Η έκταση του αδιεξόδου στον χώρο της εκπαίδευσης δεν φαίνεται να έχει γίνει αντιληπτή από την κοινωνία, ειδικότερα από πολλούς γονείς, εκπαιδευτικούς, πολιτικούς, δημοσιογράφους ή κουρασμένους διανοούμενους που φιλοδοξούν να βάλουν τα πράγματα σε τάξη.

Πρόσφατα δημοσιεύθηκε στον Τύπο η διακήρυξη 489 πανεπιστημιακών υπέρ της μεταρρύθμισης του νόμου-πλαισίου για την ανώτατη εκπαίδευση. Οι υπογράφοντες θεωρούν τη μεταρρύθμιση αναγκαία, ώστε να τονωθεί η αυτοτέλεια των ΑΕΙ και να διασφαλιστούν η ροή και η απρόσκοπτη διαχείριση των δημόσιων επιχορηγήσεων για την πανεπιστημιακή εκπαίδευση.

Ο Όμιλος Προβληματισμού και Παρέμβασης «Αριστερά Σήμερα» (ΑΡΣΗ) (www.arsh.gr  ή www.aristerasimera.gr) οργάνωσε με ιδιαίτερη επιτυχία την πρώτη δημόσια εκδήλωσή του ( δημόσια συζήτηση ─ συνάντηση εργασίας) για τα ζητήματα της τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης και της Έρευνας, τη Δευτέρα 2 Οκτωβρίου στο κεντρικό αμφιθέατρο του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (Αίθουσα Δρακόπουλου).

Στη συνάντηση, ο Λευτέρης Παπαγιαννάκης (καθηγητής στο ΕΜΠ) παρουσίασε μια συνολική πρόταση για την παιδεία και την έρευνα στην Ελλάδα, με συγκεκριμένες θέσεις για τις ακαδημαϊκές ελευθερίες, την ακαδημαϊκή, διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια των ανώτατων εκπαιδευτικών και ερευνητικών ιδρυμάτων, την αξιολόγηση των πανεπιστημίων και των πανεπιστημιακών, την εκλογή των διοικητικών οργάνων, το σύστημα εισαγωγής των νέων φοιτητών, την οργάνωση των σπουδών, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού καθώς και το ρόλο των ΤΕΙ.

Λ. Παπαγιαννάκης: Ενιαία οργάνωση και λειτουργία της Ανωτάτης Εκπαίδευσης κια Έρευνας
(Ολόκληρο το εισηγητικό κείμενο)

Πολλοί θα θυμούνται τη γαλλική έκρηξη -της νεολαίας και των εργατικών συνδικάτων- όταν (πριν από 6 μήνες περίπου) έγινε απόπειρα να επιβληθεί νομοθετικά μια πρωτότυπη σύμβαση πρώτης εργασίας των νέων. Ποιος θυμάται τις απόπειρες να γίνει και εδώ «της Γαλλίας»;

Το θέμα των πανεπιστημιακών συγγραμμάτων στη συζήτηση για τα πανεπιστημιακά πράγματα τίθεται κάπως συνθηματολογικά. Όσοι είναι ευχαριστημένοι ή βολεμένοι με τη σημερινή κατάσταση δεν μιλούν και δεν την υπερασπίζονται. Όσοι διαφωνούν, ζητούν την κατάργηση του ενός και μοναδικού συγγράμματος. Οι φοιτητές μιλούν για διατήρηση της δωρεάν Παιδείας, που σημαίνει, ως προς τα συγγράμματα, τόσο τη διατήρηση της δωρεάν διανομής όσο και τη διατήρηση του ενός βιβλίου.

Η «αξιολόγηση» αποτελεί ένα από τα φετίχ της εποχής. Αφηρημένα παραπέμπει σε μια διαδικασία αυτονόητης σημασίας, τόσο για τον ιδιωτικό όσο και για τον δημόσιο χώρο, στην αξιοκρατία και στην παραγωγικότητα· γι αυτό, η όποια υποστήριξή της είναι απλή υπόθεση.

Με σχεδόν 19.000 κενές θέσεις στην ανώτατη εκπαίδευση, με 65.000 νέους να μένουν εκτός και με τα μισά, ίσως και παραπάνω, ΤΕΙ να είναι μεταξύ φθοράς και διάλυσης, ε, είναι προφανές ότι πρέπει επιτέλους να συζητήσουμε σοβαρά για την κατάσταση της Παιδείας.

Η ανεργία των νέων αποτελεί μείζον πρόβλημα για την κοινωνία. Τίποτα δεν δηλητηριάζει περισσότερο τη νέα γενιά και συνεπώς την κοινωνία ολόκληρη.

Συμφωνούμε όλοι στις διαπιστώσεις, αλλά αποκαλύπτεται ότι διαφωνούμε στις ερμηνείες. Είναι λογική π.χ. η απαίτηση μεγαλύτερης σύνδεσης των πανεπιστημίων με την αγορά εργασίας. Υπό την προϋπόθεση όμως ότι στην αγορά εργασίας υπάρχει (ποσοτικά και ποιοτικά) μια δυναμική ζήτηση που απαιτεί την προσαρμογή της «προσφοράς» (πτυχίων, γνώσεων, δεξιοτήτων).

Είχα εκτίμηση στο πρόσωπο του κ. Μπαμπινιώτη, χωρίς να τον γνωρίζω προσωπικά. Mεταχειρίζομαι ανάμεσα σε άλλα και το Λεξικό του για τη δουλειά μου και εκτιμώ οποιονδήποτε άνθρωπο προσφέρει κάτι χρήσιμο στη χώρα των σαλταδόρων και λοιπών παρασίτων.

Η σύγκρουση ανάμεσα στην υπουργό Παιδείας και τα πανεπιστήμια είχε και νικητή και ηττημένο. Με τη διευκρίνιση ότι μιλάμε για μια μάχη και όχι για τον πόλεμο, δεν ηττήθηκε απλώς η κυβέρνηση αλλά μια γενικότερη αντίληψη η οποία τείνει να καθιερωθεί ως αυτονόητη: ο δημόσιος τομέας δεν τραβάει και η μόνη λύση είναι η σωτήρια παρέμβαση του ιδιωτικού, ο οποίος λειτουργεί εξ ορισμού εξυγιαντικά.

Ολοκληρώθηκε ο πρώτος κύκλος των φοιτητικών κινητοποιήσεων. Τώρα με μεγαλύτερη άνεση μπορούμε να βγάλουμε τα πρώτα συμπεράσματα. H κυβέρνηση «βρήκε τον δάσκαλό της»! Μαθημένη από τις «νίκες» σε όλα τα μέτωπα αντίστασης στις συντηρητικές πολιτικές της προχώρησε χωρίς διάλογο, με περισσή αδιαλλαξία στις αντιμεταρρυθμίσεις για τα πανεπιστήμια.

Αν ο θεσμός του πανεπιστημίου είναι στρατηγικής σημασίας (κάτι καθόλου προφανές βεβαίως) κι αν η κάθε μεταρρύθμισή του προσδιορίζει τους κανόνες του παιχνιδιού μακροχρόνια (25 χρόνια ο ισχύων νόμος-πλαίσιο), το ζήτημα δεν σηκώνει επιπολαιότητες, όπως αυτές οι οποίες περιέχονται στο «προσχέδιο πρότασης» που (επιτέλους) μας ανακοινώθηκε. Παρά τους κινδύνους της αμεσότητας, θα διακινδυνεύσω ένα «προσχέδιο ενστάσεων».