Ο Ακιντζί στη μάχη του «κυπριωτισμού»
Κυριάκος Πιερίδης, Η Εφημερίδα των Συντακτών, Δημοσιευμένο: 2020-10-10
Στις 11 και στις 18 Οκτωβρίου, η Τουρκοκυπριακή Κοινότητα προσέρχεται στις κάλπες για να ψηφίσει κοσμικότητα ή οπισθοδρόμηση, μετριοπάθεια ή εθνικισμό, συνεννόηση ή μονομερείς ενέργειες, διακριτή ταυτότητα ή υποτέλεια στον Ερντογάν. Με άλλα λόγια, Ακιντζί ή Τατάρ.
Σε κλίμα έντονου διπολισμού και κάτω από τη βαριά σκιά της Τουρκίας διεξάγεται αύριο Κυριακή (11/10) η εκλογική διαδικασία στην κατεχόμενη Κύπρο για ανάδειξη του ηγέτη της Τουρκοκυπριακής Κοινότητας. Η εκλογική μάχη προβλέπεται ότι θα κριθεί σε δύο γύρους για την εξασφάλιση απόλυτης πλειοψηφίας. Επικρατέστεροι για την τελική μονομαχία την επόμενη Κυριακή 18 Οκτωβρίου, ο μετριοπαθής Μουσταφά Ακιντζί και ο εθνικιστής Ερσίν Τατάρ.
Με την απροκάλυπτη παρέμβαση της Τουρκίας στο Βαρώσι, οι «δύο Κυριακές» δείχνουν να είναι η πρώτη πράξη της κορύφωσης του πολιτικού δράματος του Κυπριακού. Το άνοιγμα μέρους της πόλης- φάντασμα έφερε ξανά μπροστά στους Κύπριους εικόνες με το πραγματικό δίλημμα: ή θα προχωρήσουν στην επίλυση του Κυπριακού ή θα σημάνει το τέλος του status quo και των ψευδαισθήσεων που το συνοδεύουν, ύστερα από απανωτά αδιέξοδα 46 χρόνων.
«Το Βαρώσι, όπως διατάξατε…»!
Σε μία από τις πολλές ενέργειες στήριξης του Ερσίν Τατάρ, το απόγευμα της Τρίτης (6/10) ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν προσκάλεσε στην Αγκυρα τον Τουρκοκύπριο «πρωθυπουργό» για να κάνουν μαζί την εξ αποστάσεως τελετή επαναλειτουργίας του αγωγού μεταφοράς νερού από την Τουρκία στα κατεχόμενα.
Στη συγκεκριμένη πολιτική συγκυρία, ο Ερντογάν αποφάσισε να επεκτείνει το γεγονός με μια ανάλογη τελετουργία για το Βαρώσι. Σε απευθείας τηλεοπτική σύνδεση με την πόλη- φάντασμα, ο «πρεσβευτής» της Τουρκίας, ο αρχηγός του Στρατού και ο Τουρκοκύπριος δήμαρχος Αμμοχώστου ανέλαβαν άμεσα να υλοποιήσουν το άνοιγμα, για μια ζώνη ενός χιλιομέτρου δίπλα από την παραλία. Τελευταίος μίλησε ο Τούρκος στρατηγός, ο οποίος απευθύνθηκε στον Ταγίπ Ερντογάν ως να απαντά σε στρατιωτικό πρόσταγμα: «Οπως διατάξατε κύριε πρόεδρε, ανοίγουμε τα Βαρώσια!».
Η μεθοδευμένη κίνηση της Αγκυρας -η πιο εξόφθαλμη από έναν καταιγισμό παρεμβάσεων τους τελευταίους μήνες- στόχευε να πλήξει την πιο καίρια στιγμή τον Μ. Ακιντζί και να δώσει ώθηση στον αδύναμο Ερσίν Τατάρ. Ο Ακιντζί, νυν Τουρκοκύπριος ηγέτης, είναι ο βασικός εκφραστής σήμερα ενός ισχυρού πολιτικού ρεύματος των Τουρκοκυπρίων για διαφύλαξη του κοσμικού και αυθύπαρκτου χαρακτήρα της Κοινότητάς τους: «Θέλουμε την ομοσπονδιακή επίλυση στη βάση της πολιτικής ισότητας με τους Ελληνοκύπριους, δεν είμαστε μειονότητα. Θέλουμε μια υγιή σχέση με την Τουρκία.
Δεν είμαστε υποτελείς και υποτακτικοί σε κανέναν. Εχουμε τη δική μας κοσμική και διακριτή ταυτότητα, αναζητούμε μια θέση στον σύγχρονο κόσμο…». Αυτά είναι τα λόγια του Μ. Ακιντζί στην προεκλογική εκστρατεία, αλλά όχι μόνο. Είναι ίσως από τους ελάχιστους πολιτικούς στην Κύπρο που δεν πάσχει από διγλωσσία, όσα λέει τα υποστηρίζει μαχητικά στην πράξη. Παραμένει δε συνεπής έναντι των συνομιλητών του διεθνώς (ΟΗΕ, Ε.Ε.) και έναντι των Ελληνοκυπρίων.
Ο Ερσίν Τατάρ εκφράζει τον αντίθετο πόλο, ως ο εθνικιστής που επαναφέρει στο προσκήνιο την παλιά σκληρή εθνικιστική γραμμή για «δύο κράτη και προσήλωση στη μητέρα-πατρίδα». Από το καλοκαίρι του 2017, μετά το ναυάγιο του Κραντ Μοντάνα, τα «δύο κράτη με κυριαρχική ισότητα είναι μια επιλογή που δεν πρέπει να αποκλειστεί», σύμφωνα με τη γραμμή της Αγκυρας.
Αντίθετα η προσήλωση Ακιντζί στην ομοσπονδιακή επίλυση περιορίζει τους χειρισμούς της τουρκικής διπλωματίας εν όψει της νέας καταληκτικής προσπάθειας Γκουτέρες: είτε λύση, είτε αλλαγή βάσης με ίση κυριαρχία ανάμεσα στις δύο Κοινότητες, μια ορολογία που παραπέμπει σε δύο κράτη.
Η φιέστα στο Βαρώσι φαίνεται να έγινε με προσωπική εντολή του Ερντογάν, ως απάντηση και στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (1-2/10). Τη συνεννόηση με τον Ερσίν Τατάρ ανέλαβε ο πιο έμπιστος συνεργάτης του Ιμπραήμ Καλίν. Νωρίτερα την ίδια ημέρα ο Τούρκος πρόεδρος είχε τηλεδιάσκεψη με την καγκελάριο της Γερμανίας Ανγκελα Μέρκελ και άφησε να διαρρεύσει η έντονη δυσαρέσκειά του για το ότι η Ε.Ε. «υπέκυψε στον εκβιασμό της Ελλάδας και της Κύπρου, παρά την ευνοϊκή στάση της Τουρκίας...».
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Ταγίπ Ερντογάν αντιδρά βεβιασμένα, χωρίς να υπολογίζει τον αντίκτυπο στην Τουρκοκυπριακή Κοινότητα. Ολο αυτό το διάστημα, ο Ερσίν Τατάρ επιβεβαίωσε την πολιτική υποταγή του στην Αγκυρα, ως ο άνθρωπος που θα εξασφαλίσει τη γενναιοδωρία και τη χρηματοδοτική στήριξή της. Ακόμα και σήμερα (Σάββατο 10/10) προγραμματίζεται άλλη μια τελετή για τη λειτουργία νοσοκομείου με 100 κλίνες για τον κορονοϊό στο τουρκοκυπριακό προάστιο «Ορτάκιοϊ» στη Λευκωσία. Παρά τις απαγορεύσεις του Εφοριακού Συμβουλίου Εκλογών, πρόθυμα τα τουρκικά ΜΜΕ θα μεταδώσουν το γεγονός, αδιαφορώντας για τις αυστηρές υποδείξεις του.
Ο Τούρκος πρέσβης, σε συντονισμό με τον Ερσίν Τατάρ, όλο αυτό το διάστημα λειτουργεί ως εκλογικό επιτελείο. Προσκαλεί και πιέζει κόσμο, ασκεί την επιρροή του, μοιράζοντας ρουσφέτια και ελέγχοντας έναν προς έναν ψηφοφόρους με βάση τις εκλογικές λίστες. Συντόνισε επίσης την κάθοδο ολόκληρου επιτελείου του ΑΚΡ που διαμένουν τον τελευταίο μήνα σε πολυτελή ξενοδοχεία στην Κερύνεια και κάνουν εξορμήσεις σε χωριά, ως να πρόκειται για δική τους καμπάνια. Η τουρκική πρεσβεία έθεσε επίσης σε συγχρονισμό σχεδόν όλα τα τουρκικά και τουρκοκυπριακά ΜΜΕ, κατά τρόπο ώστε να απαξιώνουν τον Ακιντζί μέσω στημένων δημοσκοπήσεων και να καλλιεργούν την εικόνα του μόνου «ανεπιθύμητου» για την Τουρκία.
Ο Ταγίπ Ερντογάν ποντάρει, όμως, σε έναν πολιτικό-μαριονέτα που στη διάρκεια της πανδημίας έκανε απανωτές γκάφες. Ο Τατάρ εμφανίζεται με το κινητό σε συγκεντρώσεις, βάζοντας σε ανοιχτή ακρόαση υπουργούς της Τουρκίας, ως εκπρόσωπος της Αγκυρας. Στην τελετή για το Βαρώσι κλήθηκε να διαβάσει ένα έτοιμο κείμενο, με το οποίο δεν είχε καν εξοικειωθεί… Ακόμα η «διαταγή» προς τον στρατηγό για άνοιγμα των Βαρωσίων δεν προκάλεσε τα αισθήματα μόνο των Ελληνοκύπριων, αλλά και μιας σημαντικής μερίδας των Τουρκοκύπριων που αναγνωρίζουν ότι η περιοχή θα πρέπει με τον έναν ή τον άλλο τρόπο να επιστραφεί γιατί ανήκει στους Ρωμιούς.
Ορθιος και πολυσυλλεκτικός!
Πώς καταφέρνει ο Μ. Ακιντζί να είναι όρθιος στον εκλογικό αγώνα; Μια σειρά από παράγοντες μετρούν ιδιαίτερα στην Τουρκοκυπριακή Κοινότητα και καθιστούν τον χαρισματικό πολιτικό ικανό να περάσει στον βʼ γύρο με ποσοστό που υπολογίζεται άνω του 30%, ενώ τα μικρά κόμματα που τον στηρίζουν δεν ξεπερνούν το 10%.
Ο πρώτος παράγοντας είναι ο έμφυτος «κυπριωτισμός» που ασπάζονται οι κεντροαριστεροί ψηφοφόροι, αλλά και ορισμένα δεξιά και πιο συντηρητικά τμήματα της τουρκοκυπριακής κοινωνίας. Η ποδηγέτηση της Τουρκίας φοβίζει τους Τουρκοκύπριους που αισθάνονται ότι, έστω και μέσα από τις δομές διοίκησης «κράτους» που έφτιαξαν, διασφαλίζουν την ύπαρξή τους και δεν θα αφομοιωθούν από έναν τεράστιο πληθυσμό 80 εκατομμυρίων.
Οι ωμές τουρκικές παρεμβάσεις και η προσβλητική μεταχείριση του Ακιντζί τον κάνουν σήμερα πόλο πολυσυλλεκτικής συσπείρωσης. Με τον καθαρό πολιτικό λόγο του αντλεί ψηφοφόρους από το ισχυρό αριστερό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, που τον προτιμούν από τον «άχρωμο και με μισόλογα» δικό τους υποψήφιο, Τουφάν Ερχουρμάν. Το ίδιο συμβαίνει και με κεντρώους ψηφοφόρους, που αποδοκιμάζουν τη συμπεριφορά του Κουτρέτ Οζερσάι, ο οποίος ταυτίστηκε με τον Τατάρ σε «συγκυβέρνηση», υιοθετεί σκληρή ρητορική αλλά έχασε το εισιτήριο να είναι εκείνος ο ευνοούμενος της Αγκυρας.
Σε κλίμα έντονου διπολισμού και κάτω από τη βαριά σκιά της Τουρκίας διεξάγεται αύριο Κυριακή (11/10) η εκλογική διαδικασία στην κατεχόμενη Κύπρο για ανάδειξη του ηγέτη της Τουρκοκυπριακής Κοινότητας. Η εκλογική μάχη προβλέπεται ότι θα κριθεί σε δύο γύρους για την εξασφάλιση απόλυτης πλειοψηφίας. Επικρατέστεροι για την τελική μονομαχία την επόμενη Κυριακή 18 Οκτωβρίου, ο μετριοπαθής Μουσταφά Ακιντζί και ο εθνικιστής Ερσίν Τατάρ.
Με την απροκάλυπτη παρέμβαση της Τουρκίας στο Βαρώσι, οι «δύο Κυριακές» δείχνουν να είναι η πρώτη πράξη της κορύφωσης του πολιτικού δράματος του Κυπριακού. Το άνοιγμα μέρους της πόλης- φάντασμα έφερε ξανά μπροστά στους Κύπριους εικόνες με το πραγματικό δίλημμα: ή θα προχωρήσουν στην επίλυση του Κυπριακού ή θα σημάνει το τέλος του status quo και των ψευδαισθήσεων που το συνοδεύουν, ύστερα από απανωτά αδιέξοδα 46 χρόνων.
«Το Βαρώσι, όπως διατάξατε…»!
Σε μία από τις πολλές ενέργειες στήριξης του Ερσίν Τατάρ, το απόγευμα της Τρίτης (6/10) ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν προσκάλεσε στην Αγκυρα τον Τουρκοκύπριο «πρωθυπουργό» για να κάνουν μαζί την εξ αποστάσεως τελετή επαναλειτουργίας του αγωγού μεταφοράς νερού από την Τουρκία στα κατεχόμενα.
Στη συγκεκριμένη πολιτική συγκυρία, ο Ερντογάν αποφάσισε να επεκτείνει το γεγονός με μια ανάλογη τελετουργία για το Βαρώσι. Σε απευθείας τηλεοπτική σύνδεση με την πόλη- φάντασμα, ο «πρεσβευτής» της Τουρκίας, ο αρχηγός του Στρατού και ο Τουρκοκύπριος δήμαρχος Αμμοχώστου ανέλαβαν άμεσα να υλοποιήσουν το άνοιγμα, για μια ζώνη ενός χιλιομέτρου δίπλα από την παραλία. Τελευταίος μίλησε ο Τούρκος στρατηγός, ο οποίος απευθύνθηκε στον Ταγίπ Ερντογάν ως να απαντά σε στρατιωτικό πρόσταγμα: «Οπως διατάξατε κύριε πρόεδρε, ανοίγουμε τα Βαρώσια!».
Η μεθοδευμένη κίνηση της Αγκυρας -η πιο εξόφθαλμη από έναν καταιγισμό παρεμβάσεων τους τελευταίους μήνες- στόχευε να πλήξει την πιο καίρια στιγμή τον Μ. Ακιντζί και να δώσει ώθηση στον αδύναμο Ερσίν Τατάρ. Ο Ακιντζί, νυν Τουρκοκύπριος ηγέτης, είναι ο βασικός εκφραστής σήμερα ενός ισχυρού πολιτικού ρεύματος των Τουρκοκυπρίων για διαφύλαξη του κοσμικού και αυθύπαρκτου χαρακτήρα της Κοινότητάς τους: «Θέλουμε την ομοσπονδιακή επίλυση στη βάση της πολιτικής ισότητας με τους Ελληνοκύπριους, δεν είμαστε μειονότητα. Θέλουμε μια υγιή σχέση με την Τουρκία.
Δεν είμαστε υποτελείς και υποτακτικοί σε κανέναν. Εχουμε τη δική μας κοσμική και διακριτή ταυτότητα, αναζητούμε μια θέση στον σύγχρονο κόσμο…». Αυτά είναι τα λόγια του Μ. Ακιντζί στην προεκλογική εκστρατεία, αλλά όχι μόνο. Είναι ίσως από τους ελάχιστους πολιτικούς στην Κύπρο που δεν πάσχει από διγλωσσία, όσα λέει τα υποστηρίζει μαχητικά στην πράξη. Παραμένει δε συνεπής έναντι των συνομιλητών του διεθνώς (ΟΗΕ, Ε.Ε.) και έναντι των Ελληνοκυπρίων.
Ο Ερσίν Τατάρ εκφράζει τον αντίθετο πόλο, ως ο εθνικιστής που επαναφέρει στο προσκήνιο την παλιά σκληρή εθνικιστική γραμμή για «δύο κράτη και προσήλωση στη μητέρα-πατρίδα». Από το καλοκαίρι του 2017, μετά το ναυάγιο του Κραντ Μοντάνα, τα «δύο κράτη με κυριαρχική ισότητα είναι μια επιλογή που δεν πρέπει να αποκλειστεί», σύμφωνα με τη γραμμή της Αγκυρας.
Αντίθετα η προσήλωση Ακιντζί στην ομοσπονδιακή επίλυση περιορίζει τους χειρισμούς της τουρκικής διπλωματίας εν όψει της νέας καταληκτικής προσπάθειας Γκουτέρες: είτε λύση, είτε αλλαγή βάσης με ίση κυριαρχία ανάμεσα στις δύο Κοινότητες, μια ορολογία που παραπέμπει σε δύο κράτη.
Η φιέστα στο Βαρώσι φαίνεται να έγινε με προσωπική εντολή του Ερντογάν, ως απάντηση και στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (1-2/10). Τη συνεννόηση με τον Ερσίν Τατάρ ανέλαβε ο πιο έμπιστος συνεργάτης του Ιμπραήμ Καλίν. Νωρίτερα την ίδια ημέρα ο Τούρκος πρόεδρος είχε τηλεδιάσκεψη με την καγκελάριο της Γερμανίας Ανγκελα Μέρκελ και άφησε να διαρρεύσει η έντονη δυσαρέσκειά του για το ότι η Ε.Ε. «υπέκυψε στον εκβιασμό της Ελλάδας και της Κύπρου, παρά την ευνοϊκή στάση της Τουρκίας...».
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Ταγίπ Ερντογάν αντιδρά βεβιασμένα, χωρίς να υπολογίζει τον αντίκτυπο στην Τουρκοκυπριακή Κοινότητα. Ολο αυτό το διάστημα, ο Ερσίν Τατάρ επιβεβαίωσε την πολιτική υποταγή του στην Αγκυρα, ως ο άνθρωπος που θα εξασφαλίσει τη γενναιοδωρία και τη χρηματοδοτική στήριξή της. Ακόμα και σήμερα (Σάββατο 10/10) προγραμματίζεται άλλη μια τελετή για τη λειτουργία νοσοκομείου με 100 κλίνες για τον κορονοϊό στο τουρκοκυπριακό προάστιο «Ορτάκιοϊ» στη Λευκωσία. Παρά τις απαγορεύσεις του Εφοριακού Συμβουλίου Εκλογών, πρόθυμα τα τουρκικά ΜΜΕ θα μεταδώσουν το γεγονός, αδιαφορώντας για τις αυστηρές υποδείξεις του.
Ο Τούρκος πρέσβης, σε συντονισμό με τον Ερσίν Τατάρ, όλο αυτό το διάστημα λειτουργεί ως εκλογικό επιτελείο. Προσκαλεί και πιέζει κόσμο, ασκεί την επιρροή του, μοιράζοντας ρουσφέτια και ελέγχοντας έναν προς έναν ψηφοφόρους με βάση τις εκλογικές λίστες. Συντόνισε επίσης την κάθοδο ολόκληρου επιτελείου του ΑΚΡ που διαμένουν τον τελευταίο μήνα σε πολυτελή ξενοδοχεία στην Κερύνεια και κάνουν εξορμήσεις σε χωριά, ως να πρόκειται για δική τους καμπάνια. Η τουρκική πρεσβεία έθεσε επίσης σε συγχρονισμό σχεδόν όλα τα τουρκικά και τουρκοκυπριακά ΜΜΕ, κατά τρόπο ώστε να απαξιώνουν τον Ακιντζί μέσω στημένων δημοσκοπήσεων και να καλλιεργούν την εικόνα του μόνου «ανεπιθύμητου» για την Τουρκία.
Ο Ταγίπ Ερντογάν ποντάρει, όμως, σε έναν πολιτικό-μαριονέτα που στη διάρκεια της πανδημίας έκανε απανωτές γκάφες. Ο Τατάρ εμφανίζεται με το κινητό σε συγκεντρώσεις, βάζοντας σε ανοιχτή ακρόαση υπουργούς της Τουρκίας, ως εκπρόσωπος της Αγκυρας. Στην τελετή για το Βαρώσι κλήθηκε να διαβάσει ένα έτοιμο κείμενο, με το οποίο δεν είχε καν εξοικειωθεί… Ακόμα η «διαταγή» προς τον στρατηγό για άνοιγμα των Βαρωσίων δεν προκάλεσε τα αισθήματα μόνο των Ελληνοκύπριων, αλλά και μιας σημαντικής μερίδας των Τουρκοκύπριων που αναγνωρίζουν ότι η περιοχή θα πρέπει με τον έναν ή τον άλλο τρόπο να επιστραφεί γιατί ανήκει στους Ρωμιούς.
Ορθιος και πολυσυλλεκτικός!
Πώς καταφέρνει ο Μ. Ακιντζί να είναι όρθιος στον εκλογικό αγώνα; Μια σειρά από παράγοντες μετρούν ιδιαίτερα στην Τουρκοκυπριακή Κοινότητα και καθιστούν τον χαρισματικό πολιτικό ικανό να περάσει στον βʼ γύρο με ποσοστό που υπολογίζεται άνω του 30%, ενώ τα μικρά κόμματα που τον στηρίζουν δεν ξεπερνούν το 10%.
Ο πρώτος παράγοντας είναι ο έμφυτος «κυπριωτισμός» που ασπάζονται οι κεντροαριστεροί ψηφοφόροι, αλλά και ορισμένα δεξιά και πιο συντηρητικά τμήματα της τουρκοκυπριακής κοινωνίας. Η ποδηγέτηση της Τουρκίας φοβίζει τους Τουρκοκύπριους που αισθάνονται ότι, έστω και μέσα από τις δομές διοίκησης «κράτους» που έφτιαξαν, διασφαλίζουν την ύπαρξή τους και δεν θα αφομοιωθούν από έναν τεράστιο πληθυσμό 80 εκατομμυρίων.
Οι ωμές τουρκικές παρεμβάσεις και η προσβλητική μεταχείριση του Ακιντζί τον κάνουν σήμερα πόλο πολυσυλλεκτικής συσπείρωσης. Με τον καθαρό πολιτικό λόγο του αντλεί ψηφοφόρους από το ισχυρό αριστερό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, που τον προτιμούν από τον «άχρωμο και με μισόλογα» δικό τους υποψήφιο, Τουφάν Ερχουρμάν. Το ίδιο συμβαίνει και με κεντρώους ψηφοφόρους, που αποδοκιμάζουν τη συμπεριφορά του Κουτρέτ Οζερσάι, ο οποίος ταυτίστηκε με τον Τατάρ σε «συγκυβέρνηση», υιοθετεί σκληρή ρητορική αλλά έχασε το εισιτήριο να είναι εκείνος ο ευνοούμενος της Αγκυρας.
