Νέο κοινωνικό συμβόλαιο για την χώρα – Κρίσιμος ο ρόλος της Κεντροαριστεράς

Δρομολογείται μια προσπάθεια ανασύνταξης του χώρου της Κεντροαριστεράς. Χωρούν όλοι στο τραπέζι;

Η προσπάθεια ανασύνταξης του μεσαίου χώρου οφείλει, για να επιτύχει, να υπερβεί αγκυλώσεις, μηχανισμούς και σχήματα. Στο τραπέζι, κατά τη γνώμη μου, χωράνε όλοι εκείνοι που είναι διατεθειμένοι να συμφωνήσουν σε μια πολιτική πλατφόρμα μεταρρύθμισης και μετασχηματισμού της κοινωνίας προς μια σύγχρονη ευρωπαϊκή κοινωνία με διαφανείς θεσμούς, ουσιαστικό και σύγχρονο κοινωνικό κράτος και πάνω από όλα και πρώτα από όλα μια σύγχρονη αναπτυσσόμενη οικονομία. Ανταγωνισμοί, έχθρες του παρελθόντος και τεχνητές διαφορές οφείλουν να παραμείνουν εκτός, μαζί με τον αναπόφευκτο πατερναλισμό των μηχανισμών.

Η Κεντροαριστερά μπορεί ή πρέπει να συνεργαστεί σε κυβερνητικό επίπεδο με δυνάμεις δεξιά της ή πιο «αριστερά» της; Με ποιες προϋποθέσεις;

Υπάρχει κατ’ αρχήν μεγάλη αμφισβήτηση σχετικά με την αξία των όρων αριστερά και δεξιά και των παραγώγων τους. Παρόλο που η εποχή μας απαιτεί ριζική αναθεώρηση του περιεχομένου των όρων αυτών, είμαι ανάμεσα σε εκείνους που πιστεύουν πως η πολιτική είχε και έχει πρόσημο: προοδευτικό και συντηρητικό, υπέρ της δίκαιης αναδιανομής του πλούτου που παράγει μια κοινωνία ή υπέρ της συγκέντρωσης του σε προνομιούχα στρώματα. Η παράδοση της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας είναι ζωντανή και το μήνυμα πάντα επίκαιρο. Παρόλα αυτά, στις ιδιότυπες συνθήκες της ελληνικής κοινωνίας όπου οι λαϊκιστικές δυνάμεις, ο κρατισμός και το πελατειακό κράτος συντρίβουν κυριολεκτικά κάθε προσπάθεια εκσυγχρονισμού και σπρώχνουν την κοινωνία όλο και πιο βαθιά στην κρίση, το πρόσταγμα είναι η επανεπιβεβαίωση του αξιακού υποβάθρου πάνω στο οποίο βασίζονται οι σύγχρονες ευρωπαϊκές δημοκρατίες. Αποκατάσταση της λειτουργίας των θεσμών, διαφάνεια και καταπολέμηση της διαφθοράς, εμπέδωση της αξιοκρατίας και του κράτους δικαίου είναι μεταρρυθμίσεις που απαιτούν τη συγκρότηση της ευρύτερης δυνατής πλειοψηφίας. Η χώρα χρειάζεται ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο και ο ρόλος της κεντροαριστεράς σε αυτή την επιδίωξη είναι κρίσιμος. Μπορεί και πρέπει να αποτελέσει τη γέφυρα και το συνδετικό κρίκο όλων των δυνάμεων που επιθυμούν να θέσουν νέα θεμέλια για τη χώρα. Καθώς οι δυνάμεις του εκσυγχρονισμού αποτέλεσαν, και δυστυχώς αποτελούν μειοψηφία σε όλους τους πολιτικούς χώρους, ο συντονισμός της δράσης τους σε συνθήκες κρίσης υπερβαίνει τις παραδοσιακές προσεγγίσεις. Δεξιοί, κεντρώοι και αριστεροί εκσυγχρονιστές πρέπει πρώτα από όλα να συνεργαστούν για την ανατροπή του λαϊκισμού. Μπορούν φυσικά να διατηρήσουν και την ταυτότητά τους, αλλά και τον πολιτικό διάλογο ζωντανό.

Ποιος είναι ο ρόλος της σοσιαλδημοκρατίας και του προοδευτικού κέντρου στο υφιστάμενο πολιτικό και οικονομικό σκηνικό;

Το βασικό χαρακτηριστικό του ευρύτερου χώρου σήμερα είναι η απογοήτευση, ο κατακερματισμός και η αποστασιοποίηση από την ενεργό δράση. Τα κόμματα που εξέφραζαν και εκφράζουν το χώρο απέτυχαν να διαχειριστούν την κρίση -και πλήρωσαν ακριβά για αυτό- και δυστυχώς εξακολουθούν να δυσκολεύονται να διατυπώσουν μια στέρεη, ρεαλιστική πρόταση εξόδου, ικανή να συγκροτήσει μια νέα κοινωνική, πρώτα από όλα, συμμαχία που θα μπορέσει να εμπνεύσει και να συσπειρώσει δυνάμεις που σήμερα έχουν στρέψει τα νώτα τους είτε στο κέντρο είτε στην ίδια την πολιτική. Με δυο λόγια: Το προοδευτικό κέντρο και η σοσιαλδημοκρατία πρέπει να εμπνεύσει και να δώσει ελπίδα και διέξοδο σε ένα λαό που χειμάζεται από την κρίση και τα αδιέξοδα του λαϊκισμού. Για να μπορέσει να κάνει κάτι τέτοιο, οφείλει κατ’ αρχήν να ανασυγκροτήσει την πολιτική της πρόταση σε νέες βάσεις και να αναζητήσει συμμάχους στα πραγματικά προοδευτικά κομμάτια της κοινωνίας. Σε εκείνους που οικονομικά και κοινωνικά μπορούν να αντιληφθούν και να ενστερνιστούν την ανάγκη για εκσυγχρονισμό και μεταρρύθμιση. Η ανασυγκρότηση του μεσαίου χώρου προϋποθέτει την επανασύνδεση του με τους νέους και με τις δυνάμεις της πραγματικής παράγωγης. Για να πείσει όλους αυτούς τους ανθρώπους, οφείλει να απομακρυνθεί από τον κρατισμό, τον παρεμβατισμό, τις συντεχνίες και τον κρατικοδίαιτο συνδικαλισμό και να υιοθετήσει τις αρχές και τις επιδιώξεις της σύγχρονης φιλελεύθερης σοσιαλδημοκρατίας.