Η προεκλογική φασαρία μάς έκανε να περπατάμε σκυφτοί στους δρόμους

Πριν αναχωρήσουμε για το ταξίδι μας στη Ροδόπη, οι γνώστες της περιοχής μάς έλεγαν σε έναν τόνο: "Αν δεν συναντηθείτε με τον Μουσταφά Μουσταφά, το ταξίδι δεν θα έχει νόημα, θα είναι λειψό". Ο Μουσταφά Μουσταφά είναι πράγματι μία εμβληματική φιγούρα της μειονότητας της Θράκης, ένας άνθρωπος πρωτοπόρος που με τη συνεπή πολιτική και κοινωνική του δράση άνοιξε δρόμους για τους υπόλοιπους. Δρόμους δημιουργικής συνύπαρξης. Συναντήσαμε τον άλλοτε βουλευτή στο ιατρείο του στην Κομοτηνή, όπου εξασκεί ακόμα το επάγγελμα του μικροβιολόγου και αυτομάτως γίναμε σοφότεροι για τα μειονοτικά ζητήματα.

Τι σημαίνει να μεγαλώνει κάποιος τη μειονότητα εν έτει 2023 και τι σήμαινε πριν από 30-40 χρόνια; Προφανώς τα προβλήματα δεν είναι τα ίδια...

Σαφέστατα τα προβλήματα δεν είναι ίδια. Από τη μια λύνονται μερικά προβλήματα, από την άλλη η ζωή βγάζει καινούργια. Εμείς μέχρι τη δεκαετία του ΄90 είχαμε σοβαρά προβλήματα επιβίωσης. Κατά κόρον εφαρμόστηκε το άρθρο 19 με το οποίο έχασαν πάρα πολλοί πολίτες την ελληνική ιθαγένεια. Υπήρχαν πάρα πολλά διοικητικά μέτρα, διακρίσεις που έκαναν τον βίο αβίωτο για τους μειονοτικούς. Ταυτόχρονα, μετά την μεταπολίτευση, υπήρξε μια αυτοοργάνωση της μειονότητας. Εμείς από τη μεριά μας με την αριστερά της χώρας μας προσπαθήσαμε να αναδείξουμε αυτά τα προβλήματα και να βρούμε τη λύση τους.

Σαν αποκορύφωμα και σαν αποτέλεσμα αυτής της κινητικότητας- δεν θέλω να αναφερθώ στις διάφορες κινητοποιήσεις που είχαν γίνει στην περιοχή μας με αφορμή το πογκρόμ του ΄90- η τότε οικουμενική κυβέρνηση Ζολώτα υπέγραψε ένα μνημόνιο με το οποίο αποφασίστηκε η άρση αυτών των διοικητικών μέτρων και κυρώσεων και διακρίσεων, την οποία ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ήρθε εδώ και την ανακοίνωσε σαν ισονομία και ισοπολιτεία.

Μετά γνωρίζετε για την άρση της μπάρας στις επιχειρούμενες περιοχές στα μέσα της δεκαετίας του ’90 που κατά κάποιο τρόπο ελάφρυνε τον κόσμο και έδωσε μια νότα αισιοδοξίας. Εφαρμόστηκε το Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων με το οποίο η σχολική διαρροή ελαχιστοποιήθηκε. Υπήρξε ποσόστωση για την εισαγωγή στα ΑΕΙ της χώρας μας και έτσι έχουμε βελτίωση των συνθηκών ζωής.

Τι μένει ακόμη να γίνει;

Μερικά θεσμικά ζητήματα τα οποία χρειάζονται επίλυση και θα βοηθούσαν περισσότερο στο ξαλάφρωμα ας πούμε του κόσμου κ.λπ. ακόμα παραμένουν ανεπίλυτα, όπως είναι το ζήτημα των διαχειριστικών επιτροπών. Δηλαδή υπάρχουν αυτές οι δωρεές από γενιά σε γενιά είτε των σχολείων είτε των ευαγών ιδρυμάτων, των τζαμιών κ.λπ., για τα οποία η μειονότητα θέλει να έχει τον δικό της λόγο στον ορισμό των διοικούντων επί των διοικητικών συμβουλίων τους κ.λπ..

Υπάρχει το ζήτημα των μουφτειών τα οποίο ως προς το ήμισυ μπορέσαμε να λύσουμε εμείς ως κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ με την άρση της υποχρεωτικότητας και της επιλογής για την τακτοποίηση των κληρονομικών, είτε στη μουφτεία είτε στα αστικά δικαστήρια. Βέβαια αυτό το λύνει η ίδια η ζωή. Τώρα ελάχιστοι πηγαίνουν στις μουφτείες για τα κληρονομικά τους ή για τα διαζύγιά τους.

Με την αποδυνάμωση αυτών των αρμοδιοτήτων του μουφτή ζητάμε να υπάρχει και ένας τρόπος επιλογής του θρησκευτικού ηγέτη από τους ίδιους τους πιστούς. Και στο ζήτημα της εκπαίδευσης, αντί να είναι βραχνάς η δίγλωσση εκπαίδευση, ζητάμε να γίνει πλεονέκτημα, δηλαδή να βγαίνουν τα παιδιά μας τρίγλωσσα με την εισαγωγή και των αγγλικών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση κ.λπ..

Υπάρχει, τέλος, και ζήτημα των συλλόγων που έκλεισαν, του αυτοπροσδιορισμού που κατά κόρον χρησιμοποιήθηκε και προεκλογικά για τα οποία υπάρχει σημαντική νομολογία στη χώρα μας, δηλαδή επιφανείς επιστήμονες, πολλοί νομικοί, καθηγητές διεθνών σχέσεων έχουν γράψει, έχουν μελετήσει, έχουν εκφράσει άποψη για αυτά τα ζητήματα. Υπάρχουν και αποφάσεις των ευρωπαϊκών δικαστηρίων.

Και δεν βρίσκουν λύση αυτά τα προβλήματα που είναι περισσότερο συμβολικά, αλλά η λύση τους θα βελτίωνε πάρα πολύ τη συμβίωσή μας. Χαρακτηριστικά θα ήθελα να σας πω ότι όλη αυτή η φασαρία η προεκλογική μάς έκανε να περπατάμε σκυφτοί στο δρόμο. Να γίνεται συζήτηση στα μεγαλύτερα κανάλια, σε όλα τα κανάλια, στα μέσα μαζικής επικοινωνίας για τις ψήφους, ποιος τις καθοδήγησε κ.λπ.; Είναι ώρα, το 2023, να κάνουμε αυτή τη συζήτηση;

Ως συνήγορος του διαβόλου θα πω ότι υπάρχει ανησυχία για τον ρόλο του τουρκικού προξενείου...

Ναι, η συζήτηση αναζωπυρώθηκε κατά την διάρκεια της προεκλογικής περιόδου. Παρόμοιες συζητήσεις έχουν γίνει πάρα πολλές και όταν ήμουν από το 1996 έως το 2000 βουλευτής είχα κάνει έκκληση στον αείμνηστο υπουργό Εξωτερικών, τον Πάγκαλο. Είπα "υπουργέ και το μαχαίρι και το πεπόνι είναι στα χέρια σου. Κλείσε ένα προξενείο μας στην Τουρκία να κλείσουμε το εδώ. Πήγαινέ το στη Δράμα το προξενείο, αν η αιτία της κακοδαιμονίας του τόπου είναι το προξενείο".

Σε κάθε περίπτωση την αδυναμία μας ή τα λάθη μας και τις παραλείψεις μας τις καλύπτουμε με την ύπαρξη του προξενείου εδώ. Είναι μια πρακτική που δεν οδηγεί πουθενά και αναπαράγει αυτή τη δυσμορφία της περιοχής μας. Και για αυτό το ζήτημα και ντόπιοι παράγοντες, αλλά και πανελλήνια έχουν αρθρογραφήσει. Ξέρουμε τι ρόλο παίζουν όλα τα προξενεία -και τα δικά μας- και στην Κωνσταντινούπολη και στο Δυρράχιο και στο Αργυρόκαστρο κ.λπ..

Ξέρετε τώρα, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις αφορούν 85, 90 εκατομμύρια ανθρώπους εκεί και 11 εκατομμύρια ανθρώπους εδώ. Αφορούν μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, την εκμετάλλευση του Αιγαίου, το Κυπριακό, τη Μεσόγειο κλπ. Σε όλη αυτή την ιστορία η μειονότητα είμαστε μια σταγόνα στον ωκεανό, αλλά να βγαίνουμε στο επίκεντρο των αντιπαραθέσεων με τέτοιο τρόπο δεν το σηκώνει ο οργανισμός μας γιατί είμαστε ο πιο αδύναμος κρίκος της κοινωνίας μας.