Καφές ή τσάι (και συμπάθεια)

Γιάννης Μπαλαμπανίδης, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2021-12-18

Γιάννης Μπαλαμπανίδης
Γιάννης Μπαλαμπανίδης
Σε μια από τις κωμωδίες των αδελφών Μαρξ, η αεροσυνοδός ρωτάει τον Γκράουτσο «Καφέ ή τσάι;», για να πάρει την απάντηση: «Yes, please». Θυμίζει την αμηχανία της καθʼ ημάς Κεντροαριστεράς. Μετά την κατάρρευση του 2012, οι διαδοχικές απόπειρες ανασυγκρότησης μοιάζει να πάσχουν από την ίδια, όχι εξίσου κωμική, αμηχανία. Στα μεγάλα κόμματα, αυτό μπορεί να είναι συνταγή πολυσυλλεκτικότητας. Στα μικρότερα, είναι αδυναμία να επινοηθεί μια συνεκτική, και όχι απαραίτητα κλειστή, ταυτότητα.

Το ΚΙΝΑΛ, μετά από καιρό, κατάφερε να ξαναποκτήσει ενδιαφέρον. Κάτι η συγκίνηση από τον πρόωρο θάνατο της γενναίας Φώφης Γεννηματά, κάτι η συμμετοχή του Γιώργου Παπανδρέου στις εσωκομματικές εκλογές, προκλήθηκε ένα γεγονός το οποίο κινητοποίησε ανθρώπους που είχαν πάρει αποστάσεις από την κομματική τους στέγη. Η προσέλευση 270.000 ψηφοφόρων ήταν ένα δημοκρατικό συμβάν, αδιαμφισβήτητος δείκτης ότι «κι όμως, κινείται». Ακόμα και αν σε έναν βαθμό επρόκειτο για τακτική ψήφο ανθρώπων που πιθανόν το 2019 ψήφισαν άλλο κόμμα, έχει σημασία ότι τους αφορά ποια κατεύθυνση θα πάρει ο χώρος.

Εγεννήθη ημίν νέος ηγέτης, λοιπόν; Ας μη βιαστεί κανείς να πανηγυρίσει. Είναι χαρακτηριστικό ότι εκείνοι που εξέφρασαν σαφέστερα μια πολιτική ατζέντα για το μέλλον (αριστερόστροφη ο Παπανδρέου, σαφώς δεξιόστροφη ο Λοβέρδος) είναι εκείνοι που εν τέλει έχασαν. Υπό αυτή την έννοια, ο Νίκος Ανδρουλάκης είναι μια εσωστρεφής επιλογή: αυτή που μπορεί να διαφυλάξει την κομματική συνοχή από φυγόκεντρες τάσεις. Ταυτόχρονα, αντανακλά σαφώς ένα αίτημα ανανέωσης, που αν βρήκε πρόσωπο, πρέπει τώρα να βρει και περιεχόμενο. Μην ξεχνάμε ότι 1 στους 5 ψηφοφόρους ήταν κάτω των 40 ετών - αυτό απλώς σημαίνει ότι 4 στους 5 ήταν άνω των 40, και μάλιστα οι περισσότεροι εξ αυτών άνω των 60 (48%). Μια επανάληψη της αντεστραμμένης ηλικιακής πυραμίδας των ψηφοφόρων στις αντίστοιχες εκλογές του 2017. το ΚΙΝΑΛ παραμένει ένα γερασμένο κόμμα, και απέχει από το να ξαναγίνει σέξι.

Τα ανοιχτά ερωτήματα είναι περισσότερα από τις απαντήσεις που έδωσαν αυτές οι εκλογές. Μπορεί η «επαναφορά του ΠΑΣΟΚ» να είναι κάτι παραπάνω από νοσταλγική επιστροφή σε έναν μνημονικό τόπο; Αυτό θα εξαρτηθεί κατʼ αρχάς από τη δυνατότητα επανασυσπείρωσης ψηφοφόρων, αν και είναι δύσκολο να επαναπατριστούν με την ίδια κίνηση τόσο όσοι μετατοπίστηκαν στη ΝΔ όσο και εκείνοι που πήγαν στον ΣΥΡΙΖΑ. Θα εξαρτηθεί επίσης από το πώς θα οριοθετηθεί απέναντι στη ΝΔ, η οποία ισορροπεί όλο και πιο ασταθώς ανάμεσα στην «κεντρώα» διεύρυνση και στις ισχυρές δεξιόστροφες τάσεις, και κυρίως από το πώς θα τοποθετηθεί στην ανταγωνιστική του συμβίωση με τον ΣΥΡΙΖΑ, που παραμένει ο μεγάλος παίκτης του ευρύτερου κεντροαριστερού χώρου αλλά επίσης εγκλωβισμένος στο δικό του «yes, please»: την ανεύρετη ισορροπία ανάμεσα στη ριζοσπαστική κληρονομιά και στη μετακίνηση προς μια πιο τυπικά σοσιαλδημοκρατική θέση.

Πέρα όμως από τις ασκήσεις ορθολογικής επιλογής, υπάρχει το μείζον ερώτημα της φυσιογνωμίας. Η ετυμηγορία των εκλογών δεν προσφέρει προσώρας καμία απάντηση στο υπαρξιακό διακύβευμα του πολιτικού προσανατολισμού. Εντός του χώρου συνεχίζουν να υπάρχουν ιδεολογικές γραμμές που τραβούν σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Μπορούν άραγε να συνυπάρξουν τα δικαιώματα, η ριζοσπαστική οικολογία, η συμπεριληπτική κοινωνία, με τη σκλήρυνση της μεταναστευτικής πολιτικής ή τον αξιακό συντηρητισμό; Πώς μπορεί ένα «μεσήλικο» κόμμα να ανταποκριθεί στα υλικά και πολιτισμικά αιτήματα εκπροσώπησης των outsiders, του πρεκαριάτου, των millennials;

Εάν θέλει να αξιοποιήσει αυτήν την πρόσκαιρη δυναμική, το ΚΙΝΑΛ/ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει ως ένα άνευρο Κέντρο, ένα «κόμμα χωρίς ιδιότητες». Κάτι τέτοιο θα ήταν και εκτός φάσης, αν συνυπολογίσουμε την υπαρκτή, αν και αμήχανη, επιστροφή της σοσιαλδημοκρατίας σε μια σειρά χώρες. Παρότι δεν μπορεί κανείς να μιλήσει για συνεκτική ατζέντα, παρόλο που η νίκη του SPD συνυπάρχει με τη δραματική κατάσταση των γάλλων Σοσιαλιστών και οι άλλοτε κραταιοί σοσιαλδημοκράτες συχνά αναγκάζονται να συνοδοιπορήσουν με άλλα, ενδεχομένως πιο δυναμικά και νεανικά κόμματα (Πράσινοι στη Γερμανία, Podemos στην Ισπανία), ωστόσο αναδύεται κάτι σαν κοινή τάση.

Η σοσιαλδημοκρατία επιστρέφει στον βαθμό που εκφράζει όχι έναν αόριστο μεταρρυθμισμό αλλά ένα αίτημα δημόσιας παρέμβασης ιδίως υπέρ των μη εμπορεύσιμων αγαθών (κοινωνικό κράτος, εκπαίδευση), που τάσσεται με τον ενεργό ρόλο του κράτους (αυτό που η Mariana Mazzucato ονομάζει «επιχειρηματικό κράτος») ενάντια στη μεταφυσική των αγορών - και αν κανείς κοιτάξει στην άλλη μεριά του Ατλαντικού, θα δει μια νέα ιδέα της προόδου που συνδυάζει την οικονομική-υλική διάσταση με μια προωθημένη αξιακή-ταυτοτική πολιτική. Μένει να φανεί αν η «επιστροφή του ΠΑΣΟΚ» μπορεί να συντονιστεί με ευρύτερες τάσεις επιστροφής στα θεμελιώδη της προοδευτικής πολιτικής. Από την άλλη, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος ιδίως οι νεότεροι να συνεχίσουν να ξέρουν το ΠΑΣΟΚ κυρίως από τα memes.

Θέματα επικαιρότητας: Αριστερά-κεντροαριστερά

Αντώνης Λιάκος

Μπορεί να επιβιώσει η Αριστερά;

Αντώνης Λιάκος, 2024-11-24

Δεδομένων του κατακερματισμού, της απώλειας επιρροής και...

Περισσότερα
Γιώργος Σιακαντάρης

Μια συζήτηση: Αγαθούληδες ή πονηρούληδες;

Γιώργος Σιακαντάρης, 2024-02-11

Η προγραμματισμένη συζήτηση της Έφης Αχτσιόγλου, του Διονύση...

Περισσότερα

Ένας νέος αστερισμός;

Παύλος Τσίμας, 2024-02-10

Το βράδυ των εκλογών του 1981- αφηγείται ο Μίμης Ανδρουλάκης...

Περισσότερα
Πάνος Σκοτινιώτης

Ζητείται εναλλακτική

Πάνος Σκοτινιώτης, 2024-02-09

Σε λίγες ημέρες συμπληρώνονται 68 χρόνια από τις εκλογές...

Περισσότερα
Ξενοφών Κοντιάδης

ΣΥΡΙΖΑ και ΠαΣοΚ στον δρόμο του Επινέ

Ξενοφών Κοντιάδης, 2023-11-19

Μετά τις εκλογές έχει διαμορφωθεί ένα πρωτόγνωρο πολιτικό...

Περισσότερα

Η επόμενη μέρα για τη σύνολη Αριστερά

Τάσος Παππάς, 2023-11-18

Και τώρα τι; Το πολιτικό σκηνικό αυτό που περιλαμβάνει τα...

Περισσότερα
Γιώργος Σωτηρέλης

Μετά τα Συνέδρια τί; ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ απέναντι στις προκλήσεις των καιρών

Γιώργος Σωτηρέλης, 2022-06-08

Είναι αναμφισβήτητο ότι η ολοκλήρωση των συνεδριακών διαδικασιών...

Περισσότερα
Πάνος Σκοτινιώτης

Η κεντροαριστερή «πολυκατοικία» και οι «μηχανικοί» της: γρίφοι και προσδοκίες

Πάνος Σκοτινιώτης, 2021-12-19

Θα ξεκινήσουμε από πέντε παραδοχές:Η πρώτη παραδοχή είναι...

Περισσότερα

Άρθρα/ Πολιτική

Κώστας Καλλίτσης

Και η αντιπολίτευση;..

Κώστας Καλλίτσης, 2025-02-09

Η δημοσκοπική εικόνα της κυβέρνησης είναι πολύ κακή, κακή...

Ξενοφών Κοντιάδης

Υπάρχει κίνδυνος να παραγραφούν αδικήματα Υπουργών για τα Τέμπη και ποιά η ευθύνη της κυβέρνησης;

Ξενοφών Κοντιάδης, 2025-02-06

Υπάρχει κίνδυνος να παραγραφούν αδικήματα υπουργών για...

Η βουβή οργή που δεν έπιασαν

Αλέξης Παπαχελάς, 2025-02-05

«Μα τι έγινε ξαφνικά με το θέμα των Τεμπών και ξαναβγήκε...

Όταν η μετακίνηση πληθυσμών και η εθνοκάθαρση προβάλλονται ως ”λύση”

Αντώνης Παπαγιαννίδης, 2025-02-05

Τα πιο ζωηρά και σκοτεινά όνειρα των υπερ-συντηρητικών...

Ουσιαστικές δεσμεύσεις και ηθικές υποχρεώσεις

Αλέξης Παπαχελάς, 2025-02-02

Μας θύμωσε το γεγονός ότι η Γαλλία σκέπτεται σοβαρά να πουλήσει...

Γιάννης Βούλγαρης

Ένας Κόσμος Ολιγαρχών;

Γιάννης Βούλγαρης, 2025-01-26

De te fabula narratur. Για σένα μιλάει ο μύθος. Με αυτή τη ρήση ο Καρλ...

Κώστας Καλλίτσης

Το τραμπικό ρεύμα

Κώστας Καλλίτσης, 2025-01-26

Η ανάδειξη του Ντ. Τραμπ στην ηγεσία των ΗΠΑ προκαλεί αναταράξεις...

Την εποχή των αυτοκρατοριών

Παύλος Τσίμας, 2025-01-24

Την ημέρα που ο Τραμπ έκοβε με το σπαθί την τούρτα (και το...

Για να λυθούν  τα προβλήματα των πολιτών απαιτείται κυβερνητική αλλαγή

Για να λυθούν τα προβλήματα των πολιτών απαιτείται κυβερνητική αλλαγή

2025-01-18

...Η υποψηφιότητα της Λούκας Κατσέλη είναι η πιο κατάλληλη...

Χρήστος Ροζάκης

Ένας Χρόνος Ελληνικής Εξωτερικής πολιτικής

Χρήστος Ροζάκης, 2025-01-05

Το 2024 υπήρξε ένας έντονος χρόνος με γεωπολιτικές μεταβολές...

Κώστας Καλλίτσης

Να διασωθεί ό,τι απέμεινε

Κώστας Καλλίτσης, 2025-01-05

Το 2024 οι ανεπτυγμένες οικονομίες της Ευρώπης μεγεθύνονταν...

Σωτήρης Βαλντέν

Πού έχει δίκιο ο Αντώνης Σαμαράς

Σωτήρης Βαλντέν, 2024-12-16

Ακούγοντας την τελευταία ομιλία του Αντώνη Σαμαρά (12/12),...

×
×