Υπάρχει εθνική λύση;

Γιώργος Γιαννουλόπουλος, Ελευθεροτυπία, Δημοσιευμένο: 2008-10-17

Στις δύσκολες και αγχώδεις τούτες μέρες οποιαδήποτε πρόβλεψη για το αν θα βγούμε από τη χρηματοπιστωτικη κρίση και πώς θα αντιμετωπίσουμε την επερχόμενη ύφεση είναι παρακινδυνευμένη. Ενα όμως πράγμα μπορούμε να πούμε με σιγουριά: ότι μόνο μια κοινή και συντονισμένη σε διεθνές επίπεδο αντίδραση έχει κάποιες πιθανότητες επιτυχίας. Τι σημαίνει αυτό για την ακλόνητη πεποίθηση πολλών ότι η λύση είναι ο αγώνας κατά της παγκοσμιοποίησης και η επιστροφή στο εθνικό κράτος;

Νομίζω ότι ο όρος «επιστροφή στο εθνικό κράτος» στεγάζει δύο διαφορετικές προσεγγίσεις. Η πρώτη -ας τη χαρακτηρίσουμε «αντιστασιακή»- είναι ένα περιέργο κράμα αριστερίζουσας ρητορικής και εθνικιστικών εμμονών. Οσοι τη διακινούν λένε ότι η παγκοσμιοποίηση είναι εξ ορισμού νεοφιλελεύθερη και για να την αντιμετωπίσουμε πρέπει να ταμπουρωθούμε στη γαλανή πατρίδα μας, που σημαίνει ότι πρέπει επίσης να υπερασπιστούμε το απαράγραπτο δικαίωμα του περιούσιου ελληνικού λαού να έχει πάντα δίκιο στις διενέξεις του με τον εθνικισμό των γειτόνων του. Δηλαδή, ο εθνικισμός -προσοχή, ο δικός μας όχι των άλλων-ταυτίζεται με την αντίσταση στη νέα τάξη πραγμάτων. Ετσι, οι «αντιστασιακοί» από τη μια δηλώνουν αριστεροί και αντικαπιταλιστές κι από την άλλη συστρατεύονται με τους δεξιούς στα λεγόμενα εθνικά θέματα, όπως το Κυπριακό, το Μακεδονικό κ.λπ., διευκρινίζοντας ότι ο αγώνας τους είναι αντιιμπεριαλιστικός.

Υπάρχει όμως και μια άλλη ερμηνεία της επιστροφής στο εθνικό κράτος, πολύ πιο σοβαρή και εύλογη, η οποία διαπιστώνει ότι η παγκοσμιοποίηση, στην τρέχουσα νεοφιλελεύθερη εκδοχή της, σημαίνει κυρίως τη δυνατότητα που διαθέτει το μεγάλο κεφάλαιο να κινείται ελεύθερα από χώρα σε χώρα επιδιώκοντας τη μέγιστη κερδοφορία, απαλλαγμένο από ρυθμίσεις ή κανόνες. Οταν λοιπόν εκτός συνόρων επικρατεί η απόλυτη ασυδοσία -η οποία, ως γνωστόν, ευνοεί πάντα τους ισχυρότερους- λογικό είναι να επιστρέψουμε στον δικό μας χώρο. Και μολονότι οι κυβερνήσεις των εθνικών κρατών έχουν απεμπολήσει προς όφελος διεθνών οργανισμών, π.χ. της Ευρωπαϊκής Ενωσης, πολλές από τις εξουσίες που κάποτε ασκούσαν, το κράτος διατηρεί τη δυνατότητα σε κάποιους τομείς να χαράζει πολιτική, επικαλούμενο αξίες που η πλειονότητα των πολιτών κρίνει δίκαιες και σημαντικές. Για να το πω με άλλα λόγια, η επιστροφή στο εθνικό κράτος σημαίνει επιστροφή στην πολιτική και γίνεται στο όνομα των θεσμών που η άναρχη παγκοσμιοποίηση της νεοφιλελεύθερης οικονομίας έχει καταργήσει προς ίδιον όφελος στο διεθνές επίπεδο.

Τι κάνουμε όμως όταν η απειλή πάρει πλανητικές διαστάσεις, όπως η χρηματοπιστωτική κρίση; Σχετικά θα ήθελα να σας συστήσω μια συνέντευξη του Χομπσμπάουμ, που δημοσιεύτηκε στην «Κυριακάτικη Ε». Λέει λοιπόν ο Αγγλος μαρξιστής ότι δεν πρέπει να συγχέουμε τον αντικαπιταλισμό με την αντιπαγκοσμιοποίηση, την οποία «ο Μαρξ την αναγνώριζε ως πραγματικό δεδομένο και, ως διεθνιστής, την έκρινε θετικά, τουλάχιστον κατ’αρχήν. Εκείνο στο οποίο αυτός ασκούσε κριτική -και στο οποίο και εμείς οφείλουμε να ασκούμε κριτική- είναι ο τύπος της παγκοσμιοποίησης που παράγεται από τον καπιταλισμό».

Συνεπώς, εν όψει της κρίσης, το ζητούμενο δεν είναι η επιστροφή στο εθνικό κράτος, πόσο μάλλον στην περίπτωση της Ελλάδας, μιας χώρας μικρής, με μόνη βαρειά βιομηχανία τον τουρισμό, αλλά η συνύπαρξη με άλλα κράτη σε υπερεθνικές ενώσεις, για να δημιουργηθούν θεσμοί διαφορετικοί από εκείνους που ισχύουν σήμερα και για να επανέλθει η πολιτική στο επίπεδο όπου γίνεται το πραγματικό παιχνίδι. Μας αρέσει δεν μας αρέσει, αυτό είναι το πεδίον της μάχης. Το αντίθετο, δηλαδή η περιχαράκωση του εθνικού χώρου στο όνομα της κοινωνικής δικαιοσύνης και της πολιτικής, θα αποδειχθεί ή αναποτελεσματική ουτοπία ή τυφλός εθνικισμός.

Θέματα επικαιρότητας: Εθνικισμός

Σωτήρης Βαλντέν

Αριστερά και εθνικισμός είναι ασυμβίβαστα

Σωτήρης Βαλντέν, 2024-03-03

Με αφορμή το νέο ξεκίνημα με τη Νέα Αριστερά, αλλά και την...

Περισσότερα
Σήφης Πολυμίλης

Ενας κόσμος στα όρια του παραλόγου

Σήφης Πολυμίλης, 2019-10-20

Δεν είναι καινούργιο ότι ζούμε σε έναν κόσμο διαρκώς μεταβαλλόμενο,...

Περισσότερα
Γιάννης Βούλγαρης

Πατριωτισμός εναντίον εθνικισμού

Γιάννης Βούλγαρης, 2018-09-15

Μπορεί ένας υγιής πατριωτισμός να αντιρροπήσει, σε κάποιον...

Περισσότερα
Γιώργος Σιακαντάρης

Ο προφήτης Μλάντιτς

Γιώργος Σιακαντάρης, 2017-11-24

Ηταν κάπου στα 1993-1994 που ο αγωνιστής και «ποιητής» Κάρατζιτς...

Περισσότερα
Γιάννης Παπαθεοδώρου

Η Ελλάς των Ελλήνων

Γιάννης Παπαθεοδώρου, 2017-02-20

Την προηγούμενη εβδομάδα, η κοινοβουλευτική επικαιρότητα...

Περισσότερα

«Καταστροφή»

Μιχάλης Μητσός, 2016-12-23

To ταξίδι στη Μόσχα ήταν μέρος της «διεθνούς επίθεσης» που...

Περισσότερα

Λάθος πορεία

Χρίστος Αλεξόπουλος, 2016-12-04

Ξαφνικά η Ευρώπη με αφορμή την εκλογή του Donald Trump στο αξίωμα...

Περισσότερα

Ισχυρός ο κίνδυνος εθνικιστικής εκτροπής

Βασίλης Παναγιωτόπουλος, 2016-12-02

Βλέπω την ελληνική κοινωνία σε υποχώρηση. Εχει χαμηλότερη...

Περισσότερα

Άρθρα/ Πολιτική

Για να λυθούν  τα προβλήματα των πολιτών απαιτείται κυβερνητική αλλαγή

Για να λυθούν τα προβλήματα των πολιτών απαιτείται κυβερνητική αλλαγή

2025-01-18

...Η υποψηφιότητα της Λούκας Κατσέλη είναι η πιο κατάλληλη...

Κώστας Καλλίτσης

Το τραμπικό ρεύμα

Κώστας Καλλίτσης, 2025-01-26

Η ανάδειξη του Ντ. Τραμπ στην ηγεσία των ΗΠΑ προκαλεί αναταράξεις...

Γιάννης Βούλγαρης

Ένας Κόσμος Ολιγαρχών;

Γιάννης Βούλγαρης, 2025-01-26

De te fabula narratur. Για σένα μιλάει ο μύθος. Με αυτή τη ρήση ο Καρλ...

Χρήστος Ροζάκης

Ένας Χρόνος Ελληνικής Εξωτερικής πολιτικής

Χρήστος Ροζάκης, 2025-01-05

Το 2024 υπήρξε ένας έντονος χρόνος με γεωπολιτικές μεταβολές...

Κώστας Καλλίτσης

Να διασωθεί ό,τι απέμεινε

Κώστας Καλλίτσης, 2025-01-05

Το 2024 οι ανεπτυγμένες οικονομίες της Ευρώπης μεγεθύνονταν...

Ξενοφών Κοντιάδης

Υπάρχει κίνδυνος να παραγραφούν αδικήματα Υπουργών για τα Τέμπη και ποιά η ευθύνη της κυβέρνησης;

Ξενοφών Κοντιάδης, 2025-02-06

Υπάρχει κίνδυνος να παραγραφούν αδικήματα υπουργών για...

Η βουβή οργή που δεν έπιασαν

Αλέξης Παπαχελάς, 2025-02-05

«Μα τι έγινε ξαφνικά με το θέμα των Τεμπών και ξαναβγήκε...

Όταν η μετακίνηση πληθυσμών και η εθνοκάθαρση προβάλλονται ως ”λύση”

Αντώνης Παπαγιαννίδης, 2025-02-05

Τα πιο ζωηρά και σκοτεινά όνειρα των υπερ-συντηρητικών...

Ουσιαστικές δεσμεύσεις και ηθικές υποχρεώσεις

Αλέξης Παπαχελάς, 2025-02-02

Μας θύμωσε το γεγονός ότι η Γαλλία σκέπτεται σοβαρά να πουλήσει...

Την εποχή των αυτοκρατοριών

Παύλος Τσίμας, 2025-01-24

Την ημέρα που ο Τραμπ έκοβε με το σπαθί την τούρτα (και το...

Σωτήρης Βαλντέν

Πού έχει δίκιο ο Αντώνης Σαμαράς

Σωτήρης Βαλντέν, 2024-12-16

Ακούγοντας την τελευταία ομιλία του Αντώνη Σαμαρά (12/12),...

Θόδωρος Τσίκας

Ο ανεμοστρόβιλος Τραμπ

Θόδωρος Τσίκας, 2024-12-13

Ο «ανεμοστρόβιλος» Τραμπ-Μασκ με τις δηλώσεις που έγιναν...

×
×