H ζωή ήταν απλώς πολύ μικρή
O Σαρόν προσπάθησε στο τέλος να επανορθώσει αλλά δεν πρόλαβε
Άμος Οζ, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2006-01-09
Ένας αγρότης-στρατιώτης. Αυτό ήταν ο Αριέλ Σαρόν για μεγάλο μέρος της ζωής του. Σαν δικαστής της Παλαιάς Διαθήκης. Υπερασπιζόταν το χωριό του από επιτιθέμενους και πλιατσικολόγους, κυνηγούσε τους εχθρούς του, κατακτούσε και κατέστρεφε τα χωριά τους, έφτιαχνε δικά του, καινούργια χωριά, υπερασπιζόταν τα καινούργια, κυνηγούσε ξανά τους εχθρούς, φαύλος κύκλος.
Ο στρατιώτης. Ο Αριέλ Σαρόν, με τη στολή του ταξιάρχου, κατά τη διάρκεια του Πολέμου του Γιομ Κιπούρ, το 1973
Πίσω στη νιότη του, όλα άρχισαν με ένοπλες αψιμαχίες βοσκόπουλων, που εξελίχθηκαν με τα χρόνια σε μάχες με χιλιάδες τεθωρακισμένα. Ο άνθρωπος Σαρόν, όμως, παρέμεινε ο ίδιος καθ’ όλη τη διάρκεια του Πολέμου της Ανεξαρτησίας το 1948, και του πολέμου του Γιομ Κιπούρ το 1973, αλλά και στον πόλεμο με τον Λίβανο το 1982 και στο πρόγραμμα κατασκευής οικισμών. Ολόκληρη τη ζωή του υποστήριζε πως ό,τι δεν μπορεί να γίνει με τη βία, μπορεί να γίνει με περισσότερη βία. Υποστήριζε πως εμείς οι Ισραηλινοί μπορούμε να δημιουργήσουμε ολοένα και περισσότερα δεδομένα, τα οποία οι Άραβες θα αναγκαστούν να καταπιούν και ο κόσμος θα αναγκαστεί εν τέλει να αναγνωρίσει.
Άνθρωπος της βίας.
Τον θυμόμαστε με τον ματωμένο επίδεσμο στη Διώρυγα του Σουέζ να απειλεί να εξαπολύσει τις λεγεώνες του εναντίον των πολιτικών, αν τολμούσαν να κάνουν ακόμα και τη μικρότερη παραχώρηση στους Άραβες, εκφράζοντας έτσι την οργή του εναντίον τους.
Τον θυμόμαστε στη Βηρυττό κατά την ανελέητη σταυροφορία του στον Λίβανο να προσπαθεί να εγκαθιδρύσει διά της βίας μια νέα τάξη στην παλιά Μέση Ανατολή.
Τον θυμόμαστε να δημιουργεί εκατοντάδες οικισμούς και να εγκαθιστά εκατοντάδες χιλιάδες Εβραίους εποίκους στη Δυτική Όχθη, τη Λωρίδα της Γάζας, τον Σινά, τα Υψίπεδα του Γκολάν. Πάντα άνθρωπος της βίας.
Όλες αυτές τις δεκαετίες τον απεχθανόμουν. Συμβόλιζε για εμένα όλα όσα δεν άντεχα σχετικά με τη χώρα μου: βίαιος φαρισαϊσμός, μείγμα βαναυσότητας και μεμψιμοιρίας, ακόρεστη δίψα για περισσότερη γη και μυστικιστική θρησκευτική φρασεολογία που, προερχόμενη από έναν κοσμικό ηδονοθήρα στρατιώτη, μου φαινόταν ανέκαθεν υποκριτική. Άλλος άνθρωπος να ενσαρκώνει τη μέθη που προκαλεί σε πολλούς Ισραηλινούς η ισχύς της ισχύος, δεν υπήρχε.
Δεν προσπάθησε να συζητήσει με τους Παλαιστινίους
ΔΕΝ TON ΕΧΩ συναντήσει ποτέ. Δεν έχουμε βρεθεί ποτέ στο ίδιο δωμάτιο. Λένε πως κατ’ ιδίαν, ο Σαρόν είναι ένας ζεστός, γενναιόδωρος, διασκεδαστικός άνθρωπος. Λένε πως είναι άνθρωπος γοητευτικός, με έντονη αίσθηση του χιούμορ, λάτρης του καλού φαγητού και της πολυτέλειας.
Αρνιόμουν ανέκαθεν να εντυπωσιαστώ από παρόμοιες εντυπώσεις. Τον απεχθανόμουν διότι ήταν εχθρός της ειρήνης.
Κι έπειτα, πριν από δύο χρόνια, μια ξαφνική αλλαγή. Μια μυστηριώδης μεταμόρφωση. H ρητορική του Σαρόν άλλαξε εν μια νυκτί. Κατ’ αρχάς, το λεξιλόγιό του άρχισε να μοιάζει με εκείνο των αντιπάλων του. Όταν είπε για πρώτη φορά πως η κατοχή είναι καταστροφική τόσο για τους κατεχόμενους όσο και για τις δυνάμεις που τη συντηρούν, σκέφτηκα πως πρέπει να κάνει πλάκα. Όταν αναφέρθηκε για πρώτη φορά στα δικαιώματα των Παλαιστινίων, σκέφτηκα πως χλεύαζε τα συνθήματα του Ειρηνευτικού Κινήματος. Όταν ανακοίνωσε για πρώτη φορά πως θα απομάκρυνε τους Εβραίους εποίκους και τον ισραηλινό στρατό από τη Γάζα, σκέφτηκα πως δεν ήταν παρά μια πανούργα στρατηγική.
Μπουλντόζα
Αλλά το έκανε. Όταν όρθωνε τους οικισμούς τον αποκαλούσαν μπουλντόζα και πράγματι, ενήργησε σαν μπουλντόζα όταν τους ξερίζωσε. H απομάκρυνση των Εβραίων εποίκων από τη Γάζα ήταν μια στρατιωτική επιχείρηση. Συνέτριψε τους εποίκους στη Γάζα με το ίδιο αστραπιαίο τρόπο που είχε κερδίσει τους πολλούς του πολέμους.
Όμως είχε μόλις δύο χρόνια για να ακυρώσει ό,τι είχε κάνει μέσα σε 35 χρόνια. Όλοι οι οικισμοί στη Δυτική Όχθη και τα Υψίπεδα του Γκολάν στέκουν ακόμα, σαν μνημεία του παλιού Σαρόν. Μας αφήνει παίρνοντας μαζί του τις απαντήσεις σε δύο μεγάλα μυστήρια: γιατί άλλαξε τόσο ριζικά στο φθινόπωρο της ζωής του; Και τι άλλο επρόκειτο να κάνει προς την κατεύθυνση της ειρήνης και της συμφιλίωσης;
Ένα πράγμα πάντως ο Σαρόν ουδέποτε κατάφερε να κάνει. Ποτέ δεν βρέθηκε μαζί με τους Παλαιστινίους, ποτέ δεν προσπάθησε να συζητήσει πραγματικά μαζί τους όπως ένας γείτονας με τον γείτονά του. Ούτε καν όπως ένας νονός με έναν άλλον νονό έπειτα από μια μακροχρόνια βεντέτα. Ο Αριέλ Σαρόν μας αφήνει νεύοντάς μας «κατανοώ τα λάθη μου. Προσπάθησα τελικά να επανορθώσω, αλλά η ζωή ήταν απλώς πολύ μικρή
Ο στρατιώτης. Ο Αριέλ Σαρόν, με τη στολή του ταξιάρχου, κατά τη διάρκεια του Πολέμου του Γιομ Κιπούρ, το 1973
Πίσω στη νιότη του, όλα άρχισαν με ένοπλες αψιμαχίες βοσκόπουλων, που εξελίχθηκαν με τα χρόνια σε μάχες με χιλιάδες τεθωρακισμένα. Ο άνθρωπος Σαρόν, όμως, παρέμεινε ο ίδιος καθ’ όλη τη διάρκεια του Πολέμου της Ανεξαρτησίας το 1948, και του πολέμου του Γιομ Κιπούρ το 1973, αλλά και στον πόλεμο με τον Λίβανο το 1982 και στο πρόγραμμα κατασκευής οικισμών. Ολόκληρη τη ζωή του υποστήριζε πως ό,τι δεν μπορεί να γίνει με τη βία, μπορεί να γίνει με περισσότερη βία. Υποστήριζε πως εμείς οι Ισραηλινοί μπορούμε να δημιουργήσουμε ολοένα και περισσότερα δεδομένα, τα οποία οι Άραβες θα αναγκαστούν να καταπιούν και ο κόσμος θα αναγκαστεί εν τέλει να αναγνωρίσει.
Άνθρωπος της βίας.
Τον θυμόμαστε με τον ματωμένο επίδεσμο στη Διώρυγα του Σουέζ να απειλεί να εξαπολύσει τις λεγεώνες του εναντίον των πολιτικών, αν τολμούσαν να κάνουν ακόμα και τη μικρότερη παραχώρηση στους Άραβες, εκφράζοντας έτσι την οργή του εναντίον τους.
Τον θυμόμαστε στη Βηρυττό κατά την ανελέητη σταυροφορία του στον Λίβανο να προσπαθεί να εγκαθιδρύσει διά της βίας μια νέα τάξη στην παλιά Μέση Ανατολή.
Τον θυμόμαστε να δημιουργεί εκατοντάδες οικισμούς και να εγκαθιστά εκατοντάδες χιλιάδες Εβραίους εποίκους στη Δυτική Όχθη, τη Λωρίδα της Γάζας, τον Σινά, τα Υψίπεδα του Γκολάν. Πάντα άνθρωπος της βίας.
Όλες αυτές τις δεκαετίες τον απεχθανόμουν. Συμβόλιζε για εμένα όλα όσα δεν άντεχα σχετικά με τη χώρα μου: βίαιος φαρισαϊσμός, μείγμα βαναυσότητας και μεμψιμοιρίας, ακόρεστη δίψα για περισσότερη γη και μυστικιστική θρησκευτική φρασεολογία που, προερχόμενη από έναν κοσμικό ηδονοθήρα στρατιώτη, μου φαινόταν ανέκαθεν υποκριτική. Άλλος άνθρωπος να ενσαρκώνει τη μέθη που προκαλεί σε πολλούς Ισραηλινούς η ισχύς της ισχύος, δεν υπήρχε.
Δεν προσπάθησε να συζητήσει με τους Παλαιστινίους
ΔΕΝ TON ΕΧΩ συναντήσει ποτέ. Δεν έχουμε βρεθεί ποτέ στο ίδιο δωμάτιο. Λένε πως κατ’ ιδίαν, ο Σαρόν είναι ένας ζεστός, γενναιόδωρος, διασκεδαστικός άνθρωπος. Λένε πως είναι άνθρωπος γοητευτικός, με έντονη αίσθηση του χιούμορ, λάτρης του καλού φαγητού και της πολυτέλειας.
Αρνιόμουν ανέκαθεν να εντυπωσιαστώ από παρόμοιες εντυπώσεις. Τον απεχθανόμουν διότι ήταν εχθρός της ειρήνης.
Κι έπειτα, πριν από δύο χρόνια, μια ξαφνική αλλαγή. Μια μυστηριώδης μεταμόρφωση. H ρητορική του Σαρόν άλλαξε εν μια νυκτί. Κατ’ αρχάς, το λεξιλόγιό του άρχισε να μοιάζει με εκείνο των αντιπάλων του. Όταν είπε για πρώτη φορά πως η κατοχή είναι καταστροφική τόσο για τους κατεχόμενους όσο και για τις δυνάμεις που τη συντηρούν, σκέφτηκα πως πρέπει να κάνει πλάκα. Όταν αναφέρθηκε για πρώτη φορά στα δικαιώματα των Παλαιστινίων, σκέφτηκα πως χλεύαζε τα συνθήματα του Ειρηνευτικού Κινήματος. Όταν ανακοίνωσε για πρώτη φορά πως θα απομάκρυνε τους Εβραίους εποίκους και τον ισραηλινό στρατό από τη Γάζα, σκέφτηκα πως δεν ήταν παρά μια πανούργα στρατηγική.
Μπουλντόζα
Αλλά το έκανε. Όταν όρθωνε τους οικισμούς τον αποκαλούσαν μπουλντόζα και πράγματι, ενήργησε σαν μπουλντόζα όταν τους ξερίζωσε. H απομάκρυνση των Εβραίων εποίκων από τη Γάζα ήταν μια στρατιωτική επιχείρηση. Συνέτριψε τους εποίκους στη Γάζα με το ίδιο αστραπιαίο τρόπο που είχε κερδίσει τους πολλούς του πολέμους.
Όμως είχε μόλις δύο χρόνια για να ακυρώσει ό,τι είχε κάνει μέσα σε 35 χρόνια. Όλοι οι οικισμοί στη Δυτική Όχθη και τα Υψίπεδα του Γκολάν στέκουν ακόμα, σαν μνημεία του παλιού Σαρόν. Μας αφήνει παίρνοντας μαζί του τις απαντήσεις σε δύο μεγάλα μυστήρια: γιατί άλλαξε τόσο ριζικά στο φθινόπωρο της ζωής του; Και τι άλλο επρόκειτο να κάνει προς την κατεύθυνση της ειρήνης και της συμφιλίωσης;
Ένα πράγμα πάντως ο Σαρόν ουδέποτε κατάφερε να κάνει. Ποτέ δεν βρέθηκε μαζί με τους Παλαιστινίους, ποτέ δεν προσπάθησε να συζητήσει πραγματικά μαζί τους όπως ένας γείτονας με τον γείτονά του. Ούτε καν όπως ένας νονός με έναν άλλον νονό έπειτα από μια μακροχρόνια βεντέτα. Ο Αριέλ Σαρόν μας αφήνει νεύοντάς μας «κατανοώ τα λάθη μου. Προσπάθησα τελικά να επανορθώσω, αλλά η ζωή ήταν απλώς πολύ μικρή
