Μαθήματα για τα F-16
Θόδωρος Τσίκας, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2023-01-17
Η θετική εισήγηση της κυβέρνησης Μπάϊντεν προς το Κογκρέσο των ΗΠΑ για πώληση στην Τουρκία 40 νέων πολεμικών αεροσκαφών F-16 και εκσυγχρονισμό άλλων 79, προκάλεσε –ως μη όφειλε– «έκπληξη» σε μεγάλη μερίδα του πολιτικού συστήματος και των Μέσων Ενημέρωσης στην χώρα μας.
Η εξέλιξη αποδεικνύει την έλλειψη ορθής και σε βάθος ανάλυσης των σχέσεων στην περιοχή μας και των διεθνών συσχετισμών. Δεν αποτελεί σοβαρή εξωτερική πολιτική η μονομερής εκφώνηση του «δικαίου μας» έναντι των άλλων. Εξωτερική πολιτική (πρέπει να) είναι η εναρμόνιση των συμφερόντων μας με τα συμφέροντα άλλων χωρών, σε πνεύμα ισοτιμίας και αμοιβαίων παραχωρήσεων, για την εκπλήρωση κοινά συμφωνημένων στόχων. Αυτό πράττουν οι χώρες που βλέπουν τα συμφέροντα τους μέσα από την εμπέδωση της ευρύτερης συνεργασίας και της σταθερότητας, και όχι μέσω της διαιώνισης των αντιπαλοτήτων.
Οι ΗΠΑ έχουν αναστείλει την πώληση των πολεμικών αεροσκαφών F-35 στην Τουρκία, εφαρμόζοντας τη νομοθεσία τους, λόγω της προμήθειας από την γειτονική μας χώρα των ρωσικών πυραύλων S-400. Ήταν ποτέ δυνατόν να φανταστεί κανείς ότι δεν θα έδιναν ούτε τα F-16;
Παρά τις διαφορές τους, που εξακολουθούν να ισχύουν, ΗΠΑ και Τουρκία παραμένουν συμμαχικές χώρες. Από την αρχή σχεδόν της θητείας του ο κ. Μπάϊντεν σε επικοινωνίες με τον κ. Ερντογάν, είχε δηλώσει ότι βλέπει θετικά την παράδοση F-16 στην Τουρκία, επισημαίνοντας βέβαια ότι στο θέμα έχει αποφασιστική σημασία ο ρόλος του αμερικανικού Κογκρέσου.
Τον Δεκέμβριο ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, «καλωσόρισε την πρωτοβουλία των ΗΠΑ να αφαιρέσουν τις προϋποθέσεις που εισήχθησαν στη Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ σε σχέση με την πώληση των πολεμικών αεροπλάνων F-16, ύστερα από αίτημα της τουρκικής κυβέρνησης στο τέλος του 2021».
Η αμερικανική πολεμική βιομηχανία επιθυμεί να πάρει το πακέτο από τα δις για τα 40+79. Η Ελλάδα παίρνει κάποια ανταλλάγματα: αναβάθμιση του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης και προμήθεια F-35. Η Κύπρος παίρνει την άρση του εμπάργκο πώλησης αμερικανικού οπλισμού, που υπήρχε μέχρι πρόσφατα σε βάρος της.
Στο μεταξύ αναγγέλλεται επίσκεψη του κ. Τσαβούσογλου στις ΗΠΑ για τις αρχές του 2023. Θα ήταν δυνατόν να μην υπάρξει εξέλιξη στο θέμα των F-16 ; Την στιγμή μάλιστα που λόγω των συνεπειών της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, που αποτελεί το μείζον ζήτημα διεθνώς, εκκρεμεί η θετική απάντηση της Τουρκίας για την ένταξη Σουηδίας και Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ;
Η ελληνική εξωτερική πολιτική έβαλε όλα τα αυγά της στο μπλοκάρισμα της αγοράς. Έτσι κινητοποίησε το ελληνικό λόμπι και κατάφερε μερικούς μήνες αναβολή. Όταν αυτό φάνηκε ότι αποτυγχάνει, «κινητοποιήθηκε» ο Μενέντεζ, πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας, με δηλώσεις ότι θα επιμείνει κλπ.
Συμπέρασμα: μια εξωτερική πολιτική προσανατολισμένη στην παρεμπόδιση, δεν μπορεί να πάει μακριά. Είναι αποτυχημένη από τη φύση της. Η ελληνική διπλωματία στερείται θετικής δράσης. Κομμένοι δίαυλοι επικοινωνίας με Τουρκία, φόβος απέναντι στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Δεν προωθεί συνέργειες, μεσολάβηση ΗΠΑ και ΕΕ για προσέγγιση Ελλάδας-Τουρκίας, «προνομιακή» σχέση ΕΕ-Τουρκίας με παράλληλη επίλυση ελληνοτουρκικών διαφορών και Κυπριακού.
*Ο Θόδωρος Τσίκας είναι πολιτικός επιστήμονας-διεθνολόγος, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης (ΕΕνΟΕ)
Η εξέλιξη αποδεικνύει την έλλειψη ορθής και σε βάθος ανάλυσης των σχέσεων στην περιοχή μας και των διεθνών συσχετισμών. Δεν αποτελεί σοβαρή εξωτερική πολιτική η μονομερής εκφώνηση του «δικαίου μας» έναντι των άλλων. Εξωτερική πολιτική (πρέπει να) είναι η εναρμόνιση των συμφερόντων μας με τα συμφέροντα άλλων χωρών, σε πνεύμα ισοτιμίας και αμοιβαίων παραχωρήσεων, για την εκπλήρωση κοινά συμφωνημένων στόχων. Αυτό πράττουν οι χώρες που βλέπουν τα συμφέροντα τους μέσα από την εμπέδωση της ευρύτερης συνεργασίας και της σταθερότητας, και όχι μέσω της διαιώνισης των αντιπαλοτήτων.
Οι ΗΠΑ έχουν αναστείλει την πώληση των πολεμικών αεροσκαφών F-35 στην Τουρκία, εφαρμόζοντας τη νομοθεσία τους, λόγω της προμήθειας από την γειτονική μας χώρα των ρωσικών πυραύλων S-400. Ήταν ποτέ δυνατόν να φανταστεί κανείς ότι δεν θα έδιναν ούτε τα F-16;
Παρά τις διαφορές τους, που εξακολουθούν να ισχύουν, ΗΠΑ και Τουρκία παραμένουν συμμαχικές χώρες. Από την αρχή σχεδόν της θητείας του ο κ. Μπάϊντεν σε επικοινωνίες με τον κ. Ερντογάν, είχε δηλώσει ότι βλέπει θετικά την παράδοση F-16 στην Τουρκία, επισημαίνοντας βέβαια ότι στο θέμα έχει αποφασιστική σημασία ο ρόλος του αμερικανικού Κογκρέσου.
Τον Δεκέμβριο ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, «καλωσόρισε την πρωτοβουλία των ΗΠΑ να αφαιρέσουν τις προϋποθέσεις που εισήχθησαν στη Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ σε σχέση με την πώληση των πολεμικών αεροπλάνων F-16, ύστερα από αίτημα της τουρκικής κυβέρνησης στο τέλος του 2021».
Η αμερικανική πολεμική βιομηχανία επιθυμεί να πάρει το πακέτο από τα δις για τα 40+79. Η Ελλάδα παίρνει κάποια ανταλλάγματα: αναβάθμιση του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης και προμήθεια F-35. Η Κύπρος παίρνει την άρση του εμπάργκο πώλησης αμερικανικού οπλισμού, που υπήρχε μέχρι πρόσφατα σε βάρος της.
Στο μεταξύ αναγγέλλεται επίσκεψη του κ. Τσαβούσογλου στις ΗΠΑ για τις αρχές του 2023. Θα ήταν δυνατόν να μην υπάρξει εξέλιξη στο θέμα των F-16 ; Την στιγμή μάλιστα που λόγω των συνεπειών της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, που αποτελεί το μείζον ζήτημα διεθνώς, εκκρεμεί η θετική απάντηση της Τουρκίας για την ένταξη Σουηδίας και Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ;
Η ελληνική εξωτερική πολιτική έβαλε όλα τα αυγά της στο μπλοκάρισμα της αγοράς. Έτσι κινητοποίησε το ελληνικό λόμπι και κατάφερε μερικούς μήνες αναβολή. Όταν αυτό φάνηκε ότι αποτυγχάνει, «κινητοποιήθηκε» ο Μενέντεζ, πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας, με δηλώσεις ότι θα επιμείνει κλπ.
Συμπέρασμα: μια εξωτερική πολιτική προσανατολισμένη στην παρεμπόδιση, δεν μπορεί να πάει μακριά. Είναι αποτυχημένη από τη φύση της. Η ελληνική διπλωματία στερείται θετικής δράσης. Κομμένοι δίαυλοι επικοινωνίας με Τουρκία, φόβος απέναντι στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Δεν προωθεί συνέργειες, μεσολάβηση ΗΠΑ και ΕΕ για προσέγγιση Ελλάδας-Τουρκίας, «προνομιακή» σχέση ΕΕ-Τουρκίας με παράλληλη επίλυση ελληνοτουρκικών διαφορών και Κυπριακού.
*Ο Θόδωρος Τσίκας είναι πολιτικός επιστήμονας-διεθνολόγος, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης (ΕΕνΟΕ)
