Οικονομία του υδρογόνου
Τζέρεμι Ρίφκιν, Κυρ. Ελευθεροτυπία, Δημοσιευμένο: 2007-02-25
Αυτές τις μέρες δημοσιεύτηκε στο Παρίσι η έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή. Τα συμπεράσματά της είναι δυσοίωνα: Προβλέπειται ότι μέχρι το τέλος αυτού του αιώνα, εξαιτίας των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, η παγκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί πιθανότατα κατά 3 βαθμούς Κελσίου.
Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι μια κλιματική αλλαγή αυτού του μεγέθους θα θέσει σε κίνδυνο τον ίδιο τον ανθρώπινο πολιτισμό και το μέλλον του πλανήτη. Το ερώτημα που έρχεται στο νου όλων είναι, επομένως, το εξής: τι πρέπει να κάνουμε;
Πέντε είναι τα κύρια θεμέλια που πρέπει να κατασκευάσουμε για να απαντήσουμε στην πρόκληση και να θέσουμε τις βάσεις μιας μεταπετρελαϊκής εποχής.
1 Βραχυπρόθεσμα ο πιο γρήγορος τρόπος για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι να μειώσουμε τουλάχιστον κατά 20% την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων, χάρη στην εισαγωγή νέων τεχνολογιών για μια πιο αποτελεσματική χρήση της ενέργειας και χάρη στην υιοθέτηση μιας σειράς ευφυών τεχνικών λύσεων από όλους, από τις οικογένειες ώς τις βιομηχανικές και τις δημόσιες καταναλώσεις.
2 Σε ένα δεύτερο επίπεδο, κάθε κυβέρνηση πρέπει να καθορίσει τα μέγιστα όρια των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων που ευθύνονται για την υπερθέρμανση και να εγγυηθεί το σεβασμό τους μέσα από αποτελεσματικούς μηχανισμούς ελέγχου, προκειμένου να φτάσουμε στο 2020 σε μια μείωση 30% (σε σχέση με τα επίπεδα του 1990). Είναι το ελάχιστο που είναι αναγκαίο, για να μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα συγκρατήσουμε την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας ώς το τέλος του 21ου αιώνα κάτω από το όριο των 2 βαθμών.
3 Κάθε χώρα έχει ένα πολύ μεγάλο δυναμικό ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, με τη μορφή ηλιακής, αιολικής ή γεωθερμικής ενέργειας, ενέργειας από βιομάζα ή από θαλάσσια κύματα.
Κάθε κυβέρνηση πρέπει να θέσει μια σειρά ρεαλιστικών στόχων, για να φτάσει μέσα στο 2020 να καλύπτει με ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές το 33% των εθνικών αναγκών σε ηλεκτρική ενέγεια και το 25% της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης.
4 Κάθε χώρα πρέπει να ενεργοποιηθεί σε μια μακροπρόθεσμη δράση για να πραγματοποιήσει τη μετάβαση στην εποχή της ενέργειας του υδρογόνου.
Το υδρογόνο είναι το πιο ελαφρύ από τα στοιχεία το περισσότερο άφθονο στο σύμπαν, το οποίο αν χρησιμοποιηθεί ως ενεργειακή πηγή δεν γεννάει απορρίμματα ούτε και υποπροϊόντα εκτός από το καθαρό νερό και τη θερμότητα.
Γιατί το υδρογόνο; Επειδή είναι το καλύτερο μέσο για τη μετατροπή-αποθήκευση της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, που θα προορίζεται τόσο για τη διανομή ηλεκτρικού ρεύματος όσο και για τις μεταφορές.
Οι ανανεώσιμες πηγές είναι πράγματι περιοδικές. Ο ήλιος δεν ακτινοβολεί πάντα, ο άνεμος μερικές φορές δεν φυσάει, το νερό παρουσιάζει έλλειψη στις περιόδους ξηρασίας, η συγκομιδή ποικίλλει ανάλογα με τη χρονιά. Οι κυψέλες καυσίμων με υδρογόνο καθιστούν δυνατή τη μετατροπή-αποθήκευση της ανανεώσιμης ενέργειας και μας επιτρέπουν επομένως να εγγυηθούμε τον εφοδιασμό των ηλεκτρικών δικτύων και των μεταφορών.
5 Θα είναι αναγκαίο να αναμορφώσουμε σε κάθε χώρα τα δίκτυα διανομής της ηλεκτρικής ενέργειας. Οι ίδιες αρχές σχεδιασμού, οι ίδιες ευφυείς τεχνολογίες, που επέτρεψαν τη δημιουργία του Ιντερνετ και την ανάπτυξη των μεγάλων αποκεντρωμένων δικτύων της παγκόσμιας επικοινωνίας, μπορούν σήμερα να εφαρμοστούν για να ξανασχεδιαστούν τα εθνικά δίκτυα διανομής της ηλεκτρικής ενέργειας, επιτρέποντας μια πιο αποτελεσματική χρήση της ενέργειας στις βιομηχανίες και σε όλες τις καταναλώσεις και ανοίγοντας σε όλους τη δυνατότητα να παράγουν άμεσα ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές και να μπορούν να ξαναπωλούν τα περισσεύματά τους στον διαχειριστή του δικτύου (...).
* Η ενέργεια που προέρχεται από ορυκτά και η πυρηνική ενέργεια έχουν ελιτίστικα χαρακτηριστικά. Εχουν τα χαρακτηριστικά του παλιού συγκεντρωτικού και αυταρχικού τρόπου διαχείρισης των πόρων που σημάδεψε τον 19ο και τον 20ό αιώνα.
Ο άνθρακας, το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και το ουράνιο βρίσκονται μόνο σε καθορισμένους τόπους και απαιτούν όχι μόνο πελώρια κεφάλαια για την εμπορική τους διάδοση, αλλά και εξίσου τεράστιες στρατιωτικές επενδύσεις για την ασφάλειά τους.
* Το αποτέλεσμα είναι η άβυσσος που διαιρούσε όλο και περισσότερο τους κατόχους της εξουσίας από τους πολλούς που δεν διέθεταν εξουσία και δύναμη. Αντίθετα, οι ανανεώσιμες ενεργειακές πηγές υπάρχουν παντού στη Γη. Αν καταστεί δυνατό να συλλέγεται και να αποθηκεύεται με μορφή υδρογόνου και επομένως να διανέμεται μέσα από ευφυή δίκτυα, η ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές προσφέρεται για ευρεία διάδοση και ίση κατανομή, όπως ήδη συμβαίνει σήμερα με την πληροφόρηση και την επικοινωνία μέσω του Ιντερνετ. Στον 21ο αιώνα μια πράσινη και βιώσιμη οικονομία του υδρογόνου θα είναι αυτή που θα ενσαρκώνει το διπλό νόημα του συνθήματος «Power to people». Εξουσία αλλά και ενέργεια στο λαό.
Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι μια κλιματική αλλαγή αυτού του μεγέθους θα θέσει σε κίνδυνο τον ίδιο τον ανθρώπινο πολιτισμό και το μέλλον του πλανήτη. Το ερώτημα που έρχεται στο νου όλων είναι, επομένως, το εξής: τι πρέπει να κάνουμε;
Πέντε είναι τα κύρια θεμέλια που πρέπει να κατασκευάσουμε για να απαντήσουμε στην πρόκληση και να θέσουμε τις βάσεις μιας μεταπετρελαϊκής εποχής.
1 Βραχυπρόθεσμα ο πιο γρήγορος τρόπος για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι να μειώσουμε τουλάχιστον κατά 20% την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων, χάρη στην εισαγωγή νέων τεχνολογιών για μια πιο αποτελεσματική χρήση της ενέργειας και χάρη στην υιοθέτηση μιας σειράς ευφυών τεχνικών λύσεων από όλους, από τις οικογένειες ώς τις βιομηχανικές και τις δημόσιες καταναλώσεις.
2 Σε ένα δεύτερο επίπεδο, κάθε κυβέρνηση πρέπει να καθορίσει τα μέγιστα όρια των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων που ευθύνονται για την υπερθέρμανση και να εγγυηθεί το σεβασμό τους μέσα από αποτελεσματικούς μηχανισμούς ελέγχου, προκειμένου να φτάσουμε στο 2020 σε μια μείωση 30% (σε σχέση με τα επίπεδα του 1990). Είναι το ελάχιστο που είναι αναγκαίο, για να μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα συγκρατήσουμε την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας ώς το τέλος του 21ου αιώνα κάτω από το όριο των 2 βαθμών.
3 Κάθε χώρα έχει ένα πολύ μεγάλο δυναμικό ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, με τη μορφή ηλιακής, αιολικής ή γεωθερμικής ενέργειας, ενέργειας από βιομάζα ή από θαλάσσια κύματα.
Κάθε κυβέρνηση πρέπει να θέσει μια σειρά ρεαλιστικών στόχων, για να φτάσει μέσα στο 2020 να καλύπτει με ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές το 33% των εθνικών αναγκών σε ηλεκτρική ενέγεια και το 25% της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης.
4 Κάθε χώρα πρέπει να ενεργοποιηθεί σε μια μακροπρόθεσμη δράση για να πραγματοποιήσει τη μετάβαση στην εποχή της ενέργειας του υδρογόνου.
Το υδρογόνο είναι το πιο ελαφρύ από τα στοιχεία το περισσότερο άφθονο στο σύμπαν, το οποίο αν χρησιμοποιηθεί ως ενεργειακή πηγή δεν γεννάει απορρίμματα ούτε και υποπροϊόντα εκτός από το καθαρό νερό και τη θερμότητα.
Γιατί το υδρογόνο; Επειδή είναι το καλύτερο μέσο για τη μετατροπή-αποθήκευση της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, που θα προορίζεται τόσο για τη διανομή ηλεκτρικού ρεύματος όσο και για τις μεταφορές.
Οι ανανεώσιμες πηγές είναι πράγματι περιοδικές. Ο ήλιος δεν ακτινοβολεί πάντα, ο άνεμος μερικές φορές δεν φυσάει, το νερό παρουσιάζει έλλειψη στις περιόδους ξηρασίας, η συγκομιδή ποικίλλει ανάλογα με τη χρονιά. Οι κυψέλες καυσίμων με υδρογόνο καθιστούν δυνατή τη μετατροπή-αποθήκευση της ανανεώσιμης ενέργειας και μας επιτρέπουν επομένως να εγγυηθούμε τον εφοδιασμό των ηλεκτρικών δικτύων και των μεταφορών.
5 Θα είναι αναγκαίο να αναμορφώσουμε σε κάθε χώρα τα δίκτυα διανομής της ηλεκτρικής ενέργειας. Οι ίδιες αρχές σχεδιασμού, οι ίδιες ευφυείς τεχνολογίες, που επέτρεψαν τη δημιουργία του Ιντερνετ και την ανάπτυξη των μεγάλων αποκεντρωμένων δικτύων της παγκόσμιας επικοινωνίας, μπορούν σήμερα να εφαρμοστούν για να ξανασχεδιαστούν τα εθνικά δίκτυα διανομής της ηλεκτρικής ενέργειας, επιτρέποντας μια πιο αποτελεσματική χρήση της ενέργειας στις βιομηχανίες και σε όλες τις καταναλώσεις και ανοίγοντας σε όλους τη δυνατότητα να παράγουν άμεσα ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές και να μπορούν να ξαναπωλούν τα περισσεύματά τους στον διαχειριστή του δικτύου (...).
* Η ενέργεια που προέρχεται από ορυκτά και η πυρηνική ενέργεια έχουν ελιτίστικα χαρακτηριστικά. Εχουν τα χαρακτηριστικά του παλιού συγκεντρωτικού και αυταρχικού τρόπου διαχείρισης των πόρων που σημάδεψε τον 19ο και τον 20ό αιώνα.
Ο άνθρακας, το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και το ουράνιο βρίσκονται μόνο σε καθορισμένους τόπους και απαιτούν όχι μόνο πελώρια κεφάλαια για την εμπορική τους διάδοση, αλλά και εξίσου τεράστιες στρατιωτικές επενδύσεις για την ασφάλειά τους.
* Το αποτέλεσμα είναι η άβυσσος που διαιρούσε όλο και περισσότερο τους κατόχους της εξουσίας από τους πολλούς που δεν διέθεταν εξουσία και δύναμη. Αντίθετα, οι ανανεώσιμες ενεργειακές πηγές υπάρχουν παντού στη Γη. Αν καταστεί δυνατό να συλλέγεται και να αποθηκεύεται με μορφή υδρογόνου και επομένως να διανέμεται μέσα από ευφυή δίκτυα, η ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές προσφέρεται για ευρεία διάδοση και ίση κατανομή, όπως ήδη συμβαίνει σήμερα με την πληροφόρηση και την επικοινωνία μέσω του Ιντερνετ. Στον 21ο αιώνα μια πράσινη και βιώσιμη οικονομία του υδρογόνου θα είναι αυτή που θα ενσαρκώνει το διπλό νόημα του συνθήματος «Power to people». Εξουσία αλλά και ενέργεια στο λαό.
