Το τέλος της εποχής Μέρκελ ανοίγει ένα αβέβαιο μέλλον

Η εποχή της Μέρκελ τελειώνει μετά από 16 χρόνια και ανοίγει μια νέα πολιτική περίοδος όχι μόνο για τη Γερμανία αλλά και για την Ευρώπη

Οι εκλογές στη Γερμανία στις 26 Σεπτεμβρίου σηματοδοτούν μια κρίσιμη καμπή στη γερμανική πολιτική. Η εποχή της Μέρκελ τελειώνει μετά από 16 χρόνια και ανοίγει μια νέα πολιτική περίοδος που έχει μεγάλη σημασία όχι μόνο για τη Γερμανία αλλά και για την Ευρώπη.

Οι δημοσκοπήσεις είναι εξαιρετικά ασταθείς και σε εξέλιξη. Για πολύ καιρό φαινόταν ότι η CDU - CSU, οι Χριστιανοδημοκράτες, θα παρέμενε το πρώτο κόμμα, παρά την πτώση της. Όμως, σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD), το οποίο για πολύ καιρό κινήθηκε μεταξύ 15% και 17%, ξεπέρασε τους Χριστιανοδημοκράτες. Ο νέος πρόεδρος της CDU Armin Laschet, υποψήφιος για καγκελάριος, είναι αρκετά αδύναμος και δεν κάνει καλή εντύπωση, ειδικά μετά τα γεγονότα με την καταστροφική πλημμύρα.

Η υπέρβαση των Πρασίνων (Die Grunen), που φαινόταν εφικτή πριν λίγο καιρό, δεν είναι πλέον πιθανή. Αντίθετα, οι Πράσινοι χάνουν ψήφους και η ηγέτις τους, Αnnalena Baerbock, έχει κάνει κάποια λάθη και κατηγορείται για λογοκλοπή σε βιβλίο της.

Μεταξύ των τριών υποψηφίων για το αξίωμα του καγκελαρίου, ο Olaf Scholz του SPD απολαμβάνει την υψηλότερη εκτίμηση και φαίνεται πιο αξιόπιστος σε σύγκριση με τους ανταγωνιστές του. Παρά την πρόσφατη πτώση τους, η άνοδος των Πρασίνων είναι ακόμα αξιοσημείωτη, έχοντας πιθανό ένα αποτέλεσμα γύρω στο 20%, εκμεταλλευόμενοι τις οικολογικές προκλήσεις, ιδιαίτερα της κλιματικής αλλαγής. Αυξάνονται επίσης σημαντικά οι Φιλελεύθεροι (FDP), που επωφελούνται από τα στρατηγικά προβλήματα των Χριστιανοδημοκρατών. Η Ακροδεξιά, η Afd (Εναλλακτική για τη Γερμανία), παραμένει κάτω από τις προσδοκίες της και είναι, σε εθνικό επίπεδο, πολύ μακριά από τα αποτελέσματα που έχει στα ανατολικά της χώρας. Η Αριστερά, Die Linke, είναι αδύναμη και κυμαίνεται μεταξύ 6% και 8%, πολύ μακριά από τον στόχο του 10%.

Ο στόχος του Die Linke είναι μια κυβέρνηση χωρίς τους Χριστιανοδημοκράτες, δηλαδή ένας συνασπισμός μεταξύ της Αριστεράς, των Σοσιαλδημοκρατών και των Πράσινων. Για πολύ καιρό δεν φαινόταν πολύ πιθανό. Τώρα είναι μια πιθανότητα. Αλλά ακόμα κι αν είναι αριθμητικά πιθανός ένας τέτοιος συνασπισμός, πολιτικά είναι ακόμα πολύ δύσκολο να γίνει. Δεν υπάρχει ένα πειστικό πολιτικό σχέδιο.

Οι Πράσινοι δεν είναι πολύ ευνοϊκοί σε μια συνεργασία με την Αριστερά, ειδικά όσον αφορά την εξωτερική πολιτική. Έχουν πολύ εχθρική στάση απέναντι στη Ρωσία και την Κίνα. Με το SPD υπάρχουν λιγότερες διαφορές. Αλλά και αυτοί επίσης επικρίνουν τη θέση της Αριστεράς για διάλυση του ΝΑΤΟ, υπέρ ενός νέου συλλογικού συστήματος ασφάλειας που περιλαμβάνει και τη Ρωσία. Από την άλλη πλευρά, το κοινωνικό ζήτημα θα μπορούσε να ενώσει αυτά τα τρία κόμματα.

Είναι πλέον σαφές ότι η μελλοντική κυβέρνηση θα συγκροτηθεί όχι πλέον από δύο αλλά από τρία κόμματα. Ποια κόμματα όμως; Μια λύση, στην οπτική των συντηρητικών, θα μπορούσε να είναι ένας συνασπισμός Χριστιανοδημοκρατών, Φιλελεύθερων και Πράσινων. Συζητείται επίσης μια συμμαχία μεταξύ των Σοσιαλδημοκρατών (SPD), των Πρασίνων (Die Grunen) και των Φιλελευθέρων (FDP), παρά τις μεγάλες διαφορές μεταξύ SPD και Πράσινων από τη μία πλευρά και Φιλελεύθερων από την άλλη πλευρά. Για όποιον σχηματίσει κυβέρνηση, η μεγαλύτερη πρόκληση θα είναι η καταπολέμηση της πανδημίας και των συνεπειών της.

Μέχρι τώρα, η γερμανική βιομηχανία φαίνεται να έχει ξεπεράσει σχετικά καλά την πρόσφατη κρίση, χάρη και στις κρατικές επιδοτήσεις, αλλά πολλές μικρές επιχειρήσεις -ιδιαίτερα στην εστίαση- και οι ελεύθεροι επαγγελματίες κινδυνεύουν με πτώχευση.

Χτυπήθηκαν ιδιαίτερα όσοι εργάζονται και ζουν σε επισφαλείς συνθήκες. Η μακροχρόνια ανεργία έχει αυξηθεί. Είναι αυτοί που πληρώνουν την κρίση. Αλλά η κρίση επιβαρύνει γενικά τους εργαζόμενους, που έπρεπε να αποδεχθούν μειωμένο εισόδημα. Η Αριστερά ζητάει να πληρώσουν την κρίση οι πλούσιοι και οι μεγάλες επιχειρήσεις, όχι οι εργαζόμενοι και οι μικρές επιχειρήσεις.

Γι’ αυτό απαιτεί μια άλλη δημοσιονομική πολιτική, με την οποία να φορολογούνται οι πλούσιοι.

Είναι προφανές ότι η κλιματική αλλαγή και οι οικολογικές προκλήσεις θα καθορίσουν την πολιτική.

Όλα τα κόμματα, εκτός από το Afd που αρνείται την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή, θέλουν να την αντιμετωπίσουν, αλλά με πολύ διαφορετικές πολιτικές. Ενώ οι Φιλελεύθεροι και ένα μεγάλο μέρος των Χριστιανοδημοκρατών βασίζονται στις δυνάμεις της αγοράς, οι Πράσινοι υποστηρίζουν τις κρατικές παρεμβάσεις και επιδιώκουν έναν οικολογικό εκμοντερνισμό της καπιταλιστικής ανάπτυξης.

Η Αριστερά δεσμεύεται για έναν κοινωνικό - οικολογικό μετασχηματισμό, ξεπερνώντας ακόμη και τα όρια της καπιταλιστικής ανάπτυξης. Ο αναγκαίος οικολογικός μετασχηματισμός της βιομηχανίας είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τη γερμανική πολιτική.

Οριστικά πλέον και χωρίς αμφιβολία, το πολιτικό τοπίο στη Γερμανία αλλάζει. Η εποχή της Μέρκελ έχει οριστικά τελειώσει. Η στρατηγική των Χριστιανοδημοκρατών δεν είναι ξεκάθαρη. Η Δεξιά προσπαθεί να κερδίσει περισσότερη επιρροή, όμως μια συμμαχία με τους Πράσινους είναι σίγουρα πολύ δύσκολη. Είναι βέβαιο ότι οι Πράσινοι θα έχουν μεγαλύτερο βάρος στη γερμανική πολιτική. Οι Σοσιαλδημοκράτες, οι οποίοι είχαν χάσει την αξιοπιστία τους τα τελευταία χρόνια, πρέπει να επαναπροσδιορίσουν τη στρατηγική τους, ακόμη και αν αυτή τη στιγμή κερδίζουν ψήφους. Αυτό ισχύει και για την Αριστερά.

Η τρέχουσα κατάσταση, όπου η πανδημία ανέδειξε το έλλειμμα της νεοφιλελεύθερης πολιτικής, προσφέρει επίσης την ευκαιρία για μια εναλλακτική πολιτική, την οποία μέχρι τώρα η Αριστερά δεν κατάφερε να αδράξει.