Η Τουρκία ανάμεσα σε δύο εποχές

Αύριο κρίνεται το μέλλον της Τουρκίας σε μια εκλογική αναμέτρηση το αποτέλεσμα της οποίας θα διαμορφώσει την Τουρκία αλλά και την εξωτερική της πολιτική για τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, είτε κερδίσει ο Ερντογάν είτε κερδίσει ο Κιλιτσντάρογλου, η επόμενη περίοδος για την Τουρκία θα χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα και ενδεχομένως και αστάθεια, ειδικά αν ο Ερντογαν αμφισβητήσει πιθανή ήττα του.

Ο αγώνας εξακολουθεί να θεωρείται αμφίρροπος, αν και οι έγκυρες δημοσκοπήσεις καταγράφουν συστηματικά πλέον προβάδισμα υπέρ του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, έστω και οριακό αλλά και την προοπτική η Εθνική Συμμαχία και η συμμαχία των κομμάτων γύρω από το HDP να έχουν μαζί αυτοδυναμία στην Εθνοσυνέλευση. Η απόσυρση του Μουχαρέμ Ιντζέ εκτιμάται ότι θα είναι υπέρ του Κιλιτσντάρογλου, που ίσως πια μπορέσει να εκλεγεί από τον πρώτο γύρο, και σύμφωνα με Τούρκους αναλυτές, η αντιπολίτευση έχει πλέον βρει μια πολύ ισχυρή δυναμική.

Ο Ερντογάν και η επόμενη μέρα

Ωστόσο, το πρώτο βασικό ερώτημα είναι αν ο Ερντογάν και οι οπαδοί του δεχθούν το ενδεχόμενο ήττας τους.

Όλα δείχνουν ότι δύσκολα θα το δεχθούν και ότι θα ασκηθεί πίεση και θεσμικά, μέσω του Ανώτατου Εκλογικού Συμβουλίου που ελέγχεται απόλυτα από τον Ερντογάν, αλλά και μέσα από τους δρόμους. Οι δηλώσεις του ίδιου του Ερντογάν αλλά και των ανθρώπων του δεν αφήνουν πολλά περιθώρια ελπίδας και αυτό προκαλεί μεγάλη ανησυχία στο εσωτερικό της Τουρκίας αλλά και μεγάλη νευρικότητα στις αγορές.

Πάντως, ορισμένες σοβαρές εκτιμήσεις συντείνουν ότι την ύστατη στιγμή ένα τουλάχιστον μέρος του κράτους θα λειτουργήσει με αντανακλαστικά επιβίωσης και δεν θα επιτρέψει στην κατάσταση να εκτροχιαστεί τελείως.

Το μεγάλο αγκάθι για Κιλιτσντάρογλου

Το άλλο μεγάλο ερώτημα είναι πως ο Κιλιτσντάρογλου και η αντιπολίτευση θα καταφέρουν να ελέγξουν μια διοίκηση που εδώ και εικοσιένα χρόνια έχει ταυτιστεί με τον Ερντογάν και το ΑΚΡ. Ειδικά αν η Λαϊκή Συμμαχία διατηρήσει την πλειοψηφία στη Εθνοσυνέλευση, η διοίκηση θεωρείται ότι θα αντισταθεί σθεναρά στον έλεγχο της από την αντιπολίτευση.

Ένα άλλο μεγάλο ερώτημα ζωτικής σημασίας, είναι πώς ο Κιλιτσντάρογλου θα μπορέσει να διαχειριστεί την τουρκική οικονομία; Εκτιμάται ότι οι αγορές, που προσδοκούν πλέον νίκη της αντιπολίτευσης, θα δώσουν περίοδο χάριτος στη νέα κυβέρνηση αλλά θα πρέπει να ληφθούν αυστηρά δημοσιονομικά μέτρα που σίγουρα δεν θα βοηθήσουν την δημοτικότητα των νέων κυβερνώντων.

Νίκη Κιλιτσντάρογλου και Ελλάδα

Τι θα σήμαινε για την ελληνική εξωτερική πολιτική μια νίκη Κιλιτσντάρογλου στις εκλογές;

Θα σήμαινε αρχικά ένα παράθυρο ευκαιρίας για την διαμόρφωση νέων σχέσεων με την Άγκυρα. Και αυτό διότι η νέα κυβέρνηση θα θελήσει τη επιστροφή του ορθολογισμού στη χώρα σε όλα τα μέτωπα, από την εξωτερική πολιτική και την οικονομία μέχρι την διακυβέρνηση και την εσωτερική πολιτική. Ο Κιλιτσντάρογλου έχει δηλώσεις πολλές φορές ότι θέλει να στρέψει την Τουρκία πάλι προς την ΕΕ και τις ΗΠΑ και η ευρύτερη ψυχολογία στα στελέχη της αντιπολίτευσης και της εκλογικής της βάσης συμφωνούν και επαυξάνουν.

Μέσα στο πλαίσιο αυτό, η Τουρκία θα προσπαθήσει να επανέλθει σε μια ομαλότητα στην εξωτερική της πολιτική, θα εφαρμόζει μια θεσμική εξωτερική πολιτική., δηλαδή βασισμένη σε θεσμούς όπως το υπουργείο Εξωτερικών και η Εθνοσυνέλευση, μακριά από την προσωποπαγή και ευμετάβλητη εξωτερική πολιτική του Ερντογάν. Θα προσπαθήσει, μέσα στο πλαίσιο αυτό, μια επανέναρξη με την ΕΕ και με τις ΗΠΑ, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η Τουρκία θα ευθυγραμμιστεί απόλυτα μαζί τους αλλά ότι θα επιχειρήσει να ξαναγίνει εταίρος και σύμμαχος.

Συνεπώς, για την Ελλάδα και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις θα ανοίξει μια πόρτα ευκαιρίας καθώς η νέα κυβέρνηση θα παραμείνει μακριά από απειλές και προκλήσεις και θα προσπαθήσει να κρατήσει ήπιους τόνους και να βρει διαύλους επικοινωνίας και συνεννόησης. Χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει ότι θα αλλάξουν οι διαχρονικές, πάγιες θέσεις της Άγκυρας. Η εμπειρία όμως έχει δείξει ότι μια σοβαρή και συνεπής αλλαγή κλίματος είναι πάντα προς όφελος της ηρεμίας και της συνεργασίας ανάμεσα σε Αθήνα και Άγκυρα.

Η μεγάλη αλλαγή στους «Κεμαλιστές»

Η άποψη ότι «οι κεμαλιστές είναι χειρότεροι από τον Ερντογάν» δεν φαίνεται να στηρίζεται σε στοιχεία και δεδομένα αλλά σε εικασίες και μια εντελώς στατική θεώρηση των πραγμάτων και της τουρκικής κοινωνίας.

Ο όρος «κεμαλιστές» δεν ανταποκρίνεται πλέον στην πραγματικότητα καθώς η ιδεολογία αυτή έχει μεταλλαχθεί σε μια δυναμική ορθολογισμού με ορισμένα εντελώς καινούργια χαρακτηριστικά όπως ένας διαφορετικός εθνικισμός, μια άλλη σχέση με τον εκδημοκρατισμό και με μια ανοιχτή προσέγγιση πολλών θεμάτων που μέχρι πρότινος ήταν ανάθεμα, όπως οι Κούρδοι. Στην Τουρκία και την διεθνή ακαδημαϊκή σκηνή γίνεται πλέον λόγος για «μετακεμαλισμό». Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι το φιλοκουρδικό HDP στηρίζει με σθένος τον Κιλιτσντάρογλου, όχι μόνο εναντίον του Ερντογάν αλλά διότι οι Κούρδοι έχουν δει ότι μια κυβέρνηση της αντιπολίτευσης θα είναι και για αυτούς ένα παράθυρο ευκαιρίας.

Η βαθιές αλλαγές στους κόλπους της «κεμαλικής» αντιπολίτευσης αλλά και της εκλογικής της βάσης αναδεικνύονται και από δυο έγκριτες πρόσφατες μελέτες που καταγράφουν ότι οι ψηφοφόροι του ΑΚΡ είναι σαφώς πιο εθνικιστές από τους ψηφοφόρους των κομμάτων της αντιπολίτευσης και για τα ελληνοτουρκικά.

Συνεπώς, η αντιπολίτευση θα ακολουθήσει μια εξωτερική πολιτική η οποία θα συνάδει με τις απόψεις αλλά και με τις προσδοκίες του μεγαλύτερου μέρους της κοινωνίας για εξομάλυνση, ορθολογισμό και ηρεμία.