Μια αργή αλλά σταθερή μεταστροφή

Οπως όλοι ξέρουμε, άλλο να κερδίσεις μια μάχη και άλλο τον πόλεμο. Στην πρώτη περίπτωση η έκβαση είναι άμεση και προφανής. Στη δεύτερη υπεισέρχονται παράγοντες που δύσκολα μπορούμε να σταθμίσουμε το ειδικό τους βάρος, το πώς διαπλέκονται, πώς λειτουργούν. Μερικές φορές όμως αυτές οι αφανείς κινήσεις ή μετατοπίσεις συμβάλλουν αποφασιστικά στη διαμόρφωση του τελικού αποτελέσματος. Ενας τέτοιος παράγοντας είναι και η εικόνα του Ισραήλ. Αμέσως μετά τον τελευταίο παγκόσμιο πόλεμο ήταν απόλυτα θετική: ο Εβραίος ως αρχετυπικό θύμα του μεγαλύτερου εγκλήματος στην Ιστορία, ο Εβραίος ως κριτική συνείδηση της ανθρωπότητας από τον Σπινόζα μέχρι τον Μαρξ, τον Φρόιντ και τον Αϊνστάιν. Αυτή η εικόνα εδώ και μερικά χρόνια άρχισε σταδιακά να θολώνει.

Σήμερα στη θέση του διωγμένου και του διαννούμενου βλέπουμε τον πάνοπλο στρατιώτη που ισοπεδώνει τα πάντα στο πέρασμά του.

Η σιδηρά πυγμή, πρώτα στη Γάζα και ύστερα στο Λίβανο, ίσως έχει προκαλέσει μια αμετάκλητη αντιστροφή στο πώς βλέπουν τους Ισραηλινούς στη Δύση. Αν κρίνουμε από τα ΜΜΕ -και δεν υπάρχει ακριβέστερο βαρόμετρο- όντως κάτι άλλαξε. Τα ρεπορτάζ «γέρνουν» προς τη μεριά των Παλαιστινίων και των Λιβανέζων, οι ερωτήσεις στους επίσημους εκπροσώπους του Ισραήλ είναι τώρα πιο επίμονα εχθρικές, και οι απαντήσεις τους πιο αμήχανες ή πιο αλαζονικές. Σαν να μην το περίμεναν.

Φυσικά έτσι δεν μειώνεται η δύναμη πυρός του Ισραήλ. Οσο παραμένουν τα αγαπημένα παιδιά των Αμερικανών, τα F-16 θα απογειώνονται και θα σκορπούν το θάνατο, τα υπερσύγχρονα άρματα μάχης θα προελαύνουν, οι κανονιοφόροι θα σφυροκοπούν τα χωριά των Αράβων, οι πύραυλοι θα δολοφονούν παιδιά όπως στην Κανά και κυανόκρανους του ΟΗΕ - διότι περί δολοφονίας πρόκειται -, οι εποικισμοί των κατεχομένων θα συνεχίζονται και η διεθνής κοινότητα απλώς θα παρακολουθεί εφόσον οι ΗΠΑ και η Βρετανία θα μπλοκάρουν οποιαδήποτε απόφαση στο Συμβούλιο Ασφαλείας (το οποίο φυσικά αγνόησαν όταν εισέβαλαν στο Ιράκ). Ολα αυτά όμως ριζώνουν στο μυαλό των ανθρώπων, επηρεάζουν το πώς αντιδρούν και σίγουρα θα λειτουργήσουν υπόγεια και μακροπρόθεσμα. Γιατί επίσης όσο απομακρυνόμαστε χρονικά από το Ολοκαύτωμα, τόσο πιο δύσκολο θα γίνεται για την εκάστοτε κυβέρνηση του Ισραήλ να το καπηλευτεί. Ιδίως όταν η επιδεικτική χρήση βίας στο Λίβανο και στη Γάζα αποκαλύπτει ένα διαφορετικό πρόσωπο, ιδιαίτερα ανάλγητο και απεχθές.

Τι άλλο να πει κανείς όταν τα αρχετυπικά θύματα του ρατσισμού αντιμετωπίζουν τους γείτονές τους ως κατώτερα όντα που δεν ισοσταθμίζουν την πλάστιγγα όταν ζυγίζονται με έναν Ισραηλινό. Τέτοιου είδους επικρίσεις θα ήταν αδιανόητες στη Δύση πριν από μερικά χρόνια. Σήμερα ολοένα και περισσότεροι λένε ότι η στάση του Ισραήλ απηχεί τη λογική των Αμερικανών ακροδεξιών: έχουμε όπλα, άρα έχουμε δίκιο, άρα δεν το συζητάμε. Και σ’ όποιον αρέσει.

Και κάτι άλλο, όχι άσχετο. Μου έκανε εντύπωση η στάση ορισμένων στην Ελλάδα που θεωρούν εαυτούς ό,τι ευγενέστερο έχει να επιδείξει ο αγώνας υπέρ του καλού. Λένε: Πώς είναι δυνατό ο κόσμος να βλέπει τα εγκλήματα στο Λίβανο και να μην κάνει κάτι; Πώς ανέχονται τις επιθέσεις κατά των αμάχων, τις φονικές βόμβες, τον πόνο στα μάτια των παιδιών; Αν η ερώτηση δεν είναι ρητορική και όντως θέλουν να μάθουν, θα τους συμβούλευα να κάνουν το εξής πολύ απλό: να θυμηθούν τα δικά τους λόγια και γραφτά όταν κάποιοι άλλοι μουσουλμάνοι στο Σεράγιεβο πάθαιναν τα ίδια και χειρότερα. Πάνω από τρία χρόνια βάσταξε η πολιορκία, πάνω από δέκα χιλιάδες σκοτώθηκαν στη μαρτυρική πόλη, πάνω από εφτά χιλιάδες σφάχτηκαν εν ψυχρώ στη Σρεμπρένιτσα.

Πόσοι αγανάκτησαν τότε; Πόσοι πολιτικοί και επώνυμοι υπέγραψαν κείμενα διαμαρτυρίας, πόσοι διαδήλωσαν στους δρόμους; Συμμερίζομαι την οργή τους σήμερα με τα επιχειρήματα των Ισραηλινών. Δεν αντιλαμβάνονται όμως ότι κι εκείνοι ακριβώς τα ίδια χρησιμοποίησαν. Ελεγαν: «Δυστυχώς αυτά συμβαίνουν στους πολέμους» (αυτό επαναλαμβάνουν επί λέξει οι Ισραηλινοί). Ελεγαν: «Γιατί δεν ασχολούνται με τα εγκλήματα των μουσουλμάνων; Οι Σέρβοι είναι τα θύματα και απλώς αμύνονται» (Σε τι διαφέρει από την επίσημη ισραηλινή γραμμή;). Ελεγαν: «Οσοι διαμαρτύρονται τρέφουν αντισερβικά αισθήματα» (όσοι μας επικρίνουν είναι αντισημίτες, επιμένει το Ισραήλ). Ελεγαν: «Οι μουσουλμάνοι με το τόξο τους επιβουλεύονται τον ελληνισμό» (οι Παλαιστίνιοι και οι Χεσμπολάχ είναι τρομοκράτες που θέλουν να μας αφανίσουν).

Να πώς μπορούν οι άνθρωποι να εκλογικεύσουν, να δικαιολογήσουν, ακόμα και να δικαιώσουν εισβολές, βομβαρδισμούς μέχρι και σφαγές αμάχων. Κι επειδή στην Ελλάδα διακινείται ένας άθλιος μύθος, σύμφωνα με τον οποίο η όλη υπόθεση της Γιουγκοσλαβίας ταυτίζεται απολύτως με το Κόσοβο, υπενθυμίζω ότι όλα αυτά συνέβησαν πολύ πριν από τους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ. Φαίνεται ότι μαζί με τη μνήμη χάθηκε και η ντροπή.