Η προστασία του κύρους του ΑΣΕΠ αποτελεί δημοκρατική υποχρέωση και κοινωνική αναγκαιότητα

Αν το εργασιακό αποτελεί τη μητέρα των μαχών στο κοινωνικό πεδίο, η διατήρηση του κύρους του ΑΣΕΠ πρέπει να αποτελέσει τη μητέρα των μαχών στο πεδίο των θεσμών.

Όταν, το 1994, ιδρύθηκε το ΑΣΕΠ από τον αείμνηστο Αναστάσιο Πεπονή πολλοί θεώρησαν -και δικαίως- ότι η Γ’ Ελληνική Δημοκρατία εισερχόταν σε μια νέα εποχή. Η ίδρυση του ΑΣΕΠ συμβόλιζε την ωρίμανση του πολιτικού συστήματος και την απόφαση η χώρα να πορευθεί στο μέλλον, βασισμένη σε αυτό που διαχρονικά της έλειπε: Τους ισχυρούς θεσμούς.

Η συνταγματοποίηση των Ανεξάρτητων Αρχών το 2001 σηματοδότησε και επιβεβαίωσε αυτή ακριβώς την βασική συμφωνία μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων που είχαν αντιληφθεί ότι αν το κράτος δεν εξευρωπαϊζόταν και δεν αποκτούσε θεσμούς κοινής εμπιστοσύνης, ούτε η δημοκρατική και κοινωνική νομιμοποίηση επρόκειτο να επιτευχθεί ούτε και το επίπεδο λειτουργίας της κρατικής μηχανής να αναβαθμιστεί.

Όπως συμβαίνει διεθνώς, οι Ανεξάρτητες Αρχές διαδραματίζουν μια ιδιαίτερα κρίσιμη λειτουργία, χαρακτηρίζονται όμως και από μια ιδιαίτερα λεπτή ευαισθησία. Για να ανταπεξέλθουν στην αποστολή τους θα πρέπει υποχρεωτικά να στηρίζονται στη συναίνεση και την καλή πίστη. Να στέκονται ένα βήμα πιο πέρα (και όχι φυσικά πιο ψηλά) από την παραδοσιακή Δημόσια Διοίκηση, απερίσπαστες από τις σειρήνες του πελατειασμού και της ευνοιοκρατίας. Να εμπνέουν και να εκπέμπουν τη βεβαιότητα ότι οι αποφάσεις τους είναι αντικειμενικές και δεν υπακούν σε σταθμίσεις και αποκλίσεις πολιτικών προϊσταμένων, ακριβώς επειδή δεν υφίστανται τέτοιοι, ούτε ιεραρχική εξάρτηση από άλλη δημόσια δομή.

Πρόκειται για μια παραχώρηση της Δημοκρατίας στα λεπτά όρια της ταυτότητας της εκτελεστικής εξουσίας που πηγάζει και εξαρτάται από τη λαϊκή κυριαρχία, ακριβώς για να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη λειτουργία της.

Και αν για κάποιες Ανεξάρτητες Αρχές διατυπώθηκαν ενστάσεις είτε για τους λόγους ίδρυσής τους είτε για τον τρόπο λειτουργίας τους, για το ΑΣΕΠ δεν υπήρξε ποτέ θέμα. Το ΑΣΕΠ από την πρώτη στιγμή, απέκτησε την ακριβή και καθόλου αυτονόητη εμπιστοσύνη των πολιτών και σύσσωμης της κοινωνίας. Η φράση «μέσω ΑΣΕΠ» εισήλθε στη νέα ελληνική γλώσσα ως συνώνυμο της βεβαιότητας ότι η διαδικασία διεξάγεται ακριβοδίκαια όπως επιτάσσει το Σύνταγμα και προβλέπει ο νόμος. Έτσι η Ανεξάρτητη αυτή αρχή παγιώθηκε ως θεσμός υψηλού κύρους, ως ισχυρό σύμβολο και απόδειξη πραγμάτωσης της αρχής της ισότητας, της αξιοκρατίας, της διαφάνειας. Ως μια εγγύηση διασφάλισης της κοινωνικής κινητικότητας.

Όλες αυτές οι παραδοχές, καθόλου αυτονόητες, έβρισκαν την έκφρασή τους τα προηγούμενα χρόνια στη διαδικασία επιλογής των μελών του ΑΣΕΠ. Ένα minimum συνεννόησης μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων επιτυγχανόταν και η Ανεξάρτητη αυτή Αρχή κατάφερνε να στελεχώνεται η ίδια με πρόσωπα κοινής αποδοχής μέσω ακριβώς της κοινής απόφασης και της κοινής ανάγκης να λειτουργήσει ο θεσμός έτσι όπως όφειλε.

Όλα αυτά μέχρι χτες. Γιατί χτες ξαφνικά, το γυαλί της διαφάνειας και της αναγκαίας δημοκρατικής νομιμοποίησης διερράγη επικίνδυνα. Η μυστική συνεννόηση Νέας Δημοκρατίας – ΚΙΝΑΛ και η επιλογή προέδρου, αντιπροέδρου και μελών του ΑΣΕΠ με υπόγειες διεργασίες, με αποκλεισμό της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης και των υπόλοιπων κοινοβουλευτικών κομμάτων και με απόρριψη των προτάσεων της ίδιας της Ανεξάρτητης Αρχής συνιστούν βαρύ θεσμικό ολίσθημα ιστορικών διαστάσεων.

Είναι βέβαια προφανές ότι η κριτική είναι καθαρά και βαθιά πολιτική και δεν αφορά στα πρόσωπα. Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι κάποιοι από τους επιλεγέντες διαθέτουν τις τυπικές και ουσιαστικές προϋποθέσεις και είναι εύλογη η προσδοκία ότι θα ανταποκριθούν στο ύψος της θεσμικής τους ευθύνης.

Η αλήθεια είναι ότι με την πράξη αυτή η Νέα Δημοκρατία προσθέτει απλώς έναν κρίκο ακόμη στην αλυσίδα χειραγώγησης και απαξίωσης των Ανεξάρτητων Αρχών αλλά και στην συνολική προσπάθεια επαναφοράς των χειρότερων πελατειακών πρακτικών του παρελθόντος. Αφού υφάρπαξε την ψήφο των πολιτών προβάλλοντας και ομνύοντας στην αριστεία και την αξιοκρατία, επί δύο χρόνια επιδεικνύει καθημερινά αντιθεσμική και παλαιοκομματική συμπεριφορά. Ας αναλογιστεί απλώς κανείς, τις επαναλαμβανόμενες προσλήψεις εκτός ΑΣΕΠ, το «τσουνάμι» των απευθείας αναθέσεων που έχει κατακλύσει όλο το δημόσιο τομέα, τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων που δεν δημοσιεύονται πουθενά, τον διορισμό μετακλητών σε θέσεις μονίμων δημοσίων υπαλλήλων ακόμη και σε θέσεις ευθύνης κ.α.

Όμως η δημοκρατική κοινωνία είναι εδώ. Βρίσκεται στην απέναντι πλευρά και δεν πρόκειται ούτε να αποδεχθεί ούτε να ανεχθεί το γύρισμα του χρόνου προς τα πίσω. Αρκετά με όσους ενδύονται το κοστούμι της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά πολιτεύονται με όρους οθωμανών πασάδων. Έχουμε όλοι χρέος να προασπίσουμε όχι απλώς το κεκτημένο της μεταπολίτευσης αλλά την ίδια την ευρωπαϊκή ταυτότητα της χώρας, που απειλείται πλέον ξεκάθαρα από την κατάρρευση των θεσμών στους οποίους στηρίζεται η εμπιστοσύνη των πολιτών προς το κράτος.

Αν το εργασιακό αποτελεί τη μητέρα των μαχών στο κοινωνικό πεδίο, η διατήρηση του κύρους του ΑΣΕΠ πρέπει να αποτελέσει τη μητέρα των μαχών στο πεδίο των θεσμών. Αλλιώς η διολίσθηση του κράτους σε επικίνδυνες ατραπούς λόγω και της απώλειας εμπιστοσύνης είναι κάτι παραπάνω από πιθανή. Και το ΑΣΕΠ που όλοι γνωρίσαμε διαχρονικά είναι ο ακρογωνιαίος λίθος.