τα αντίστροφα αποτελέσματα της δικτατορίας

Γιώργος Σιακαντάρης, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2017-07-07

siakantaris

Πέρασαν μερικές μέρες από τότε που ξέσπασε ο σάλος με αφορμή πρόσφατο άρθρο του καθηγητή κ. Καλύβα. Τώρα ίσως είμαστε σε θέση να δούμε λίγο ψυχραιμότερα το ζήτημα. Ο κ. Καλύβας υποστήριζε πως «…μολονότι προερχόμενοι από τους κόλπους της σκληροπυρηνικής Δεξιάς, οι πραξικοπηματίες συνέβαλαν τελικά στον πλήρη εκδημοκρατισμό της Δεξιάς και διαμέσου αυτής και της χώρας». Η θέση του είναι ότι τελικά προέκυψαν θετικά αποτελέσματα από τη χούντα των συνταγματαρχών.

Η αγριότητα με την οποία οι επικριτές (λέμε τώρα, γιατί οι περισσότεροι ζητούσαν την κεφαλήν του επί πίνακι) και οι υποστηρικτές (σε κουβέντα να βρισκόμαστε, γιατί οι περισσότεροι ζητούσαν την κεφαλήν επί πίνακι όλων όσων αντιτάχθηκαν στις απόψεις του κ. Καλύβα) απέδειξε ότι αυτό που κυριαρχεί στη χώρα είναι ένας απίστευτος φανατισμός. Ενας φανατισμός που δεν επιτρέπει να συζητήσουμε για το πώς θα ξαναγίνουμε κανονική χώρα. Ανθρωποφαγία, δίκη προθέσεων, ετικέτες. Κανένας αναστοχασμός, καμία κριτική και αυτοκριτική. Και όμως τα εργαλεία υπάρχουν. Αν όμως οι «σκεπτόμενοι» τα αγνοούν, πώς είναι δυνατόν να τα ζητούμε απ’ όλους όσοι, σαν πεινασμένα περιστέρια, περιμένουν να πέσουν τα λίγα ψίχουλα δημόσιας ευπρέπειας για να τα καταπιούν.

Θα μας βοηθούσε εδώ ο Αλμπερτ Χίρσμαν; Αυτός θεωρούσε ότι το λεγόμενο επιχείρημα του αντίστροφου αποτελέσματος αποτελεί σημαντικό όπλο στη φαρέτρα της αντιδραστικής ρητορικής, Σύμφωνα με αυτό η ανθρώπινη δράση έχει αντίθετα αποτελέσματα από τις ανθρώπινες προθέσεις. Είναι το επιχείρημα των αθέλητων συνεπειών. Για παράδειγμα ο Χίρσμαν υποστήριξε ότι στοχαστές όπως ο Εντμουντ Μπερκ και ο Ζοζέφ ντε Μεστρ θεώρησαν πώς αντί η Γαλλική Επανάσταση να οδηγήσει στην περαιτέρω ανάπτυξη των ελευθεριών θα οδηγούσε στην κατάλυσή τους, ενώ ο Γκουστάφ Λε Μπον και ο Χέρμπερτ Σπένσερ τάχθηκαν κατά του καθολικού δικαιώματος της ψήφου γιατί αυτό θα οδηγούσε στην κατάλυση της δημοκρατίας και όχι στην ανάπτυξή της. Η περισσότερη δημοκρατία, δηλαδή, θα έφερνε δικτατορία.

Ο κ. Καλύβας έκανε αντίστροφη χρήση του αντίστροφου επιχειρήματος. Μια αντιδημοκρατική ενέργεια είχε θετικά αποτελέσματα για τη δημοκρατία. Ολες αυτές οι θέσεις επιχειρηματολογούν στη βάση της «αντιδραστικής ρητορικής», χωρίς κατ’ ανάγκην να είναι όλες αντιδραστικές.

Εδώ ελλοχεύει ένας κίνδυνος, που ίσως δεν τον συνειδητοποίησε ο κ. Καλύβας. Στη χώρα υπάρχει ένα «άγριο» κοινό που είναι έτοιμο να αποδεχθεί την άποψη ότι οι προθέσεις των συνταγματαρχών ήταν να διασώσουν τελικά τη δημοκρατία από τη δικτατορία των κομμουνιστών. Εξάλλου όλες οι δικτατορίες με την επίκληση κάποιου κινδύνου ζητούν να νομιμοποιηθούν. Η θέση του κ. Καλύβα είναι μια αυθαίρετη προβολή. Από τη στιγμή όμως που δίνει βήμα σε κάποιους να επαναφέρουν τη βασική υπερασπιστική γραμμή των δικτατόρων, μετατρέπεται σε μια αντιδραστική άποψη. Τη νομιμοποίηση των προθέσεων των δικτατόρων κανείς επιστήμονας, κανείς σοβαρός διανοούμενος που σέβεται τον εαυτό του δεν πρέπει να την επιτρέπει.

Θέματα επικαιρότητας: Ιστορία του Αριστερού κινήματος

Γιώργος Γιαννουλόπουλος

Το ηρωικό παρελθόν

Γιώργος Γιαννουλόπουλος, 2022-03-04

Είναι φορές που στον νου μου έρχεται ο πατέρας ενός φίλου,...

Περισσότερα
Γιώργος Σιακαντάρης

Ευρωκομμουνισμός, ο τέταρτος δρόμος προς τη σοσιαλδημοκρατία

Γιώργος Σιακαντάρης, 2018-02-17

Η διάσπαση του ΚΚΕ, την οποία αυτό ακόμη και σήμερα δεν αναγνωρίζει...

Περισσότερα
Γιώργος Σιακαντάρης

Ο Οκτώβρης του 1917 σήμερα

Γιώργος Σιακαντάρης, 2017-11-05

Στις 25 Οκτωβρίου συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από τη Ρωσική Επανάσταση....

Περισσότερα
Γιώργος Σιακαντάρης

τα αντίστροφα αποτελέσματα της δικτατορίας

Γιώργος Σιακαντάρης, 2017-07-07

...Στη χώρα υπάρχει ένα «άγριο» κοινό που είναι έτοιμο να...

Περισσότερα
Χρήστος Χωμενίδης

Γιατί έκλαψε ο Μίκης

Χρήστος Χωμενίδης, 2017-06-24

«Ζω κατά λάθος! Στατιστικά εάν το δεις, θα έπρεπε να έχω...

Περισσότερα
Γιώργος Γιαννουλόπουλος

Ο καβγάς για τον Μπελογιάννη

Γιώργος Γιαννουλόπουλος, 2017-04-09

Δεν θα είχε νόημα να επαναλάβω ή να συνοψίσω όσα γράφτηκαν...

Περισσότερα
Γιώργος Σιακαντάρης

Το «αμάρτημα» του Φώτη Κουβέλη

Γιώργος Σιακαντάρης, 2017-03-01

Όταν διάβασα την, εμφανώς λόγω σύγχυσης, δήλωση του κ. Φώτη...

Περισσότερα
Γιάννης Μπαλαμπανίδης

Η ριζοσπαστική Αριστερά έχει πολλά να διδαχθεί

Γιάννης Μπαλαμπανίδης, 2016-01-23

Ο Γιάννης , διδάκτωρ Συγκριτικής Πολιτικής του Παντείου...

Περισσότερα

Άρθρα

Κώστας Καλλίτσης

Ο πυρήνας της αστάθειας

Κώστας Καλλίτσης, 2025-10-12

Πολλοί εκτός των συνόρων παράγοντες των αγορών βλέπουν...

Π.Κ. Ιωακειμίδης

Κερδισμένοι και χαμένοι

Π.Κ. Ιωακειμίδης, 2025-10-10

Ο τερματισμός του πολέμου στη Γάζα μετά τη συμφωνία πάνω...

Κώστας Καλλίτσης

Πρωτοβρόχια

Κώστας Καλλίτσης, 2025-10-05

Με τις πρώτες βροχές, οι πρώτες πλημμύρες. Πνίγηκε προχθές...

Κώστας Καλλίτσης

Πρώτη στη γραφειοκρατία

Κώστας Καλλίτσης, 2025-09-28

Ποια λέτε είναι η χώρα που διακρίνεται για την πολυπλοκότητα...

Θανάσης Θεοχαρόπουλος

Πλειοψηφικό το αίτημα για συνεργασίες

Θανάσης Θεοχαρόπουλος, 2025-09-28

Στον προοδευτικό χώρο είναι πλειοψηφικό το αίτημα για συνεργασίες...

Σωτήρης Βαλντέν

Προβοκάτσια της Ρωσίας ή πρόβες πολέμου της Δύσης;

Σωτήρης Βαλντέν, 2025-09-22

Τις τελευταίες μέρες, τα διεθνή ΜΜΕ έχουν γεμίσει πληροφορίες,...

Κώστας Καλλίτσης

Ο λογαριασμός στους επόμενους

Κώστας Καλλίτσης, 2025-09-21

Μια πραγματικά χρόνια παθογένεια της χώρας μας είναι ο...

Κώστας Καλλίτσης

Το πουγκί

Κώστας Καλλίτσης, 2025-09-14

Mέσα σε πέντε μήνες από τότε που άρχισε η δημοσκοπική κατηφόρα...

Σταύρος Ζουμπουλάκης

Γενοκτονία και δημοκρατία

Σταύρος Ζουμπουλάκης, 2025-09-14

Mετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την τερατωδία του εβραϊκού...

Θόδωρος Τσίκας

Ζητείται ωριμότητα στις σχέσεις με Λιβύη

Θόδωρος Τσίκας, 2025-07-31

Για να υπάρξει ΑΟΖ και οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας, απαιτείται...

Κώστας Καλλίτσης

Μια μεγάλη πολιτική

Κώστας Καλλίτσης, 2025-07-27

Πόσο ανεβαίνει η θερμοκρασία, γιατί δεν πέφτει τις νύχτες,...

Θάνος Πλεύρης: Ξουτ

Μιχάλης Τσιντσίνης, 2025-07-23

...Οι βάρκες από το Τομπρούκ δεν άρχισαν να παίρνουν ρότα...

×
×