Μήπως νίκησε η Αυτοδιοίκηση;
Πάσχος Μανδραβέλης, Η Καθημερινή, Δημοσιευμένο: 2006-10-24
Aν έλειψε ένα στοιχείο από τις προχθεσινές συζητήσεις για τα αποτελέσματα των δημοτικών και νομαρχιακών εκλογών, αυτό ήταν το βασικό τους διακύβευμα: οι δήμοι και οι νομαρχίες, ό,τι δηλαδή ονομάσαμε Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Το παραπάνω δεν αποτελεί μέρος της συνήθους γκρίνιας που διάφοροι θεσμικοί σχολιαστές υψώνουν την επομένη των εκλογών. Εδράζεται σʼ ένα απλό και μεγάλο έλλειμμα της κουβέντας. Μπορεί να ακούσαμε πόσες νομαρχίες και δήμοι άλλαξαν κομματικό χρώμα, αλλά δεν μάθαμε πόσες ανεξαρτήτως κομμάτων μονάδες της αυτοδιοίκησης άλλαξαν χέρια. Ουδείς από τους δημοσιολογούντες πολιτικούς και τους πολιτικολογούντες δημοσιογράφους ρώτησε ή αναρωτήθηκε για το απλό: πόσοι από τους απερχόμενους δημάρχους και νομάρχες ?ανεξαρτήτως πολιτικής τοποθέτησης? δεν επανεξελέγησαν;
Το στοιχείο αυτό είναι σημαντικό για να κρίνουμε την πορεία της αυτοδιοίκησης στο σύνολό της και πόσο ευχαριστημένοι είναι οι πολίτες από αυτήν. Στις εκλογές του 2002, για παράδειγμα, το ποσοστό των δημάρχων που δεν επανεξελέγησαν έφτασε το ογκώδες 47%. Αυτό μας έδειξε ότι υπάρχουν μεγάλα παράπονα και ότι οι τοπικές κοινωνίες ψάχνουν να βρουν προσφορότερες λύσεις για τη διαχείριση των τοπικών πραγμάτων. Και αυτές οι λύσεις πιθανώς να είναι πιο αυτοδιοικητικές από εκείνες που ερμηνεύονται στα τηλεοπτικά πάνελ.
Το τελευταίο ενισχύεται από το γεγονός ότι σε πολλές περιοχές της χώρας υπήρξαν διπλά αποτελέσματα. Δεν είναι μόνο το παράδειγμα της υπερνομαρχίας Αθήνας - Πειραιά που κέρδισε το ΠΑΣΟΚ, χάνοντας ταυτόχρονα πολλούς δήμους στην ίδια περιφέρεια. Υπάρχουν και τα «παράδοξα» σε πολλές πρωτεύουσες νομών, στις οποίες οι πολίτες ψήφισαν αντίστροφα από τις προτιμήσεις τους στη νομαρχία, μπερδεύοντας τους αναλυτές κι επιτρέποντας κάθε κόμμα να πανηγυρίζει με βάση μέρος του αποτελέσματος.
Αυτό δείχνει ότι οι κομματικές αναγωγές που γίνονται (παρά τους πομπώδεις προλόγους περί «Τοπικής Αυτοδιοίκησης») σʼ αυτές τις εκλογές πιθανότατα είναι λάθος και αναλωνόμαστε σε μια συζήτηση περί κομματικών επιρροών που δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα. Πιθανότατα τα μηνύματα αυτών των εκλογών να στέλνονται σε άλλη συχνότητα και γιʼ αυτό εμείς ακούμε θόρυβο στον «κομματικό σταθμό» όπου έχουμε συντονίσει τον δέκτη μας.
Οταν διασαφηνιστούν τα δεδομένα, ίσως να μετατεθεί η συζήτηση στον πραγματικό χώρο της αυτοδιοίκησης.
Πρέπει να μάθουμε κατʼ αρχήν πόσοι από τους απερχόμενους επέτυχαν την επανεκλογή τους και σʼ αυτόν τον αριθμό μπορεί να υπάρχει η μεγάλη έκπληξη των αναμετρήσεων.
Δεύτερον, πρέπει να δούμε τα κριτήρια επανεκλογής ή αποτυχίας των απερχομένων, πέρα από την κομματική τους τοποθέτηση. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ γίνονται δεκάδες δημοσκοπήσεις με κομματικοκεντρικό ερωτηματολόγιο, δεν είδαμε γκάλοπ που να μετρά αμιγώς τη στάση των πολιτών αναφορικά με τα ζητήματα της αυτοδιοίκησης. Το τελευταίο δεν είναι εύκολο κι αυτό γιατί δεν υπάρχει προηγούμενη εμπειρία μέτρησης τέτοιων τάσεων, σε αντίθεση με την τεράστια γνώση (και βάσεις δεδομένων) που σωρεύτηκε σε ό,τι αφορά τη στάση των πολιτών απέναντι στα κόμματα. Πρέπει όμως σιγά σιγά να ψάξουμε τα αποτελέσματα και σʼ αυτό το επίπεδο μήπως και καταλάβουμε τι πραγματικά έγινε στις αναμετρήσεις αυτής και της προηγούμενης Κυριακής.
Οφείλουμε, δηλαδή, να κοιτάξουμε μήπως τελικά νίκησε πραγματικά η Τοπική Αυτοδιοίκηση και απλώς τα κόμματα πανηγυρίζουν για νίκες σε κάποιον αγώνα που υπήρξε μόνο στη φαντασία τους. Μήπως τελικά οι χάρτες δεν είναι ούτε γαλάζιοι ούτε πράσινοι, αλλά έχουν άλλες, πιο γήινες αποχρώσεις. Εκείνες που βρίσκονται εκτός του στενά κομματικού χρωματολογίου, χρωματολόγιο στο οποίο έχουμε εστιάσει το βλέμμα μας επί μακρόν, με αποτέλεσμα να ζαλιζόμαστε.
Το παραπάνω δεν αποτελεί μέρος της συνήθους γκρίνιας που διάφοροι θεσμικοί σχολιαστές υψώνουν την επομένη των εκλογών. Εδράζεται σʼ ένα απλό και μεγάλο έλλειμμα της κουβέντας. Μπορεί να ακούσαμε πόσες νομαρχίες και δήμοι άλλαξαν κομματικό χρώμα, αλλά δεν μάθαμε πόσες ανεξαρτήτως κομμάτων μονάδες της αυτοδιοίκησης άλλαξαν χέρια. Ουδείς από τους δημοσιολογούντες πολιτικούς και τους πολιτικολογούντες δημοσιογράφους ρώτησε ή αναρωτήθηκε για το απλό: πόσοι από τους απερχόμενους δημάρχους και νομάρχες ?ανεξαρτήτως πολιτικής τοποθέτησης? δεν επανεξελέγησαν;
Το στοιχείο αυτό είναι σημαντικό για να κρίνουμε την πορεία της αυτοδιοίκησης στο σύνολό της και πόσο ευχαριστημένοι είναι οι πολίτες από αυτήν. Στις εκλογές του 2002, για παράδειγμα, το ποσοστό των δημάρχων που δεν επανεξελέγησαν έφτασε το ογκώδες 47%. Αυτό μας έδειξε ότι υπάρχουν μεγάλα παράπονα και ότι οι τοπικές κοινωνίες ψάχνουν να βρουν προσφορότερες λύσεις για τη διαχείριση των τοπικών πραγμάτων. Και αυτές οι λύσεις πιθανώς να είναι πιο αυτοδιοικητικές από εκείνες που ερμηνεύονται στα τηλεοπτικά πάνελ.
Το τελευταίο ενισχύεται από το γεγονός ότι σε πολλές περιοχές της χώρας υπήρξαν διπλά αποτελέσματα. Δεν είναι μόνο το παράδειγμα της υπερνομαρχίας Αθήνας - Πειραιά που κέρδισε το ΠΑΣΟΚ, χάνοντας ταυτόχρονα πολλούς δήμους στην ίδια περιφέρεια. Υπάρχουν και τα «παράδοξα» σε πολλές πρωτεύουσες νομών, στις οποίες οι πολίτες ψήφισαν αντίστροφα από τις προτιμήσεις τους στη νομαρχία, μπερδεύοντας τους αναλυτές κι επιτρέποντας κάθε κόμμα να πανηγυρίζει με βάση μέρος του αποτελέσματος.
Αυτό δείχνει ότι οι κομματικές αναγωγές που γίνονται (παρά τους πομπώδεις προλόγους περί «Τοπικής Αυτοδιοίκησης») σʼ αυτές τις εκλογές πιθανότατα είναι λάθος και αναλωνόμαστε σε μια συζήτηση περί κομματικών επιρροών που δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα. Πιθανότατα τα μηνύματα αυτών των εκλογών να στέλνονται σε άλλη συχνότητα και γιʼ αυτό εμείς ακούμε θόρυβο στον «κομματικό σταθμό» όπου έχουμε συντονίσει τον δέκτη μας.
Οταν διασαφηνιστούν τα δεδομένα, ίσως να μετατεθεί η συζήτηση στον πραγματικό χώρο της αυτοδιοίκησης.
Πρέπει να μάθουμε κατʼ αρχήν πόσοι από τους απερχόμενους επέτυχαν την επανεκλογή τους και σʼ αυτόν τον αριθμό μπορεί να υπάρχει η μεγάλη έκπληξη των αναμετρήσεων.
Δεύτερον, πρέπει να δούμε τα κριτήρια επανεκλογής ή αποτυχίας των απερχομένων, πέρα από την κομματική τους τοποθέτηση. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ γίνονται δεκάδες δημοσκοπήσεις με κομματικοκεντρικό ερωτηματολόγιο, δεν είδαμε γκάλοπ που να μετρά αμιγώς τη στάση των πολιτών αναφορικά με τα ζητήματα της αυτοδιοίκησης. Το τελευταίο δεν είναι εύκολο κι αυτό γιατί δεν υπάρχει προηγούμενη εμπειρία μέτρησης τέτοιων τάσεων, σε αντίθεση με την τεράστια γνώση (και βάσεις δεδομένων) που σωρεύτηκε σε ό,τι αφορά τη στάση των πολιτών απέναντι στα κόμματα. Πρέπει όμως σιγά σιγά να ψάξουμε τα αποτελέσματα και σʼ αυτό το επίπεδο μήπως και καταλάβουμε τι πραγματικά έγινε στις αναμετρήσεις αυτής και της προηγούμενης Κυριακής.
Οφείλουμε, δηλαδή, να κοιτάξουμε μήπως τελικά νίκησε πραγματικά η Τοπική Αυτοδιοίκηση και απλώς τα κόμματα πανηγυρίζουν για νίκες σε κάποιον αγώνα που υπήρξε μόνο στη φαντασία τους. Μήπως τελικά οι χάρτες δεν είναι ούτε γαλάζιοι ούτε πράσινοι, αλλά έχουν άλλες, πιο γήινες αποχρώσεις. Εκείνες που βρίσκονται εκτός του στενά κομματικού χρωματολογίου, χρωματολόγιο στο οποίο έχουμε εστιάσει το βλέμμα μας επί μακρόν, με αποτέλεσμα να ζαλιζόμαστε.
