Σκέψεις γύρω από ένα βιασμό
Διονύσης Γουσέτης, Αυγή, Δημοσιευμένο: 2006-11-18
Διάβασα πολλές γνώμες και σκέψεις για τον ομαδικό βιασμό της 16χρονης Βουλγάρας από συμμαθητές της στην Αμάρυνθο (εξελληνισμένο όνομα της πρώην Βάθειας). Σχεδόν κάθε επιφυλλιδογράφος θεώρησε υποχρέωσή του να συμβάλει στον προβληματισμό με την άποψή του. Ας θεωρήσω ότι είναι δείγμα του αντίκτυπου του αίσχους αυτού στην κοινωνία μας, παρ ότι, όπως επεσήμανε ο Φίλιππος Κυρίτσης, μόνο ένα κανάλι (το ALTER) μαζί με σκανδαλοθηρικά περιοδικά έσπασαν την αρχική σιωπή των ΜΜΕ και το επέβαλαν πρωτοσέλιδο.
Οι χυδαίοι τηλεοπτικοί χειρισμοί καταδικάστηκαν ομόθυμα. Δεν διευκρινίστηκε όμως αν είναι η χυδαιότητα των καναλιών που εκχυδαΐζει την κοινωνία ή η χυδαιότητα της κοινωνίας που εκχυδαΐζει τα κανάλια, για να γίνουν αρεστά και να αποκτήσουν την προσοδοφόρο θεαματικότητα. Γενικά, υπάρχει η εντύπωση πως ό,τι προέρχεται από την κοινωνία -από το "λαό", όπως συνηθίζεται να λέγεται- είναι καλώς ειπωμένο ή καμωμένο. Σχεδόν ιερό. Για τα στραβά φταίνε πάντα κάποιοι λίγοι: καπιταλιστές, πράκτορες, εξωνημένοι, νεοταξίτες κ.λπ. Αυτοί εκμαυλίζουν τον αγνό "λαό". Ωστόσο, τα κοινωνικά δείγματα λένε το αντίθετο. Ο ρατσισμός, η ξενοφοβία, ο αντισημιτισμός (σε μια χώρα όπου οι Εβραίοι σπανίζουν), ο σεξισμός είναι έκδηλα στο "λαό". Μάλιστα, στις τοπικές κοινωνίες της "αγνότερης" επαρχίας είναι εντονότερα από όσο στην Αθήνα. Γιατί λοιπόν περιορίζεται η οργή μας στον καθρέφτη μας -στην τηλεόραση- και δεν ασχολούμαστε καθόλου με μας τους ίδιους;
Οι ίδιες αυτές οι λέξεις, ρατσισμός, ξενοφοβία, σεξισμός, έχουν τόσο πολύ χρησιμοποιηθεί, ώστε, όπως παρατηρεί η "Καθημερινή", κατάντησαν ξύλινες. Δηλαδή, στερείται πλέον νοήματος να καταδικάζεις το ρατσισμό έτσι αφηρημένα, χωρίς να αναφέρεσαι στα υποκείμενα που τον ασκούν. Λίγοι ασχολούνται με αυτά τα υποκείμενα. Οι περισσότεροι αρκούνται να στηλιτεύουν τους εκάστοτε μεμονωμένους δράστες κάποιου ρατσιστικού φαινομένου. Σαν να φύτρωσαν από τον ουρανό. Ο ρατσισμός, όπως διδάσκει ο Γιώργος Τσιάκαλος, δεν είναι απλά ένα σύνολο δυσμενών για άλλους ανθρώπους προκαταλήψεων. Είναι ιδεολογία. Είναι κοσμοαντίληψη, όπως κοσμοαντίληψη είναι π.χ. ο μαρξισμός. Όπως και αυτός, όταν από τη φιλοσοφία επεκταθεί στην κοινωνική παρέμβαση, γίνεται πολιτική, αποκτάει κόμμα, διεκδικεί την εξουσία. Διάσημοι διανοούμενοι έγραψαν πραγματείες για τη ρατσιστική αντίληψη της κοινωνίας και της ιστορίας. Ένας μάλιστα απ αυτούς, ο Houston Stewart Chamberlain, λένε ότι επηρέασε τον Καζαντζάκη. Συνεπώς, ο ρατσισμός δεν πολεμιέται απλά, με το "ξεσκέπασμα" των προκαταλήψεων. Ως ιδεολογία, καταπολεμάται με ιδεολογικό αγώνα. Όμως, η δική μας κατακερματισμένη (και γι αυτό άκρως ιδιοτελής) κοινωνία, πού να την βρει την ιδεολογία; Είμαστε ουραγοί της Ευρώπης και στην ιδεολογία, όπως είμαστε ουραγοί σε δωρητές σώματος, σε αιμοδότες, σε πολιτιστικές δραστηριότητες, σε ανάγνωση εφημερίδων, σε χορηγήσεις ασύλων, σε προστασία του περιβάλλοντος, σε δαπάνες για την παιδεία... και πάει λέγοντας. Γι αυτό, ο ρατσισμός βασιλεύει ανενόχλητος.
Ούτε με την ομόθυμη καταδίκη πολεμιέται ο ρατσισμός. Ούτε με απαγορεύσεις ή τιμωρίες. Πώς να τιμωρήσεις ένα ρατσιστή, ιδιαίτερα ένα μαθητή, όταν πρόσφατη έρευνα του Παντείου Πανεπιστημίου απέδειξε μιαν ακόμα φορά ότι η πλειονότητα των Ελλήνων μαθητών εμφανίζεται ξενόφοβη, με χαμηλή εμπιστοσύνη στους θεσμούς και εξοικειωμένη με την αύξηση της αστυνόμευσης στην καθημερινή ζωή;
Αν αποδειχτεί ότι οι τέσσερις δράστες είναι πράγματι βιαστές, τι ποινή πρέπει να τους επιβληθεί; Ποια ποινή αυτούς μεν θα σωφρονίσει, τους συνομηλίκους τους θα παραδειγματίσει, το θύμα θα αποζημιώσει και την (αδηφάγο) κοινή γνώμη θα ικανοποιήσει; Ενδεχόμενη φυλάκιση θα τους βγάλει ξεφτέρια στην παραβατικότητα. Οι δε συνομήλικοί τους, όπως φαίνεται, έχουν αρκετοί την ίδια ιδεολογία, για να μην πω ότι είναι συνένοχοι. Σ αυτών τα κινητά τηλέφωνα δεν έστελνε τις φωτογραφίες και τα βίντεο του βιασμού η κόρη της καθηγήτριας θρησκευτικών;
Και τι να πεις γι αυτή τη μάνα; Πιστεύει, ως καθηγήτρια δηλαδή και παιδαγωγός, ότι με το να καλύπτει την κόρη της και το γιο της το βιαστή, συνέβαλε στη σωστή διαπαιδαγώγησή τους; Ή μήπως νομίζει ότι έτσι εξιλεώνεται από όσα έκανε σε βάρος τους μέχρι τώρα; Και ποιοι καθηγητές θα κατανοήσουν την συνθετότητα της κατάστασης, όταν εμπεριστατωμένες έρευνες απέδειξαν ότι οι καθηγητές και οι δάσκαλοι είναι πιο ρατσιστές και μισαλλόδοξοι από τους μαθητές τους;
Οι διάφορες όψεις του ομαδικού βιασμού στην πόλη με το (για εθνικιστικούς λόγους) εξελληνισμένο όνομα Αμάρυνθος είναι επιτομή της κοινωνίας που ζούμε. Που, αλίμονο, δεν θέλουμε να την κοιτάξουμε στα μάτια, επειδή φοβόμαστε αυτό που στο βάθος ξέρουμε ότι θα δούμε. Έτσι όμως, αυτό μας εκδικείται, αφαιρώντας μας την αυτοεκτίμηση και σπρώχνοντάς μας περισσότερο στο βυθό.
e-mail: diongous@central.ntua.gr
Οι χυδαίοι τηλεοπτικοί χειρισμοί καταδικάστηκαν ομόθυμα. Δεν διευκρινίστηκε όμως αν είναι η χυδαιότητα των καναλιών που εκχυδαΐζει την κοινωνία ή η χυδαιότητα της κοινωνίας που εκχυδαΐζει τα κανάλια, για να γίνουν αρεστά και να αποκτήσουν την προσοδοφόρο θεαματικότητα. Γενικά, υπάρχει η εντύπωση πως ό,τι προέρχεται από την κοινωνία -από το "λαό", όπως συνηθίζεται να λέγεται- είναι καλώς ειπωμένο ή καμωμένο. Σχεδόν ιερό. Για τα στραβά φταίνε πάντα κάποιοι λίγοι: καπιταλιστές, πράκτορες, εξωνημένοι, νεοταξίτες κ.λπ. Αυτοί εκμαυλίζουν τον αγνό "λαό". Ωστόσο, τα κοινωνικά δείγματα λένε το αντίθετο. Ο ρατσισμός, η ξενοφοβία, ο αντισημιτισμός (σε μια χώρα όπου οι Εβραίοι σπανίζουν), ο σεξισμός είναι έκδηλα στο "λαό". Μάλιστα, στις τοπικές κοινωνίες της "αγνότερης" επαρχίας είναι εντονότερα από όσο στην Αθήνα. Γιατί λοιπόν περιορίζεται η οργή μας στον καθρέφτη μας -στην τηλεόραση- και δεν ασχολούμαστε καθόλου με μας τους ίδιους;
Οι ίδιες αυτές οι λέξεις, ρατσισμός, ξενοφοβία, σεξισμός, έχουν τόσο πολύ χρησιμοποιηθεί, ώστε, όπως παρατηρεί η "Καθημερινή", κατάντησαν ξύλινες. Δηλαδή, στερείται πλέον νοήματος να καταδικάζεις το ρατσισμό έτσι αφηρημένα, χωρίς να αναφέρεσαι στα υποκείμενα που τον ασκούν. Λίγοι ασχολούνται με αυτά τα υποκείμενα. Οι περισσότεροι αρκούνται να στηλιτεύουν τους εκάστοτε μεμονωμένους δράστες κάποιου ρατσιστικού φαινομένου. Σαν να φύτρωσαν από τον ουρανό. Ο ρατσισμός, όπως διδάσκει ο Γιώργος Τσιάκαλος, δεν είναι απλά ένα σύνολο δυσμενών για άλλους ανθρώπους προκαταλήψεων. Είναι ιδεολογία. Είναι κοσμοαντίληψη, όπως κοσμοαντίληψη είναι π.χ. ο μαρξισμός. Όπως και αυτός, όταν από τη φιλοσοφία επεκταθεί στην κοινωνική παρέμβαση, γίνεται πολιτική, αποκτάει κόμμα, διεκδικεί την εξουσία. Διάσημοι διανοούμενοι έγραψαν πραγματείες για τη ρατσιστική αντίληψη της κοινωνίας και της ιστορίας. Ένας μάλιστα απ αυτούς, ο Houston Stewart Chamberlain, λένε ότι επηρέασε τον Καζαντζάκη. Συνεπώς, ο ρατσισμός δεν πολεμιέται απλά, με το "ξεσκέπασμα" των προκαταλήψεων. Ως ιδεολογία, καταπολεμάται με ιδεολογικό αγώνα. Όμως, η δική μας κατακερματισμένη (και γι αυτό άκρως ιδιοτελής) κοινωνία, πού να την βρει την ιδεολογία; Είμαστε ουραγοί της Ευρώπης και στην ιδεολογία, όπως είμαστε ουραγοί σε δωρητές σώματος, σε αιμοδότες, σε πολιτιστικές δραστηριότητες, σε ανάγνωση εφημερίδων, σε χορηγήσεις ασύλων, σε προστασία του περιβάλλοντος, σε δαπάνες για την παιδεία... και πάει λέγοντας. Γι αυτό, ο ρατσισμός βασιλεύει ανενόχλητος.
Ούτε με την ομόθυμη καταδίκη πολεμιέται ο ρατσισμός. Ούτε με απαγορεύσεις ή τιμωρίες. Πώς να τιμωρήσεις ένα ρατσιστή, ιδιαίτερα ένα μαθητή, όταν πρόσφατη έρευνα του Παντείου Πανεπιστημίου απέδειξε μιαν ακόμα φορά ότι η πλειονότητα των Ελλήνων μαθητών εμφανίζεται ξενόφοβη, με χαμηλή εμπιστοσύνη στους θεσμούς και εξοικειωμένη με την αύξηση της αστυνόμευσης στην καθημερινή ζωή;
Αν αποδειχτεί ότι οι τέσσερις δράστες είναι πράγματι βιαστές, τι ποινή πρέπει να τους επιβληθεί; Ποια ποινή αυτούς μεν θα σωφρονίσει, τους συνομηλίκους τους θα παραδειγματίσει, το θύμα θα αποζημιώσει και την (αδηφάγο) κοινή γνώμη θα ικανοποιήσει; Ενδεχόμενη φυλάκιση θα τους βγάλει ξεφτέρια στην παραβατικότητα. Οι δε συνομήλικοί τους, όπως φαίνεται, έχουν αρκετοί την ίδια ιδεολογία, για να μην πω ότι είναι συνένοχοι. Σ αυτών τα κινητά τηλέφωνα δεν έστελνε τις φωτογραφίες και τα βίντεο του βιασμού η κόρη της καθηγήτριας θρησκευτικών;
Και τι να πεις γι αυτή τη μάνα; Πιστεύει, ως καθηγήτρια δηλαδή και παιδαγωγός, ότι με το να καλύπτει την κόρη της και το γιο της το βιαστή, συνέβαλε στη σωστή διαπαιδαγώγησή τους; Ή μήπως νομίζει ότι έτσι εξιλεώνεται από όσα έκανε σε βάρος τους μέχρι τώρα; Και ποιοι καθηγητές θα κατανοήσουν την συνθετότητα της κατάστασης, όταν εμπεριστατωμένες έρευνες απέδειξαν ότι οι καθηγητές και οι δάσκαλοι είναι πιο ρατσιστές και μισαλλόδοξοι από τους μαθητές τους;
Οι διάφορες όψεις του ομαδικού βιασμού στην πόλη με το (για εθνικιστικούς λόγους) εξελληνισμένο όνομα Αμάρυνθος είναι επιτομή της κοινωνίας που ζούμε. Που, αλίμονο, δεν θέλουμε να την κοιτάξουμε στα μάτια, επειδή φοβόμαστε αυτό που στο βάθος ξέρουμε ότι θα δούμε. Έτσι όμως, αυτό μας εκδικείται, αφαιρώντας μας την αυτοεκτίμηση και σπρώχνοντάς μας περισσότερο στο βυθό.
e-mail: diongous@central.ntua.gr
