Και τώρα, πάλι Ψωμιάδης
Γιώργος Μπράμος, Αυγή, Δημοσιευμένο: 2006-10-18
Οι δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές έδωσαν πολύ υλικό για να πολιτικολογήσουμε. Δεν θα σταθώ στον Τσίπρα, τον Μπουτάρη και τον Φασούλα, που πρόσφεραν μια αίσθηση, με ερμηνείες που άλλοτε συγκλίνουν, άλλοτε αποκλίνουν και για τους οποίους ισχύει η κοινή διαπίστωση πως δεν είναι όλα βαρετά και προβλεπόμενα. Δικαίωση μιας τολμηρής επιλογής ο πρώτος, δικαίωση μιας ανεξάρτητης φωνής ο δεύτερος, δικαίωση μιας συνεπούς, σεμνής και ταυτόχρονα δοξασμένης διαδρομής ο τρίτος.
Όμως ο φοβερός Πανίκας, που αυτοσυστήνεται ως Ο Νομάρχης, σύμφωνα πάλι με τα λεγόμενά του, αφού "σταυρώθηκε", ήρθε η ώρα να "αναστηθεί". Ο Ψωμιάδης, ένα φαινόμενο που επαναλαμβάνεται και για το οποίο έχουν ήδη γραφτεί ποταμοί φιλοσοφικών, κοινωνιολογικών, ανθρωπολογικών και πολιτικών μελετών, φαίνεται πως είναι ο αυθεντικότερος καρπός της κλάψας που διαπερνάει μια σημαντική μερίδα των Βορείων στη φαντασιακή, κατά τα άλλα, σύγκρουσή της με τους Νότιους.
Μια μόνο αναδρομή στην ιστορική πορεία και τη γεωγραφική θέση της Θεσσαλονίκης πείθει για τα στοιχεία που θα μπορούσαν να διαμορφώσουν την ηγεμονία της. Πολυεθνική πόλη Αρμενίων, Εβραίων, Τούρκων, Ελλήνων στις αρχές του 20ού αιώνα, προσφυγιά και εργατικό κίνημα, λιμάνι των Βαλκανίων και εβραϊκή κοινότητα, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και Ίδρυμα Τριανταφυλλίδη, "Εταιρία Τέχνης" και ποιητές, Φεστιβάλ Κινηματογράφου και Διεθνείς Έκθεση -από πού να αρχίσουμε και πού να τελειώσουμε.
Σαν να έπεσε κατάρα η σημερινή Θεσσαλονίκη λησμονεί, αν δεν αποστρέφεται, όλα αυτά τα στοιχεία που την ανέδειξαν και την ισχυροποίησαν. Υπάρχουν βέβαια αιτίες και δικαιολογίες γι αυτή την εξέλιξη. Στο αγχώδες και ανελέητο κυνηγητό για την επιβεβαίωση της "ελληνικής ταυτότητας" η Θεσσαλονίκη αναμασάει διαρκώς τις αρχαίες σκουριές της και εγκλωβισμένη σε στερεότυπα, όπως "συμπρωτεύουσα", "ερωτική πόλη" κ.ά., έφθασε στην καταθλιπτική σύγχρονη εικόνα της, με τους ακριβούς φραπέδες της παραλίας και το ραγιάδικο "χαλαρά". Την τελευταία δεκαετία της έλαχε και το "Μακεδονικό", με τους παπάδες και τους καρατζαφέρηδες, και όλα πήγαν κατά διαβόλου.
Είχαν προηγηθεί όμως άλλες, περισσότερο κρίσιμες επιλογές, που έχουν σχέση με την ανισομερή ανάπτυξη της σύγχρονης Ελλάδας, το χάσιμο ανάμεσα στο αθηναϊκό κέντρο και την περιφέρεια. Η Ολυμπιάδα του 2004 ίσως να κορύφωσε αυτό το αίσθημα αδικίας και υποβάθμισης που διαπερνάει τη Θεσσαλονίκη και εδώ ίσως κρύβεται ο ματαιόδοξος σχεδιασμός μετρό και υπόγειας αρτηρίας σε μια πόλη που, κατά τα άλλα, κρατάει το ανθρώπινό της μέτρο.
Είναι κι εδώ μια αντίφαση: χαρούμενοι, ανοιχτόκαρδοι άνθρωποι και την ίδια στιγμή μεγαλοϊδεατισμοί και συμπλέγματα. Ο Ψωμιάδης, για να επανέλθουμε σ αυτόν, νομίζω πως είναι μια στρεβλή, σχεδόν ιλαρή εικόνα αυτής της πόλης. Μια γελοιογραφία που κάποτε θα χρεοκοπήσει, έστω και αν ο ίδιος έχει ήδη αναγορευθεί σημερινός Ιησούς. Τα σημάδια όμως της πτώσης θα διατηρηθούν για πολύ.
Όμως ο φοβερός Πανίκας, που αυτοσυστήνεται ως Ο Νομάρχης, σύμφωνα πάλι με τα λεγόμενά του, αφού "σταυρώθηκε", ήρθε η ώρα να "αναστηθεί". Ο Ψωμιάδης, ένα φαινόμενο που επαναλαμβάνεται και για το οποίο έχουν ήδη γραφτεί ποταμοί φιλοσοφικών, κοινωνιολογικών, ανθρωπολογικών και πολιτικών μελετών, φαίνεται πως είναι ο αυθεντικότερος καρπός της κλάψας που διαπερνάει μια σημαντική μερίδα των Βορείων στη φαντασιακή, κατά τα άλλα, σύγκρουσή της με τους Νότιους.
Μια μόνο αναδρομή στην ιστορική πορεία και τη γεωγραφική θέση της Θεσσαλονίκης πείθει για τα στοιχεία που θα μπορούσαν να διαμορφώσουν την ηγεμονία της. Πολυεθνική πόλη Αρμενίων, Εβραίων, Τούρκων, Ελλήνων στις αρχές του 20ού αιώνα, προσφυγιά και εργατικό κίνημα, λιμάνι των Βαλκανίων και εβραϊκή κοινότητα, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και Ίδρυμα Τριανταφυλλίδη, "Εταιρία Τέχνης" και ποιητές, Φεστιβάλ Κινηματογράφου και Διεθνείς Έκθεση -από πού να αρχίσουμε και πού να τελειώσουμε.
Σαν να έπεσε κατάρα η σημερινή Θεσσαλονίκη λησμονεί, αν δεν αποστρέφεται, όλα αυτά τα στοιχεία που την ανέδειξαν και την ισχυροποίησαν. Υπάρχουν βέβαια αιτίες και δικαιολογίες γι αυτή την εξέλιξη. Στο αγχώδες και ανελέητο κυνηγητό για την επιβεβαίωση της "ελληνικής ταυτότητας" η Θεσσαλονίκη αναμασάει διαρκώς τις αρχαίες σκουριές της και εγκλωβισμένη σε στερεότυπα, όπως "συμπρωτεύουσα", "ερωτική πόλη" κ.ά., έφθασε στην καταθλιπτική σύγχρονη εικόνα της, με τους ακριβούς φραπέδες της παραλίας και το ραγιάδικο "χαλαρά". Την τελευταία δεκαετία της έλαχε και το "Μακεδονικό", με τους παπάδες και τους καρατζαφέρηδες, και όλα πήγαν κατά διαβόλου.
Είχαν προηγηθεί όμως άλλες, περισσότερο κρίσιμες επιλογές, που έχουν σχέση με την ανισομερή ανάπτυξη της σύγχρονης Ελλάδας, το χάσιμο ανάμεσα στο αθηναϊκό κέντρο και την περιφέρεια. Η Ολυμπιάδα του 2004 ίσως να κορύφωσε αυτό το αίσθημα αδικίας και υποβάθμισης που διαπερνάει τη Θεσσαλονίκη και εδώ ίσως κρύβεται ο ματαιόδοξος σχεδιασμός μετρό και υπόγειας αρτηρίας σε μια πόλη που, κατά τα άλλα, κρατάει το ανθρώπινό της μέτρο.
Είναι κι εδώ μια αντίφαση: χαρούμενοι, ανοιχτόκαρδοι άνθρωποι και την ίδια στιγμή μεγαλοϊδεατισμοί και συμπλέγματα. Ο Ψωμιάδης, για να επανέλθουμε σ αυτόν, νομίζω πως είναι μια στρεβλή, σχεδόν ιλαρή εικόνα αυτής της πόλης. Μια γελοιογραφία που κάποτε θα χρεοκοπήσει, έστω και αν ο ίδιος έχει ήδη αναγορευθεί σημερινός Ιησούς. Τα σημάδια όμως της πτώσης θα διατηρηθούν για πολύ.
