Η αριστερή έκπληξη

Ξαφνιάστηκαν η κοινή γνώμη, οι ηγεσίες των κομμάτων, οι πολιτικοί σχολιαστές των εφημερίδων και τα πρόσωπα της τηλεόρασης για την εντυπωσιακή άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ τους τελευταίους μήνες. Στο εσωτερικό της αριστεράς η διαπίστωση πως μετά τη διάσπαση του 1968, ήτοι ύστερα από σαράντα χρόνια, ό,τι αποκαλείται ανανεωτική, ριζοσπαστική αριστερά αφήνει πίσω το ΚΚΕ στην πρόθεση ψήφου περίπου κατά 10 μονάδες, είναι εξέλιξη ενδιαφέρουσα έως συγκλονιστική.

Ταυτοχρόνως, άρχισαν να δίνονται συμβουλές στο νέο πρόεδρο του ΣΥΝ να πολιτεύεται όπως θα "πρέπει" - όχι δηλαδή με ύφος διαμαρτυρομένου και αγανακτισμένου - αλλά ως πολιτικού αρχηγού έτοιμου να αναλαμβάνει ευθύνες επιλύσεως σοβαρών προβλημάτων. Και όλα αυτά λαμβάνοντας υπόψη τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας, την ένταξη στην Ε.Ε. και στο ΝΑΤΟ, καθώς και τον υφιστάμενο συσχετισμό δυνάμεων στο εσωτερικό.

Νομίζω πως τέτοιου είδους συμβουλές είναι περιττές και, ίσως, εκ του πονηρού. Προτιμώ να επισημάνω κάποια από τα σημεία της πολιτικής μας, τα οποία κατά τη γνώμη μου, θα έπρεπε να αποτελούν κομβικά, στρατηγικά χαρακτηριστικά της σύγχρονης αριστεράς. Τα εν λόγω σημεία, παρότι γνωρίζω ότι αποτελούν αντικείμενα λοιδορίας ή ειρωνείας από εκείνους που υποστηρίζουν τη διαιώνιση των υφισταμένων σχέσεων, ανεξαρτήτως ιδεολογικού προσανατολισμού, έχουν επιλεγεί με γνώμονα τα αντικαπιταλιστικά στοιχεία που περιέχουν και τη μακρόχρονη επίδραση που δύνανται να ασκήσουν στην επικρατούσα οικονομικο-κοινωνική μας κατάσταση. Συνιστούν πολιτικές προσεγγίσεις που δεν υποστηρίζει ο ΣΥΝ στην παρούσα φάση, ούτε ο νέος του πρόεδρος. Είναι όμως ανάγκη να μεταβληθούν τα αναλυτικά εργαλεία των ιδεολογικών παραμέτρων, των σκοπών του αγώνα και των παραδοσιακών κοινωνικών αναφορών, ήτοι να εγκαταλειφθούν συνήθειες και πρακτικές του εργατικού κινήματος που έχουν ζωή εκατό περίπου χρόνων. Αμέσως πιο κάτω αναφέρω ορισμένα από τα σημαντικά αυτά ζητήματα.

1. Το εθνικό σύστημα κοινωνικών ασφαλίσεων. Οι μέχρι τώρα απόψεις μας είναι, εν πολλοίς, προσανατολισμένες υπέρ της μικροαστικής παθογένειας. Όπως φάνηκε από την πρόσφατη απεργία, υποστηρίζουμε αδιακρίτως δικηγόρους, μηχανικούς, δημοσιογράφους, γιατρούς, συμβολαιογράφους, κ.λπ., και αφήνουμε απροστάτευτα τα λαϊκά στρώματα, γεγονός αδιανόητο για την αριστερά. Αριστερή και κοινωνικά δίκαιη θέση που βασίζεται και σε ισχυρότατα ασφαλιστικά κριτήρια είναι: Όλος ο πληθυσμός της χώρας εντάσσεται σ’ έναν και μοναδικό ασφαλιστικό οργανισμό κυρίας ασφαλίσεως, στον οποίο εργοδότες και εργαζόμενοι στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα καταβάλλουν τις συμφωνηθείσες εισφορές και εισπράττουν την κύρια σύνταξη. Οποιαδήποτε άλλη πολιτική γίνεται μέσα από την επικουρική ασφάλιση. Ο σημαντικότερος θεσμός της κοινωνικής αλληλεγγύης καταστρατηγείται με τα εκατοντάδες ταμεία, κύρια και επικουρικά, διαιωνίζοντας την ανισότητα μεταξύ ισότιμων εργαζομένων. Είναι δυνατόν η αριστερά να ανέχεται οι συντάξεις ορισμένων στρωμάτων να πληρώνονται σε μεγάλο ποσοστό από το λαό, ενώ οι εκπρόσωποί τους βγαίνουν στις τηλεοράσεις δηλώνοντας έτοιμοι να πεθάνουν για τα δήθεν υγιή ταμεία τους που τα συντηρούν οι πρόσθετες εισφορές των λοιπών εργαζομένων;

2. Να καταργηθούν όλοι οι "κοινωνικοί" ή υπέρ τρίτων φόροι, εντασσόμενοι στον κρατικό προϋπολογισμό, ώστε να ελέγχονται από το Κοινοβούλιο με διαφάνεια. Γιατί ο πρόεδρος του ΣΥΝ δεν υποστηρίζει, για παράδειγμα, πως οι εργάτες της ναυπηγοκατασκευαστικής ζώνης του Περάματος ή των εργατών μετάλλου, έχουν και αυτοί δικαίωμα στους κοινωνικούς πόρους τους οποίους προνομιακά απολαμβάνουν οι προαναφερθέντες δημοσιογράφοι, μηχανικοί, δικηγόροι, συμβολαιογράφοι, κλπ; Υπάρχει μια απαράδεκτη συμμαχία ανάμεσα σε επαγγελματικά στρώματα τα οποία διαταξικά και διακομματικά αποτελούν τις ηγεσίες όλων των κομμάτων, κυριαρχούν στη Βουλή και επιβάλλουν τα συμφέροντά τους ως δικαιώματα πάνω στην κοινωνία. Ιδού πεδίο λαμπρό για τον ΣΥΡΙΖΑ και τον πρόεδρο του ΣΥΝ. Η πρότασή μας για το ασφαλιστικό έχει ελεγχθεί επί είκοσι χρόνια αναλογιστικά και τεχνικά, και έχει αποδειχθεί εφαρμόσιμη, είναι όμως συγκρουσιακή. Στο μεγάλο αυτό ζήτημα αναζητείται η αριστερά και όχι η μικροαστική συμβιβασμένη λαϊκίστικη πολιτική της που λειτουργεί σε βάρος της παραγωγικής εργασίας και υπέρ ορισμένων στρωμάτων που διαχειρίζονται τον ελληνικό καπιταλισμό.

3. Αποσαφηνίζει ο ΣΥΝ τις αντιλήψεις του υπέρ των κρατικών ή δημοσίων δραστηριοτήτων και εναντίον της ασύδοτης ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Η ταύτισή μας με τον κρατισμό μας μετατρέπει σε "συνταξιούχους της πολιτικής ιστορίας" (Γκράμσι), εκτός του ότι στρέφεται και εναντίον του Κ. Μαρξ, ο οποίος ήταν παθιασμένος αντίπαλος του κράτους, πράγμα που ξεχνούν ορισμένοι επαναστάτες του καναπέ. Τι μπορεί να γίνει; Να προχωρήσουμε σε έναν πολιτικό πειραματισμό που διακρίνει άλλωστε διαχρονικά την αριστερά από άλλες δυνάμεις. Να επιδιώξουμε να αναλάβουν την διεύθυνση μιας επιχείρησης οι ίδιοι οι εργαζόμενοι. Χωρίς χάρες και χωρίς παροχές. Είναι όχι μόνον δυνατόν, αλλά και εφικτό υπό τις παρούσες συνθήκες. Σήμερα, μεγάλο μέρος εργαζομένων είναι εργάτες γνώσης, είναι δηλαδή απόφοιτοι μέσης και ανωτάτης εκπαίδευσης, εξειδικευμένοι θεωρητικά και πρακτικά μέσω της εργασιακής τους εμπειρίας. Ας τους δώσουμε την ευκαιρία να τολμήσουν να διοικήσουν δημιουργικά, αποδεικνύοντας έτσι, πως τα αφεντικά δεν είναι εξ ορισμού οι καλύτεροι διευθυντές επιχειρήσεων. Μπορούμε να αντιληφθούμε το αυθεντικό κύρος που θα αποκτήσει η αριστερά από μια τέτοια επιτυχή έκβαση; Η ιδιοτελής συμπεριφορά της κρατικής νομενκλατούρας να μεταφέρει τα βάρη στον ελληνικό λαό από τη λειτουργία των κρατικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων δεν μας τιμά. Ας πειραματιστούμε! Ας πάψουμε τα αριστερά, σοσιαλιστικά στελέχη να φανταζόμαστε τον εαυτό μας αποκλειστικά ως διαχειριστές κρατικού κεφαλαίου!

4. Αλλάζουμε την εσφαλμένη μας πολιτική για τα ΑΕΙ. Κανένας δεν επιθυμεί να θιγεί ο δημόσιος τους χαρακτήρας. Όλη η Ευρώπη, μαζί και η Ελλάδα, στηρίζει τη δημόσια ανωτάτη εκπαίδευση και ελάχιστα είναι τα ιδιωτικά ΑΕΙ, χωρίς μάλιστα ειδικό βάρος. Και τούτο γίνεται ανεξαρτήτως του προσανατολισμού των πολιτικών δυνάμεων που βρίσκονται στην εξουσία. Η ψευδής περί του δημοσίου ή μη χαρακτήρα των ΑΕΙ σύγκρουση αφορά τα πιο καθυστερημένα στρώματα του διδακτικού προσωπικού και τμήματος των φοιτητών, πολλοί από τους οποίους εμπορεύονται τη συνδικαλιστική τους δράση στα πανεπιστημιακά ιδρύματα. Η πολιτική της "γενιάς του άρθρου 16" είναι λάθος. Μια απλή ανάγνωση της πανελλαδικής έρευνας του Πανεπιστημίου του Αιγαίου για τη στάση ζωής και τις αντιλήψεις των νέων αποδεικνύει τα παραπάνω. Μπορεί να έχει δώσει η θέση του ΣΥΝ στο θέμα πρόσκαιρα οφέλη, όμως αυτά μπορούν να επιτευχθούν με κάθε λαϊκίστικο μέτρο, όπως παραδείγματος χάριν, αν υποστηρίξουμε όλα τα αιτήματα των αγροτικών συλλόγων, γεγονός καταστροφικό για την ελληνική οικονομία. Το θέμα είναι για πόσο καιρό και για ποιο σκοπό.

Συμπέρασμα: Μέσα από την εξονυχιστική προετοιμασία μερικών τέτοιων πρωτοβουλιών αποσαφηνίζονται τα χαρακτηριστικά της ριζοσπαστικής αριστεράς. Ας λάβουμε υπόψη πως η πολιτική του ΣΥΝ τα τελευταία χρόνια ενίσχυσε την αυτονομία του χώρου, ιδίως έναντι του ΠΑΣΟΚ. Μεγάλο είναι το κέρδος από την επιτυχή έκβαση αυτής της προσπάθειας. Όμως μακροπρόθεσμα αυτό δεν αρκεί. Ας προσπαθήσουμε περισσότερο.