Να διασωθεί ό,τι απέμεινε
Κώστας Καλλίτσης, Η Καθημερινή της Κυριακής, Δημοσιευμένο: 2025-01-05
Το 2024 οι ανεπτυγμένες οικονομίες της Ευρώπης μεγεθύνονταν με ασθενείς ρυθμούς. Στο τρίμηνο Ιούλιος -Σεπτέμβριος 2024, η μεγέθυνση στους 20 της Ευρωζώνης κατά μέσο όρο ήταν αυξημένη 0,9% συγκριτικά με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2023. Τη μεγαλύτερη αύξηση ΑΕΠ πέτυχε η Κύπρος με 3,8%, ακολουθούσαν η Ισπανία με 3,4%, η Λιθουανία με 2,3%, η Ελλάδα με 2,4%. Ότι η καθ΄ ημάς οικονομική μεγέθυνση ήταν υπερδιπλάσια από το μέσο όρο, εξηγείται εν πολλοίς από τις μεγάλες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι πιο ανεπτυγμένες, αφενός για να «χωνέψουν» το υψηλότερο κόστος ενέργειας, αφετέρου για να εκσυγχρονιστούν για να σταθούν απέναντι σε έναν πανίσχυρο ανταγωνιστή, την Κίνα.
Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν υποδηλώνουν, εμμέσως πλην σαφώς, πόσα οφείλει να κάνει μια πολύ λιγότερο ανεπτυγμένη οικονομία, με ασθενική παραγωγική βάση και με λίγες, μόνο, νησίδες υψηλής τεχνολογίας και καινοτομίας μέσα σε ένα αρχιπέλαγος μη εμπορεύσιμων διεθνώς αγαθών και υπηρεσιών, ώστε να μην υποβαθμιστεί στον διεθνή καταμερισμό εργασίας. Όταν βαριανασαίνουν οι ισχυρότερες οικονομίες, σημαίνει για τις πιο αδύναμες ότι οφείλουν να κάνουν ακόμη μεγαλύτερες προσπάθειες. Αντιθέτως, εμείς επαναπαυόμαστε στους υψηλότερους ρυθμούς μεγέθυνσης του ΑΕΠ, παρότι αυτοί δεν οφείλονται σε επενδύσεις, αλλά στο ευρωπαϊκό λεφτόδεντρο και τη συγκυρία.
Δείτε τις αναλύσεις των οικονομολόγων της Eurobank και της Εθνικής:
Eurobank: Η μεγέθυνση του ΑΕΠ στο 9μηνο Ιανουάριος-Σεπτέμβριος οφειλόταν στην αύξηση των αποθεμάτων και της ιδιωτικής κατανάλωσης, κυρίως για καταλύματα, εστίαση και διασκέδαση -λένε οι οικονομολόγοι της Eurobank. Αρνητική ήταν η επίδραση των εξωτερικών συναλλαγών (αυξήθηκαν οι εισαγωγές, μειώθηκαν οι εξαγωγές) ενώ μειώθηκε και η δημόσια κατανάλωση. Ανησυχητικός, καταλήγουν, είναι η μικρή αύξηση των επενδύσεων (2,2%) ενώ ειδικά οι επενδύσεις σε εξοπλισμό μειώθηκαν 1,8%, εδώ.
Εθνική: Φέτος το ΑΕΠ δεν θα αυξανόταν, αντιθέτως θα συρρικνωνόταν εάν δεν υπήρχε η αύξηση των αποθεμάτων –εκτιμούν οι οικονομολόγοι της Εθνικής Τράπεζας. Η αύξηση των αποθεμάτων πρόσθεσε 4,9 ποσοστιαίες μονάδες το πρώτο εξάμηνο και άλλες 1,9 μονάδες το γ’ τρίμηνο. Στο σύνολο του 2024, η αύξηση των αποθεμάτων υπολογίζεται να προσθέσει 2,8 μονάδες στο ΑΕΠ, δηλαδή θα είναι μεγαλύτερη από τον προβλεπόμενο ρυθμό μεγέθυνσης του ίδιου του ΑΕΠ, που αναμένεται να μείνει στο 2,4%, εδώ.
Τί θα μπορούσαμε να κάνουμε;
Ως χώρα με αδύναμη παραγωγική βάση, θα ήταν ίσως ενδιαφέρον να προσφεύγαμε στο «πλεονέκτημα των αργοπορημένων» (latecomers): Να μετατρέψουμε σε πλεονέκτημα το μειονέκτημα της καθυστέρησης, και υπερπηδώντας στάδια και διαδικασίες να βρεθούμε στις πρώτες γραμμές μιας ανάπτυξης στηριγμένης στο τρίγωνο της γνώσης, έρευνα-εκπαίδευση-καινοτομία. Θα μπορούσαμε να το πετύχουμε; Πιθανότατα ναι, γιατί, αυτή τη φορά, λεφτά υπήρχαν: Τα ευρωπαϊκά κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης (ΤΑΑ), του ΕΣΠΑ και της νέας ΚΑΠ, με τη συνήθη μόχλευση, ξεπερνούν τα 100 δισ. ευρώ. Ένας πακτωλός. Τί δεν υπήρξε; Βούληση, σχέδιο και (κάποια…) αυστηρότητα στη διαχείριση.
Παράδειγμα: Το ΤΑΑ υποτίθεται θα χρηματοδοτούσε πράσινη μετάβαση, ψηφιακό μετασχηματισμό, οικονομίες κλίμακας μέσω συνεργασιών, εξαγορών και συγχωνεύσεων και εξωστρέφεια. Και χρηματοδότησε από πανάκριβη άσφαλτο μέχρι εισαγωγές ηλεκτρικών αυτοκινήτων και από πληθωριστικά στεγαστικά δάνεια (για να ακριβαίνουν τα ακίνητα και τα νοίκια σε συνθήκες ανεπαρκούς προσφοράς…) μέχρι επιδόματα σε άτομα με ειδικές ανάγκες και δωρεάν χειρουργικές επεμβάσεις. Έτσι, για το 2025, μια ευχή θα ήταν να σωθεί ό,τι σώζεται: Όποιοι πόροι απομένουν, να ανακατανεμηθούν και να διατεθούν για την ανάπτυξη -όχι για αλλότρια.