Το κόλπο με τα «παράθυρα»
Αμφιβάλλω αν ποτέ άλλοτε τα υπουργικά «κόλπα» εφαρμόζονταν τόσο απροκάλυπτα, με τόση αλαζονεία και τέτοιο κυνισμό
Παύλος Τσίμας, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2006-11-18
Η παρούσα κυβέρνηση («νέα διακυβέρνηση», στην δική της ιδιόλεκτο) πέρασε έναν νόμο, τον Δεκέμβριο του 2005, με τον οποίο ρυθμίζεται η οργάνωση και λειτουργία των δημοσίων επιχειρήσεων και οργανισμών. Στον νόμο αυτό προβλέπεται ότι τα Διοικητικά Συμβούλια των ΔΕΚΟ πρέπει να έχουν 9 μέλη. Δύο είναι εκπρόσωποι των εργαζομένων, έξι μέλη διορίζονται από τον εποπτεύοντα υπουργό και προβλέπεται, ως ένατο μέλος, ο Διευθύνων Σύμβουλος, η θέση του οποίου πρέπει να προκηρύσσεται με ανοιχτό, δημόσιο διαγωνισμό.
Ψηφίστηκε ο νόμος, δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και, λίγους μήνες αργότερα, άρχισε να αποκτά στην πράξη τα αναγκαία παράθυρα, που η μακραίωνη ελληνική παράδοση θέλει να δίδονται στον αρμόδιο υπουργό για να μην περιορίζεται η δράση του, ούτε καν από τον νόμο που ο ίδιος εισηγείται.
Το «κόλπο» - η ευρεσιτεχνία αποδίδεται στον πολυμήχανο υπουργό Απασχόλησης - είναι απλό. Ο αρμόδιος υπουργός αντί να διορίζει έξι μέλη Διοικητικού Συμβουλίου, όπως ο δικός του νόμος προβλέπει, ορίζει επτά. Ανακοινώνει ότι η δημόσια προκήρυξη της θέσης του Διευθύνοντος Συμβούλου αναβάλλεται για το απώτερο και άγνωστο μέλλον. Και καλεί το υπεράριθμο και παράτυπα συγκροτημένο Δ.Σ. που μόλις διόρισε, να επιλέξει ένα εκ των μελών του ως «προσωρινό» Διευθύνοντα Σύμβουλο.
Φτηνό κόλπο; Και φτηνό και φαύλο. Αλλά το «κόλπο» εφαρμόστηκε, ήδη, με σειρά υπουργικών αποφάσεων σε μεγάλο αριθμό σημαντικών δημόσιων οργανισμών. Με το παράθυρο που ο ίδιος άνοιξε, ο υπουργός απέφυγε τον κίνδυνο να του προκύψει στη δημόσια προκήρυξη κάποιος ανεπιθύμητος υποψήφιος με πολλά προσόντα. Και υποχρέωσε τα διορισμένα από τον ίδιον μέλη του Δ.Σ. να εκλέξουν ως δήθεν «προσωρινό» Διευθύνοντα Σύμβουλο εκείνον που ο ίδιος έχει προ-επιλέξει και τους έχει υποδείξει. Τον άνευ τυπικών προσόντων, συνήθως, εκλεκτό του. Τον «άνθρωπο του υπουργού».
Έτσι συγκροτείται, λοιπόν, και επί «νέας διακυβέρνησης», η κορυφή της διοικητικής ιεραρχίας. Έτσι στελεχώνεται η ελίτ της Δημόσιας Διοίκησης. Με διαδικασίες παράτυπες, με κριτήρια εύκαμπτα, ώστε να βολεύουν τον κάθε υπουργό, χωρίς κανόνες, με συστήματα πατρωνίας και απόλυτη επιβολή του κομματικού συμφέροντος επί της νομιμότητας. Έτσι, πελατειακά, συγκροτείται η κορυφή της ελληνικής γραφειοκρατίας, οι διοικήσεις υπηρεσιών και οργανισμών. Γι αυτό και παραμένει η ελληνική Δημόσια Διοίκηση υπερ-πολιτικοποιημένη και υπό-αποτελεσματική. Γι αυτό και η διοίκηση νιώθει πάντα ως κύριο προορισμό της όχι την ανταπόκριση στις ανάγκες της κοινωνίας αλλά την εξυπηρέτηση των αναγκών του κυβερνώντος κόμματος.
Δεν είναι νέο το φαινόμενο. Αλλά αμφιβάλλω αν ποτέ άλλοτε τα υπουργικά «κόλπα» εφαρμόζονταν τόσο απροκάλυπτα, με τόση αλαζονεία και τέτοιο κυνισμό. Και είναι βέβαιο ότι ποτέ άλλοτε οι «κολπατζήδες» υπουργοί δεν είχαν κερδίσει τις καρέκλες τους με τόσους όρκους εξυγίανσης, διαφάνειας, ηθικής, απο-κομματισμού και επανίδρυσης του κράτους.
Χρειάζεται, λοιπόν, περισσότερο θράσος από όσο πιστεύαμε ότι διαθέτουν, ο μεν Πρωθυπουργός για να δίνει μαθήματα σεβασμού της νομιμότητας περί την Δημόσια Διοίκηση, από το βήμα της Βουλής, οι δε υπουργάρες του για να μαλώνουν τους δημάρχους, από τα παράθυρα των τηλεοράσεων, επειδή προσέλαβαν παρατύπως μερικούς σκουπιδιάρηδες, την ώρα που οι ίδιοι κάνουν σκουπίδι τον νόμο για να προσλαμβάνουν ακατάλληλους πολιτικούς τους φίλους ως αφεντικά σημαντικών δημόσιων οργανισμών.
Γιατί το πρόβλημα της ελληνικής Δημόσιας Διοίκησης δεν είναι, βέβαια, πως κάποιος δήμαρχος, σε κάποια επαρχιακή πόλη, παρέκαμψε τους κανόνες και προσέλαβε ως συμβασιούχους κάποιους πολύτεκνους δημότες του για να μαζεύουν τα σκουπίδια, και τώρα αυτοί δικαιούνται θέση μονίμου. Το μεγάλο πρόβλημα δεν είναι αυτές οι πελατειακές σχέσεις «από τα κάτω», που ασφαλώς ανθούν και διαιωνίζονται, παρά την εξυγιαντική τομή Πεπονή. Το αληθινό πρόβλημα είναι ότι η ελίτ του Δημοσίου συγκροτείται πελατειακά, με άτυπες διαδικασίες ή με ανοιχτές παρανομίες και με κριτήρια αμιγώς πολιτικά-κομματικά. Το πρόβλημα είναι ότι η κορυφή της ελληνικής γραφειοκρατίας συγκροτείται με «ρουσφέτι του υπουργού» και παρά τον νόμο. Και το πρόβλημα είναι, εν τέλει, ότι ο κ. Καραμανλής εμφανίζεται τόσο αυστηρός και άτεγκτος απέναντι στους οδοκαθαριστές της Χαλκίδας, αλλά τόσο ελαστικός απέναντι στους «ανθρώπους των υπουργών» του.
Ψηφίστηκε ο νόμος, δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και, λίγους μήνες αργότερα, άρχισε να αποκτά στην πράξη τα αναγκαία παράθυρα, που η μακραίωνη ελληνική παράδοση θέλει να δίδονται στον αρμόδιο υπουργό για να μην περιορίζεται η δράση του, ούτε καν από τον νόμο που ο ίδιος εισηγείται.
Το «κόλπο» - η ευρεσιτεχνία αποδίδεται στον πολυμήχανο υπουργό Απασχόλησης - είναι απλό. Ο αρμόδιος υπουργός αντί να διορίζει έξι μέλη Διοικητικού Συμβουλίου, όπως ο δικός του νόμος προβλέπει, ορίζει επτά. Ανακοινώνει ότι η δημόσια προκήρυξη της θέσης του Διευθύνοντος Συμβούλου αναβάλλεται για το απώτερο και άγνωστο μέλλον. Και καλεί το υπεράριθμο και παράτυπα συγκροτημένο Δ.Σ. που μόλις διόρισε, να επιλέξει ένα εκ των μελών του ως «προσωρινό» Διευθύνοντα Σύμβουλο.
Φτηνό κόλπο; Και φτηνό και φαύλο. Αλλά το «κόλπο» εφαρμόστηκε, ήδη, με σειρά υπουργικών αποφάσεων σε μεγάλο αριθμό σημαντικών δημόσιων οργανισμών. Με το παράθυρο που ο ίδιος άνοιξε, ο υπουργός απέφυγε τον κίνδυνο να του προκύψει στη δημόσια προκήρυξη κάποιος ανεπιθύμητος υποψήφιος με πολλά προσόντα. Και υποχρέωσε τα διορισμένα από τον ίδιον μέλη του Δ.Σ. να εκλέξουν ως δήθεν «προσωρινό» Διευθύνοντα Σύμβουλο εκείνον που ο ίδιος έχει προ-επιλέξει και τους έχει υποδείξει. Τον άνευ τυπικών προσόντων, συνήθως, εκλεκτό του. Τον «άνθρωπο του υπουργού».
Έτσι συγκροτείται, λοιπόν, και επί «νέας διακυβέρνησης», η κορυφή της διοικητικής ιεραρχίας. Έτσι στελεχώνεται η ελίτ της Δημόσιας Διοίκησης. Με διαδικασίες παράτυπες, με κριτήρια εύκαμπτα, ώστε να βολεύουν τον κάθε υπουργό, χωρίς κανόνες, με συστήματα πατρωνίας και απόλυτη επιβολή του κομματικού συμφέροντος επί της νομιμότητας. Έτσι, πελατειακά, συγκροτείται η κορυφή της ελληνικής γραφειοκρατίας, οι διοικήσεις υπηρεσιών και οργανισμών. Γι αυτό και παραμένει η ελληνική Δημόσια Διοίκηση υπερ-πολιτικοποιημένη και υπό-αποτελεσματική. Γι αυτό και η διοίκηση νιώθει πάντα ως κύριο προορισμό της όχι την ανταπόκριση στις ανάγκες της κοινωνίας αλλά την εξυπηρέτηση των αναγκών του κυβερνώντος κόμματος.
Δεν είναι νέο το φαινόμενο. Αλλά αμφιβάλλω αν ποτέ άλλοτε τα υπουργικά «κόλπα» εφαρμόζονταν τόσο απροκάλυπτα, με τόση αλαζονεία και τέτοιο κυνισμό. Και είναι βέβαιο ότι ποτέ άλλοτε οι «κολπατζήδες» υπουργοί δεν είχαν κερδίσει τις καρέκλες τους με τόσους όρκους εξυγίανσης, διαφάνειας, ηθικής, απο-κομματισμού και επανίδρυσης του κράτους.
Χρειάζεται, λοιπόν, περισσότερο θράσος από όσο πιστεύαμε ότι διαθέτουν, ο μεν Πρωθυπουργός για να δίνει μαθήματα σεβασμού της νομιμότητας περί την Δημόσια Διοίκηση, από το βήμα της Βουλής, οι δε υπουργάρες του για να μαλώνουν τους δημάρχους, από τα παράθυρα των τηλεοράσεων, επειδή προσέλαβαν παρατύπως μερικούς σκουπιδιάρηδες, την ώρα που οι ίδιοι κάνουν σκουπίδι τον νόμο για να προσλαμβάνουν ακατάλληλους πολιτικούς τους φίλους ως αφεντικά σημαντικών δημόσιων οργανισμών.
Γιατί το πρόβλημα της ελληνικής Δημόσιας Διοίκησης δεν είναι, βέβαια, πως κάποιος δήμαρχος, σε κάποια επαρχιακή πόλη, παρέκαμψε τους κανόνες και προσέλαβε ως συμβασιούχους κάποιους πολύτεκνους δημότες του για να μαζεύουν τα σκουπίδια, και τώρα αυτοί δικαιούνται θέση μονίμου. Το μεγάλο πρόβλημα δεν είναι αυτές οι πελατειακές σχέσεις «από τα κάτω», που ασφαλώς ανθούν και διαιωνίζονται, παρά την εξυγιαντική τομή Πεπονή. Το αληθινό πρόβλημα είναι ότι η ελίτ του Δημοσίου συγκροτείται πελατειακά, με άτυπες διαδικασίες ή με ανοιχτές παρανομίες και με κριτήρια αμιγώς πολιτικά-κομματικά. Το πρόβλημα είναι ότι η κορυφή της ελληνικής γραφειοκρατίας συγκροτείται με «ρουσφέτι του υπουργού» και παρά τον νόμο. Και το πρόβλημα είναι, εν τέλει, ότι ο κ. Καραμανλής εμφανίζεται τόσο αυστηρός και άτεγκτος απέναντι στους οδοκαθαριστές της Χαλκίδας, αλλά τόσο ελαστικός απέναντι στους «ανθρώπους των υπουργών» του.
