Οι εκλογές της δυσφορίας

Σε σύγκριση με όσες πολιτικές αναμετρήσεις έχουμε ζήσει ώς τώρα, οι επικείμενες εκλογές της 16ης Σεπτεμβρίου διαφέρουν από δύο απόψεις: Θα διεξαχθούν την επομένη των φοβερότερων πυρκαγιών που γνώρισε ποτέ η χώρα, πριν καλά καλά μετρηθεί το κόστος σε ανθρώπινες ζωές, σε σπίτια, υποδομές, στην παραγωγική βάση και στη φύση των απέραντων καμένων εκτάσεων, στο περιβάλλον και στην οικονομία της Ελλάδας συνολικά. Και προς τις κάλπες οδεύουν πολλοί πολίτες δυσφορώντας, όχι μόνον απέναντι στην κυβερνώσα παράταξη, αλλά απέναντι σε ολόκληρο το πολιτικό σύστημα. Πρώτη φορά καταγράφηκαν τόσοι στις σφυγμομετρήσεις. Δεν χρειάζεται να πάμε στα καμένα για να τους βρούμε, τους συναντούμε οπουδήποτε, καθημερινά.

Μεγάλες φυσικές καταστροφές έχουν γίνει πολλές στο παρελθόν: κάποτε και με δεκάδες θύματα, όπως οι σεισμοί, κάποιες χρονιές οι πυρκαγιές αφάνισαν εκατομμύρια στρέμματα. Πάντοτε το κράτος κρινόταν από την ικανότητά του να τις αντιμετωπίσει και φέτος κανείς δεν αμφισβητεί ότι η ανεπάρκεια, αναποτελεσματικότητα, αδυναμία συντονισμού ήταν πρωτοφανής. Η τραγική εμπειρία του καλοκαιριού όμως πολιτικά δεν εξαντλείται στις σοβαρές ευθύνες της κυβέρνησης γι΄ αυτήν την επιδείνωση. Όλοι πια πίσω από τις φωτιές διαβλέπουν επιτήδειους ιδιώτες, έτοιμους να επωφεληθούν σε συναλλαγή με πολιτικούς. Και ολοένα περισσότεροι αναζητούν ουσιαστικές αλλαγές που θα εξασφαλίζουν την οικονομική τους επιβίωση και πρόοδο προστατεύοντας τα σπίτια, τη γη και τις δουλειές τους μαζί με τη φύση που τους περιβάλλει. Αλλά για τέτοιες αλλαγές τίποτα σχεδόν δεν ακούνε στην προεκλογική αντιπαράθεση ανάμεσα στα κόμματα.

Η κυβερνητική τακτική διαμορφώθηκε με στόχο να ξεχασθούν το γρηγορότερο οι ευθύνες για την αποτυχία στη συγκράτηση των καταστροφών. Πρώτα οι υπαινιγμοί για τις «ασύμμετρες απειλές», ώστε να εκτονωθεί η αγανάκτηση σε όποιον «εχθρό» ήθελε ο καθένας να φαντασθεί. Και αμέσως κατόπιν η απλόχερη διανομή βοηθημάτων και αποζημιώσεων στους πυρόπληκτους, υποσχέσεις για επιδοτήσεις, άτοκα δάνεια, αναστολές φόρων. Ύστερα ήρθε ο Πρωθυπουργός με γενικές εξαγγελίες για την ανασυγκρότηση των καμένων περιοχών που δεν πείθουν, όπως η αυτονόητη κήρυξη αναδασωτέων των δασικών εκτάσεων που κάηκαν (ποιος εγγυάται ότι τούτη τη φορά θα τηρηθεί;) Καμία αναφορά σε συγκεκριμένο ρόλο των τοπικών κοινωνιών, Αυτοδιοίκησης και παραγωγικών οργανώσεων, ούτε νύξη για αλλαγές στην ακολουθούμενη πολιτική. Μη μιλώντας παρά για κοινοτικούς πόρους και διεύρυνση των επενδυτικών κινήτρων, ο υπουργός Οικονομίας απέκλειε μάλιστα οποιαδήποτε αλλαγή πολιτικής. Σε μια τέτοια γραμμή μπορούμε, μετά τις πρώτες απάτες, να φανταστούμε πολλαπλάσιες σπατάλες στη διοχέτευση επιχορηγήσεων, ταυτόχρονα γραφειοκρατικές εμπλοκές που θα εμποδίζουν τα χρήματα να φθάσουν εκεί όπου πραγματικά θα έπιαναν τόπο, όχι όμως την προοπτική ανάπτυξης που έχουν ανάγκη οι πληθυσμοί των καμένων περιοχών.

Ενδιαφέρουσες ιδέες περιλαμβάνει ωστόσο το πρόγραμμα ανασυγκρότησης του ΠΑΣΟΚ, που παρουσίασε ο Γιώργος Παπανδρέου την Κυριακή στον Πύργο. Ενδεικτικά: Για την αναγέννηση της γεωργίας δίνεται προτεραιότητα στον χωροταξικό σχεδιασμό, στον καθορισμό και τη χαρτογράφηση βοσκοτόπων, χορτολιβαδικών, δασικών εκτάσεων, ελαιώνων, προτείνονται φορολογικά και άλλα μέτρα για να γίνουν οικονομικά βιώσιμες εκμεταλλεύσεις, δίκτυο ενημέρωσης και παροχής συμβουλών, πρότυπη αγροτική σχολή, κίνητρα για βιολογικές καλλιέργειες και εκτροφή. Παράλληλα, με σειρά μέτρων προτείνεται να στηριχθούν οι επιχειρήσεις και η απασχόληση. Η ανακατασκευή των κατεστραμμένων κατοικιών και χωριών εντάσσεται σε ενιαίο σχέδιο οικιστικής ανάπλασης, με έμφαση σε παραδοσιακά αρχιτεκτονικά στοιχεία και «πράσινες» τεχνολογίες (ανανεώσιμη ενέργεια). Οι εκτάσεις που θα κηρυχθούν αναδασωτέες προβλέπεται να φυλάσσονται με προσωπικό από τις πληγείσες περιοχές, να απαγορευθούν εκεί κυνήγι και βόσκηση, να οριοθετηθούν με δορυφορικές εικόνες από τις αγροτικές. Και ακόμα μέτρα και μελέτες για τους υδάτινους πόρους, τη συγκράτηση του εδάφους, για τα απόβλητα. Η υλοποίηση του προγράμματος ανατίθεται σε ειδικό φορέα, όπου στις αποφάσεις θα συμμετέχουν Τοπική Αυτοδιοίκηση και κοινωνικοί εταίροι κάθε περιοχής, καθώς και μη κυβερνητικές οργανώσεις.

Αλλά τις ιδέες αυτές, που θα άξιζε να συζητηθούν, επικάλυψε η προβολή των υψηλότερων και πολύ πιο εξειδικευμένων, σε σύγκριση με τα κυβερνητικά μέτρα, προτάσεων του ΠΑΣΟΚ για τις αποζημιώσεις των πληγέντων, στη συνέχεια η αντιδικία με τον εκπρόσωπο της Νέας Δημοκρατίας για τη δυνατότητα χρηματοδότησής τους. Στο πρόγραμμα που φιλοδοξεί «η Πελοπόννησος να γίνει κοιτίδα ενός μοντέλου οικοανάπτυξης» αναλύονται πηγές χρηματοδότησης, μεταξύ άλλων και από αυξημένες δημόσιες επενδύσεις τις οποίες συρρίκνωσε η σημερινή κυβέρνηση. Το πρόβλημα άλλωστε δεν είναι αν για την οικοσκευή π.χ. είναι ορθότερο να δοθούν τα 10.000 ευρώ της Ν.Δ. ή τα 15.000 του ΠΑΣΟΚ, διάφορα ποσά ίσως αποδειχθεί σκόπιμο να ανακατανεμηθούν. Δεν είναι καν η εξασφάλιση των αναγκαίων πόρων: πλούτος υπάρχει στην Ελλάδα, προθυμία αλληλεγγύης εκδηλώθηκε, η Ε.Ε. θα συνδράμει επίσης. Το μεγάλο πρόβλημα είναι πώς οι πόροι θα διατεθούν αποδοτικά, για τις ανάγκες των ανθρώπων, την ανάπτυξη και το περιβάλλον, πώς δεν θα ξανασκορπίσουν σε άχρηστα έργα, σπέκουλα, περιττή υπερκατανάλωση. Αυτήν όμως την αντιπαράθεση, που θα κινητοποιούσε τους πολίτες, αφού πρόκειται για τη ζωή τους, τα κόμματα δεν την κάνουν.