητα της δημοκρατίας μας.

Το πιο εύκολο για τον ΣΥΡΙΖΑ θα ήταν να συρθεί τότε πίσω από το αρνητικό κλίμα της εποχής και να διστάσει να κάνει αυτό το ιστορικό βήμα για τη χώρα. Αντιθέτως, επέλεξε να αψηφήσει την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, να δώσει τέρμα σε ένα αδιέξοδο τριών δεκαετιών και να θωρακίσει μακροπρόθεσμα τη χώρα. Ήδη, δειλά - δειλά, κάποιοι από τους τότε πολέμιούς του έχουν αρχίσει να ζητούν συγγνώμη για τη στάση τους.

Το πιο εύκολο θα ήταν να κινηθεί με γνώμονα τη διατήρηση της συγκυβέρνησης με τους Ανεξάρτητους Έλληνες και το βλέμμα στις ψήφους της Δεξιάς. Αντιθέτως, επέλεξε να συγκρουστεί με τον Πάνο Καμμένο, να υπερασπιστεί με περηφάνια και αυτοπεποίθηση τις θέσεις και τις αξίες της Αριστεράς, να σπάσει το αντιΣΥΡΙΖΑ μέτωπο και να συγκροτήσει τον ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία μαζί με δυνάμεις και προσωπικότητες από τον χώρο της αριστερής και προοδευτικής υπευθυνότητας. Το απρόσμενα υψηλό 32% των εθνικών εκλογών του Ιουλίου 2019, μετά από τεσσεράμισι δύσκολα χρόνια διακυβέρνησης, ήταν αποτέλεσμα και αυτών των πολιτικών επιλογών.

Κλείνοντας όπως άρχισα αυτό το άρθρο, σε ένα άλλο σημείο εκείνης της ομιλίας του, ο Αλέξης Τσίπρας είχε τονίσει: «Σήμερα και αύριο όλοι μας αναλαμβάνουμε ευθύνη. Ευθύνη απέναντι στην ιστορία, ευθύνη απέναντι στο έθνος, ευθύνη απέναντι και στις αξίες μας και στις προοδευτικές θέσεις μας και σε όσα διακηρύττουμε τόσα χρόνια σε αυτόν τον τόπο». Σε αυτές τις λίγες λέξεις συμπυκνώνονται αυτά που μας κάνουν υπερήφανους όσους τότε σταθήκαμε στη σωστή πλευρά της ιστορίας. Ας κρατήσουμε αυτές τις λίγες λέξεις, έστω σαν «μια σπίθα τρεμόσβηστη στις υγρές μας παλάμες».