Ιδιωτικά πανεπιστήμια: Εξυπηρέτηση συμφερόντων σε βάρος των κοινωνικών αναγκών

Η κυβέρνηση ετοιμάζεται να ολοκληρώσει ένα ακόμα ιδεοληπτικό σχέδιό της και να επιτρέψει την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Δεν την απασχολεί το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος της ακαδημαϊκής και φοιτητικής κοινότητας, αντιδρά και αντιστέκεται σε αυτή την οπισθοδρομική αντιμεταρρύθμιση. Οι απαντήσεις στα παρακάτω ερωτήματα φωτίζουν το γιατί δεν θα έπρεπε καν να συζητάμε για ιδιωτική ανώτατη εκπαίδευση στην Ελλάδα.

1. Παραβιάζει η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων το Σύνταγμα της χώρας;

Το νομοσχέδιο της κυβέρνησης για την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστήμιων αποτελεί μια ξεκάθαρη και ευθεία παραβίαση του άρθρου 16 του Συντάγματος. Μια ανάγνωση του συγκεκριμένου άρθρου αρκεί για να γίνει αντιληπτό ότι η σύσταση και η λειτουργία ιδιωτικών σχολών ανώτατης εκπαίδευσης από νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου απαγορεύεται ρητά. Αυτό υποστηρίζει η πλειοψηφία των Συνταγματολόγων, αλλά έχει επικυρωθεί και από σειρά αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας. Ειδικότερα στην παράγραφο 5 του άρθρου 16, ορίζεται: «η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με πλήρη αυτοδιοίκηση. Τα ιδρύματα αυτά τελούν υπό την εποπτεία του κράτους…». Ομοίως, στην παράγραφο 6: «οι καθηγητές των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων είναι δημόσιοι λειτουργοί», ενώ στην παράγραφο 8: «η σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες απαγορεύεται». Η κυβέρνηση, λοιπόν, προσπαθεί ξεκάθαρα να παραβιάσει το Σύνταγμα. Χαρακτηριστικό είναι ότι δεν απαντά στο ερώτημά μας, γιατί 30 χρόνια που προσπαθεί η ΝΔ να θεσμοθετήσει ιδιωτικά πανεπιστήμια, ποτέ δεν τόλμησε να το κάνει με έναν τέτοιο αντισυνταγματικό τρόπο, αλλά μιλούσε πάντα για την ανάγκη αναθεώρησης του Συντάγματος; Επιχειρεί, λοιπόν, να καταργήσει ένα συνταγματικό άρθρο με έναν υποδεέστερο τυπικό νόμο. Πρόκειται για μια επικίνδυνη συνθήκη, για το πολίτευμά μας, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου. Δηλαδή, για αυτά που καταδικάστηκε η κυβέρνηση από το Ευρωκοινοβούλιο.

2. Η ίδρυση ιδιωτικών ανώτατων σχολών θα ανακόψει τη ροή ελλήνων στο εξωτερικό για σπουδές;

Πρόκειται για λαθροχειρία της κυβέρνησης, προκείμενου να αποπροσανατολίσει και δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα. Καταρχάς, η πλειοψηφία των ελλήνων σπουδαστών φεύγει στο εξωτερικό κυρίως για μεταπτυχιακές σπουδές. Όσοι ξενιτεύονται για προπτυχιακές σπουδές, το κάνουν για σχολές υψηλής ζήτησης όπως η Ιατρική, η Νομική και η Πολυτεχνική Σχολή. Μάλιστα, επιλέγουν να φοιτήσουν σε χώρες όπως η Βουλγαρία και η Ρουμανία, με χαμηλότερο κόστος διαβίωσης και με πιο οικονομικές σπουδές, από αυτές που θα προσφέρει ένα ιδιωτικό πανεπιστήμιο στην Ελλάδα. Επομένως, τα υψηλά δίδακτρα, η γενικευμένη ακρίβεια και η δυσκολία εύρεσης κατοικίας γκρεμίζουν το κυβερνητικό αφήγημα περί αναγκαιότητας ιδιωτικών πανεπιστημίων στη χώρα, ώστε να ανακοπεί η ροή ελλήνων για σπουδές στο εξωτερικό. Εάν, όμως, πραγματικά θέλουν οι κυβερνώντες να ανακόψουν την όποια ροή ελλήνων στο εξωτερικό για προπτυχιακά προγράμματα, υπάρχει λύση: μπορούν να καταργήσουν την Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής (ΕΒΕ). Πρόκειται για δικό τους νομοθέτημα, που στερεί κάθε έτος από δεκάδες χιλιάδες νέες και νέους μας τη δημόσια ανώτατη εκπαίδευση. Επομένως η στάση της κυβέρνησης είναι και σε αυτό το ζήτημα βαθιά υποκριτική. Αυτό που πραγματικά θέλει να πετύχει με την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων στη χώρα, είναι να πληρώνουν δίδακτρα αυτές και αυτοί που η ίδια αποκλείει με τις πολιτικές της από τα δημόσια πανεπιστήμια με την ΕΒΕ.

3. Το νομοσχέδιο για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια δημιουργεί ανισότητες στην πρόσβαση στην ανώτατη εκπαίδευση;

Η απάντηση είναι σαφώς ναι καθώς προβλέπει την κατάργηση του ενιαίου συστήματος εισαγωγής. Συγκεκριμένα, δημιουργούνται δύο συστήματα εισαγωγής και δύο ταχύτητες υποψηφίων. Ειδικότερα στα δημόσια πανεπιστήμια θα εισέρχονται οι υποψήφιοι εφόσον συγκεντρώσουν τα μόρια της ΕΒΕ του Τμήματος για το οποίο ενδιαφέρονται. Αντίθετα, στα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα εισάγονται οι υποψήφιοι που θα συγκεντρώσουν τα μόρια της ΕΒΕ του επιστημονικού πεδίου, πολλαπλασιαζόμενου με συντελεστή 0,8. Τι σημαίνει στην πράξη αυτό; Για παράδειγμα η βάση εισαγωγής στην Ιατρική του ΕΚΠΑ στην Αθήνα ήταν 19.000 μόρια. Όμως η εισαγωγή στο Τμήμα Ιατρικής ενός ιδιωτικού πανεπιστημίου μπορεί να γίνει εάν ο υποψήφιος συγκεντρώσει στις πανελλαδικές εξετάσεις 9.300 μόρια. Όλα αυτά μεταφράζονται ως εξής: έχει κάποιος λεφτά; Μπαίνει ιατρική με 9.300 μόρια. Δεν έχει; Τότε πρέπει να αγωνιστεί σκληρά για να εισέλθει στο δημόσιο πανεπιστήμιο με 19.000 μόρια. Καταργείται, λοιπόν, η ισότιμη πρόσβαση στην ανώτατη εκπαίδευση.

4. Αναβαθμίζεται η ερευνητική διαδικασία με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια;

Δίχως καμία αμφιβολία, στα ιδιωτικά πανεπιστήμια δημιουργούνται οι συνθήκες, ώστε η επιστημονική έρευνα να μπορεί να χειραγωγείται από τα συμφέροντα του ιδιώτη που χρηματοδοτεί την έρευνα. Με αυτό τον τρόπο, η έρευνα παύει να είναι ελεύθερη, αδέσμευτη και ακηδεμόνευτη. Τα στοιχεία της Eurostat το 2021 είναι χαρακτηριστικά, καθώς αποκαλύπτουν ότι στις χώρες της ΕΕ η έρευνα είναι σχεδόν αποκλειστικά χρηματοδοτούμενη από δημόσιους πόρους. Περαιτέρω, οι στρεβλώσεις στην ερευνητική διαδικασία που παρατηρούνται σε ένα ιδιωτικό πανεπιστήμιο, έχουν να κάνουν και με το εργασιακό περιβάλλον του. Ένα εργασιακό περιβάλλον εξουθενωτικό, που δεν ευνοεί την ακαδημαϊκή εξέλιξη των διδασκόντων καθηγητών. Συνυπολογίζοντας όλα τα παραπάνω, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί ποιοτική και ουσιαστική έρευνα σε αυτές τις συνθήκες.

5. Το δημόσιο πανεπιστήμιο θα ωφεληθεί από την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων;

Σε καμία περίπτωση! Η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων θα έχει αρνητικές συνέπειες για τη δημόσια ανώτατη εκπαίδευση. Ιδίως τα περιφερειακά πανεπιστημιακά ιδρύματα θα κινδυνέψουν άμεσα να κλείσουν, λόγω της δραματικής μείωσης του αριθμού των εισακτέων, των καθηγητών και των πόρων τους. Προφανώς, αυτό το γεγονός θα επιφέρει αρνητικά αποτελέσματα στην εκπαιδευτική, οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών. Παράλληλα θα γιγαντωθούν τα ήδη υπάρχοντα προβλήματα που ταλαιπωρούν το δημόσιο πανεπιστήμιο, ιδίως αυτά της υποχρηματοδότησης και της υποστελέχωσης σε ακαδημαϊκό και διοικητικό προσωπικό. Εμείς πιστεύουμε ότι η πραγματική ενίσχυση του δημόσιου πανεπιστημίου απαιτεί την επάρκεια πόρων, την αντιμετώπιση της υποστελέχωσης, τη βελτίωση των υποδομών και την ύπαρξη φοιτητικής μέριμνας.

Η χώρα μας χρειάζεται μια ισχυρή δημόσια ανώτατη εκπαίδευση με δωρεάν, ελεύθερη και ισότιμη πρόσβαση. Έχει ανάγκη ένα αυτοδιοικούμενο, αντιπροσωπευτικό, δημοκρατικό, χρηματοδοτημένο και στελεχωμένο δημόσιο πανεπιστήμιο που θα είναι πραγματική εστία γνώσης και θα προάγει την κοινωνική κινητικότητα. Ξεκάθαρα, λοιπόν, η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων ναρκοθετεί αυτή την προοπτική. Καλέσαμε την κυβέρνηση να αποσύρει το νομοσχέδιο και να συζητήσουμε σοβαρά για τις πραγματικές ανάγκες του δημόσιου πανεπιστημίου. Δεν το επιθυμεί. Η απάντηση θα της δοθεί από την κοινωνία.