Το αδιέξοδο με το Ιράν και η Συμφωνία του Ομπάμα

Το 2015 ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπάρακ Ομπάμα, έφτασε μετά από μακρές διαπραγματεύσεις σε συμφωνία με το ιρανικό καθεστώς, όσον αφορά το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Η συμφωνία προέβλεπε άρση των διεθνών κυρώσεων επί του Ιράν, το οποίο αναλάμβανε την δέσμευση να κρατήσει σε χαμηλό ποσοστό τον εμπλουτισμό του ουρανίου που κατείχε (όχι πάνω από 5%).

Αυτό θα διασφάλιζε ότι το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα θα ήταν μόνο για παραγωγή ενέργειας, δηλαδή για ειρηνικούς σκοπούς, και δεν θα μπορούσε να φτάσει σε επίπεδα που θα οδηγούσαν σε κατασκευή πυρηνικού όπλου.

Η Συμφωνία εγκαθιστούσε μηχανισμό επαλήθευσης, με διεθνείς επιθεωρητές της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας να έχουν πρόσβαση σε όλες τις πιθανές πυρηνικές εγκαταστάσεις της χώρας. Στην συμφωνία μετείχαν εκτός του Ιράν, τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Μ. Βρετανία, Γαλλία) συν Γερμανία και Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η υλοποίηση της Συμφωνίας προχώρησε αρκετά ομαλά. Μέχρι που εξελέγη στις αμερικανικές εκλογές ο Ντόναλντ Τραμπ, στην πρώτη προεδρική θητεία του. Αυτός, όπως και οι ακροδεξιοί Ρεπουμπλικάνοι, θεωρούσε την συμφωνία “χαλαρή” για το Ιράν. Κάτω και από την επίδραση του Νετανιάχου που έτυχε και τότε να βρίσκεται στην πρωθυπουργία του Ισραήλ, ο Τραμπ απέσυρε τις ΗΠΑ από την Συμφωνία, επαναφέροντας τις κυρώσεις στο Ιράν.

Ποιο ήταν το αποτέλεσμα ; Το ιρανικό καθεστώς θεώρησε εαυτό αποδεσμευμένο από τη Συμφωνία, και επιτάχυνε τον εμπλουτισμό ουρανίου που έφτασε πρόσφατα στο 60-70% ! Σημειωτέον, με ποσοστό εμπλουτισμού στο 90% δημιουργείται ικανότητα παραγωγής πυρηνικού όπλου. Όπως μάλιστα διαπίστωσε πριν λίγες μέρες καταδικαστική για το Ιράν απόφαση της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας, το ιρανικό καθεστώς αποκρύπτει από τους διεθνείς επιθεωρητές ορισμένες πυρηνικές εγκαταστάσεις, παραβιάζοντας έτσι την διεθνή Συνθήκη Μη Διάδοσης Πυρηνικών Όπλων.

Τι πιστεύει η διεθνής κοινότητα

Πρέπει να είμαστε σαφείς. Ουδείς στη διεθνή κοινότητα, συμπεριλαμβανομένων των συμμάχων του Ιράν -Ρωσία και Κίνα, επιθυμεί να αποκτήσει το Ιράν πυρηνικά όπλα. Μια τέτοια δυνατότητα θα ωθούσε κι άλλες χώρες να μπουν στο πυρηνικό παιχνίδι – με πρώτη την ανταγωνίστρια του Ιράν, Σαουδική Αραβία. Θα οδηγούσε σε μείζονες κινδύνους και αστάθεια, καθώς θα αμφισβητούνταν συνολικά η Συνθήκη Μη Διάδοσης Πυρηνικών Όπλων. Οι ισχυρές δυνάμεις θα αποκτούσαν κι άλλους πυρηνικούς ανταγωνιστές. Κυρίως όμως δεν υπάρχει καμία εγγύηση πώς ένα θεοκρατικό αυταρχικό καθεστώς, όπως το ιρανικό, θα χρησιμοποιούσε αυτή τη δύναμη.

Η διαφορετικές απόψεις αφορούν τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να αποτραπεί η εξέλιξη αυτή. Οι περισσότερες χώρες, μεταξύ αυτών η Ευρωπαϊκή Ένωση και (τουλάχιστον ως πρόσφατα) οι ΗΠΑ,και διεθνείς οργανισμοί (όπως ο ΟΗΕ) επιθυμούν τον διπλωματικό τρόπο, δηλαδή τη σύναψη μιας Συμφωνίας, όπως αυτή που είχε γίνει επί Ομπάμα.

Με αυτή την αντίληψη διαφωνεί το Ισραήλ. Σχεδόν όλες οι κυβερνήσεις του επιθυμούν τον στρατιωτικό τρόπο. Θεωρούν ότι το Ιράν δεν πρέπει να έχει καθόλου πυρηνικό πρόγραμμα, ούτε καν ειρηνικό. Διότι πιστεύουν ότι πάντα το ιρανικό καθεστώς θα έχει την δυνατότητα να το μετεξελίξει σε πολεμικό. Και η κατάργηση του προγράμματος μπορεί να γίνει μόνο με την ολική καταστροφή του.

Επιθετικές ενέργειες σαν και αυτή που εξελίσσεται, έχουν προετοιμαστεί εδώ και χρόνια από το Ισραήλ. Το οποίο ήταν έτοιμο να τις υλοποιήσει. Απετράπησαν όμως από τις κατά καιρούς αμερικανικές ηγεσίες. Των Δημοκρατικών Ομπάμα και Μπάϊντεν, ακόμα και του Ρεπουμπλικανού Τζορτζ Μπους.

Έχει λόγο το Ισραήλ να ανησυχεί; Έχει. Επίσημος, συνταγματικός, “καταστατικός” και δημόσια διακηρυγμένος στόχος του θεοκρατικού ιρανικού καθεστώτος είναι η καταστροφή του “σιωνιστικού μορφώματος”, όπως αποκαλούν το Ισραήλ. Το Ισραήλ λέει ότι αν το Ιράν φτάσει στην κατασκευή πυρηνικού όπλου, τότε ανοίγει δρόμος χωρίς επιστροφή. Άρα οι πυρηνικές εγκαταστάσεις πρέπει να καταστραφούν πριν το πρόγραμμα φτάσει σε επικίνδυνο σημείο.

Με τις τελευταίες επιθέσεις (για τις οποίες η κυβέρνηση Νετανιάχου δεν απετράπη από τον πρόεδρο Τραμπ) το Ισραήλ κατάφερε να προκαλέσει κάποια καθυστέρηση στο ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Αλλά για να φτάσει στην πλήρη εξάρθρωση του χρειάζεται την αμερικανική στρατιωτική τεχνολογία.

Η στάση Τραμπ

Ο Τραμπ έχει υποσχεθεί στους ψηφοφόρους του να σταματήσει τους πολέμους και να μην εμπλέξει τις ΗΠΑ σε νέους. Παράλληλα επιθυμεί την απόσυρση των ΗΠΑ από τις περισσότερες διεθνείς δεσμεύσεις τους, ώστε να επενδύσει ανθρώπινους, οικονομικούς και στρατιωτικούς πόρους στον Ινδικό και Ειρηνικό Ωκεανό, με στόχο την ανάσχεση της ανερχόμενης Κίνας. Αυτό όμως προϋποθέτει προηγούμενες διευθετήσεις στο Ουκρανικό και στο Μεσανατολικό.

Αυτή ήταν η αιτία για να αρχίσει μυστικές διαπραγματεύσεις με το Ιράν, μάλλον εν αγνοία και του στενού φίλου του Νετανιάχου. Οι όροι της Συμφωνίας που πρότεινε στο Ιράν ήταν παρόμοιοι με αυτούς της Συμφωνίας του Ομπάμα, που είχε ο ίδιος απορρίψει …!

Οι συνομιλίες δεν πήγαν καλά. Η ιρανική ηγεσία υποτίμησε την αποφασιστικότητα του Τραμπ και θεώρησε ότι μπορούσε να αρνηθεί τις προτάσεις του. Την δυσλειτουργία αυτή εκμεταλλεύτηκε η ισραηλινή κυβέρνηση και εξαπέλυσε την επίθεση της.

Η μεγάλη επιτυχία των ισραηλινών χτυπημάτων έχει κάνει τον Τραμπ να θέλει να την αξιοποιήσει και ο ίδιος πολιτικά, αφού έχει αποτύχει στους άλλους στόχους της εξωτερικής πολιτικής του. Έστειλε τελεσίγραφο στην ιρανική ηγεσία να αποδεχθεί ως έχει την πρόταση του, για να αποφύγει τα χειρότερα.

Μήπως, όμως, θεωρεί πως τώρα είναι η ευκαιρία να απαλλαχθεί μια για πάντα από το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, είτε συμμετέχοντας άμεσα σε στρατιωτικές επιχειρήσεις, είτε έμμεσα, προσφέροντας δηλαδή τα αμερικανικά μέσα που χρειάζεται το Ισραήλ ;