Μνημονιομάχοι και μνημονιολάτρες
Παύλος Τσίμας, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2010-07-24
O τίτλος του άρθρου είναι, εσκεμμένα, παραπλανητικός. Παραπέμπει σε μια σύγκρουση φανταστική μάλλον, παρά πραγματική. Μνημονιομάχοι υπάρχουν άφθονοι τριγύρω. Ακόμη και εντός των κυβερνητικών τειχών η πόζα μνημονιομάχου συνηθίζεται. Αλλά μνημονιολάτρες, ανθρώπους που να αντιμετωπίζουν δηλαδή το μνημόνιο και τις εντολές της τρόικας όχι ως κατάσταση ανάγκης αλλά ως συνταγή σωτηρίας της χώρας, όσο και να ψάξεις, πολύ λίγους θα βρεις στην πολιτική πιάτσα. Και, ως γνωστόν, μονός καβγάς δεν στήνεται...
Το ίδιο παραπλανητική είναι, νομίζω, και η διαδεδομένη άποψη πως το μνημόνιο θα είναι τα νέα μαρμαρένια αλώνια για τις πολιτικές μάχες του μέλλοντός μας, η νέα διαχωριστική γραμμή στην πολιτική ζωή της χώρας. Πως οι πολιτικές δυνάμεις, από εδώ και πέρα, θα διαχωρίζονται με βάση τη στάση τους έναντι του μνημονίου- «μνημονικοί» εναντίον «αντιμνημονικών».
Δεν το πιστεύω.
Πρώτα απ΄ όλα για λόγους αριθμητικής. Ας βγάλουμε, πρώτα, από τον λογαριασμό όσους λένε απλώς ότι αφού πιαστήκαμε στο δόκανο των πιστωτών μας, αφού βρεθήκαμε στην ανάγκη τους, είμαστε υποχρεωμένοι να τηρούμε τους όρους τους ή να κάνουμε ότι τους τηρούμε, αλλιώς το κόστος θα είναι ασήκωτο για τους ώμους της χώρας. Αυτοί ως «μνημονικοί» δεν μπορεί να λογίζονται. Ας εξαιρέσουμε επίσης κι εκείνους που, ντροπαλά, πολύ ντροπαλά, ψιθυρίζουν πως κάποια από τα μέτρα του μνημονίου, έστω και σε διαφορετικό «μείγμα», θα έπρεπε να τα έχουμε πάρει από μόνοι μας κι από καιρό, και ευτυχώς που μας αναγκάζουν οι ξένοι να το κάνουμε, γιατί από μόνοι μας δεν ήμασταν ικανοί. Ούτε αυτοί θα έπεφταν ποτέ σε μια μάχη μνημονίου. Ποιοι μένουν για να αποτελέσουν το στρατόπεδο των «μνημονικών»; Πόσοι αντιμετωπίζουν το μνημόνιο ως «φωτεινό μονοπάτι» για την απελευθέρωση της χώρας; Πολύ λίγοι για να αποτελέσουν τον έναν πόλο μιας μεγάλης πολιτικής σύγκρουσης.
Δεν το πιστεύω, δεύτερον, για λόγους πολιτικούς. Εκείνοι που αντιστρατεύονται το μνημόνιο και τις εξ αυτού υποχρεώσεις αποτελούν μια εξαιρετικά ετερόκλητη και ετερογενή παρέα. Στη μία άκρη βρίσκονται εκείνοι που αντιμετωπίζουν το μνημόνιο ως πράξη παράδοσης της χώρας σε ξένη κατοχή από μια κυβέρνηση Τσολάκογλου. Στην άλλη, εκείνοι που υποστηρίζουν ρεαλιστικά ότι η λογική του μνημονίου και η ιδεοληψία των συντακτών του είναι επικίνδυνη, ότι η τόσο βίαιη και απότομη αποκλιμάκωση των ελλειμμάτων μπορεί να οδηγήσει σε βαθιά και καταστροφική ύφεση (και επιπλέον δεν θα λύσει το πρόβλημα του χρέους) και, κυρίως, ότι το βασικό ζητούμενο για τη χώρα, ο παραγωγικός της αναπροσανατολισμός και ένας νέος δρόμος ανάπτυξης, εμποδίζεται παρά διευκολύνεται από τη συνταγή του μνημονίου. Και ενδιαμέσως υπάρχουν όλοι εκείνοι που απλώς υψώνουν σημαία ευκαιρίας την αντιπαράθεση στο μνημόνιο, υπολογίζοντας ότι η δυσαρέσκεια από την εφαρμογή του θα μετατραπεί σε πολιτικό τζακ ποτ στο εκλογικό τους ταμείο. Ολοι αυτοί μαζί χωριό δεν κάνουνε.
Και δεν το πιστεύω, τρίτον, για λόγους ουσίας. Γιατί το μνημόνιο είναι λιγότερο μία ακόμη αφορμή για έναν ακόμη τετριμμένο, παλιομοδίτικο και υποκριτικό καβγά μεταξύ φθαρμένων πολιτικών δυνάμεων και περισσότερο ένα σύνορο, μια τομή, μια διαχωριστική γραμμή που ξεχωρίζει μιαν εποχή από μιαν άλλη. Σύμβολο της εκδήλωσης μιας κρίσης δομικού χαρακτήρα. Η Ελλάδα προ μνημονίου, πριν δηλαδή την πτώχευση και την υπαγωγή της στην κηδεμονία των πιστωτών της, η Ελλάδα που είχε υφάνει την κοινωνική της συνοχή γύρω από ένα όνειρο ευημερίας με δανεικά και μια φιλοδοξία συμμετοχής στη διανομή των λαφύρων από τον εκάστοτε κυβερνώντα συνασπισμό εξουσίας, δεν θα έχει και μεγάλη σχέση με την Ελλάδα μετά το μνημόνιο, τη χώρα που θα προκύψει μετά τα δύσκολα και επικίνδυνα χρόνια της κρίσης.
Αλλά τι είδους χώρα θα είναι αυτή; Καλύτερη ή χειρότερη, δικαιότερη ή πιο άδικη, ασφαλέστερη ή ανασφαλέστερη από την προηγούμενη; Και τι σχέσεις θα έχει με τον γύρω της κόσμο;
Πίσω από αυτά τα ερωτήματα απλώνεται μια άγνωστη, πολιτικά ανεξερεύνητη περιοχή. Και γύρω από αυτά, νομίζω, ότι θα συγκροτηθούν οι νέες, αθέατες ίσως ακόμη, διαχωριστικές γραμμές του μέλλοντος.
Το ίδιο παραπλανητική είναι, νομίζω, και η διαδεδομένη άποψη πως το μνημόνιο θα είναι τα νέα μαρμαρένια αλώνια για τις πολιτικές μάχες του μέλλοντός μας, η νέα διαχωριστική γραμμή στην πολιτική ζωή της χώρας. Πως οι πολιτικές δυνάμεις, από εδώ και πέρα, θα διαχωρίζονται με βάση τη στάση τους έναντι του μνημονίου- «μνημονικοί» εναντίον «αντιμνημονικών».
Δεν το πιστεύω.
Πρώτα απ΄ όλα για λόγους αριθμητικής. Ας βγάλουμε, πρώτα, από τον λογαριασμό όσους λένε απλώς ότι αφού πιαστήκαμε στο δόκανο των πιστωτών μας, αφού βρεθήκαμε στην ανάγκη τους, είμαστε υποχρεωμένοι να τηρούμε τους όρους τους ή να κάνουμε ότι τους τηρούμε, αλλιώς το κόστος θα είναι ασήκωτο για τους ώμους της χώρας. Αυτοί ως «μνημονικοί» δεν μπορεί να λογίζονται. Ας εξαιρέσουμε επίσης κι εκείνους που, ντροπαλά, πολύ ντροπαλά, ψιθυρίζουν πως κάποια από τα μέτρα του μνημονίου, έστω και σε διαφορετικό «μείγμα», θα έπρεπε να τα έχουμε πάρει από μόνοι μας κι από καιρό, και ευτυχώς που μας αναγκάζουν οι ξένοι να το κάνουμε, γιατί από μόνοι μας δεν ήμασταν ικανοί. Ούτε αυτοί θα έπεφταν ποτέ σε μια μάχη μνημονίου. Ποιοι μένουν για να αποτελέσουν το στρατόπεδο των «μνημονικών»; Πόσοι αντιμετωπίζουν το μνημόνιο ως «φωτεινό μονοπάτι» για την απελευθέρωση της χώρας; Πολύ λίγοι για να αποτελέσουν τον έναν πόλο μιας μεγάλης πολιτικής σύγκρουσης.
Δεν το πιστεύω, δεύτερον, για λόγους πολιτικούς. Εκείνοι που αντιστρατεύονται το μνημόνιο και τις εξ αυτού υποχρεώσεις αποτελούν μια εξαιρετικά ετερόκλητη και ετερογενή παρέα. Στη μία άκρη βρίσκονται εκείνοι που αντιμετωπίζουν το μνημόνιο ως πράξη παράδοσης της χώρας σε ξένη κατοχή από μια κυβέρνηση Τσολάκογλου. Στην άλλη, εκείνοι που υποστηρίζουν ρεαλιστικά ότι η λογική του μνημονίου και η ιδεοληψία των συντακτών του είναι επικίνδυνη, ότι η τόσο βίαιη και απότομη αποκλιμάκωση των ελλειμμάτων μπορεί να οδηγήσει σε βαθιά και καταστροφική ύφεση (και επιπλέον δεν θα λύσει το πρόβλημα του χρέους) και, κυρίως, ότι το βασικό ζητούμενο για τη χώρα, ο παραγωγικός της αναπροσανατολισμός και ένας νέος δρόμος ανάπτυξης, εμποδίζεται παρά διευκολύνεται από τη συνταγή του μνημονίου. Και ενδιαμέσως υπάρχουν όλοι εκείνοι που απλώς υψώνουν σημαία ευκαιρίας την αντιπαράθεση στο μνημόνιο, υπολογίζοντας ότι η δυσαρέσκεια από την εφαρμογή του θα μετατραπεί σε πολιτικό τζακ ποτ στο εκλογικό τους ταμείο. Ολοι αυτοί μαζί χωριό δεν κάνουνε.
Και δεν το πιστεύω, τρίτον, για λόγους ουσίας. Γιατί το μνημόνιο είναι λιγότερο μία ακόμη αφορμή για έναν ακόμη τετριμμένο, παλιομοδίτικο και υποκριτικό καβγά μεταξύ φθαρμένων πολιτικών δυνάμεων και περισσότερο ένα σύνορο, μια τομή, μια διαχωριστική γραμμή που ξεχωρίζει μιαν εποχή από μιαν άλλη. Σύμβολο της εκδήλωσης μιας κρίσης δομικού χαρακτήρα. Η Ελλάδα προ μνημονίου, πριν δηλαδή την πτώχευση και την υπαγωγή της στην κηδεμονία των πιστωτών της, η Ελλάδα που είχε υφάνει την κοινωνική της συνοχή γύρω από ένα όνειρο ευημερίας με δανεικά και μια φιλοδοξία συμμετοχής στη διανομή των λαφύρων από τον εκάστοτε κυβερνώντα συνασπισμό εξουσίας, δεν θα έχει και μεγάλη σχέση με την Ελλάδα μετά το μνημόνιο, τη χώρα που θα προκύψει μετά τα δύσκολα και επικίνδυνα χρόνια της κρίσης.
Αλλά τι είδους χώρα θα είναι αυτή; Καλύτερη ή χειρότερη, δικαιότερη ή πιο άδικη, ασφαλέστερη ή ανασφαλέστερη από την προηγούμενη; Και τι σχέσεις θα έχει με τον γύρω της κόσμο;
Πίσω από αυτά τα ερωτήματα απλώνεται μια άγνωστη, πολιτικά ανεξερεύνητη περιοχή. Και γύρω από αυτά, νομίζω, ότι θα συγκροτηθούν οι νέες, αθέατες ίσως ακόμη, διαχωριστικές γραμμές του μέλλοντος.
