Οι φοιτητές στο στόχαστρο

«Ο χαρακτηρισμός είναι το κελί της ταυτότητας». Αν αυτός ο ορισμός του Σαρτρ είναι αληθινός, που όλα δείχνουν πως είναι, τότε σύσσωμος ο δημόσιος λόγος έχει διαπράξει ένα θανάσιμο έγκλημα: έχει μεταμορφωθεί σε έναν ιδιότυπο δεσμοφύλακα. Θύμα του: οι νέοι. Οι φοιτητές που βρίσκονται τον τελευταίο καιρό στο στόχαστρο με αφορμή την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση.

Οι φοιτητές που μοιάζει να εκπροσωπούνται από την επαναλαμβανόμενη υπερπροβολή στα μίντια μεμονωμένων πράξεων βίας που μπορεί να μην έχουν καμιά σχέση με το φοιτητικό κίνημα.

Οι χαρακτηρισμοί περίσσεψαν: ανεπρόκοποι, οργισμένοι, καταληψίες, ταραξίες, έχουν τα δίκια τους αλλά θα πρέπει να μην ξεπερνούν τα όρια (άρα ανοριοθέτητοι), υπάρχουν και άλλοι τρόποι διαμαρτυρίας, θέλουν τη βολή τους, δεν θέλουν να μοχθήσουν, είναι κομματικά υποκινούμενοι (και άρα ανδρείκελα) δεν ξέρουν το συμφέρον τους (άρα αδαείς ή μήπως αφελείς;).

Απροκάλυπτοι, έντεχνα συγκαλυμμένοι, νηφάλιοι, ευπρεπείς, ξεδιάντροπα απαράδεκτοι ή ραφιναρισμένοι, ανάλογα με τις προδιαγραφές της πολιτικής κουλτούρας που ενστερνίζονται, οι χαρακτηρισμοί αυτοί κινούνται γύρω από την παραδοχή «οι φοιτητές είναι ανώριμοι». Με άλλα λόγια είναι «βολεψιματίες» «μπαχαλάκηδες».

Και ιδού για μια ακόμη φορά ο υποχθόνιος φαύλος κύκλος που ενεργοποιείται:

«Αν ορίσεις κάτι σαν πραγματικό, γίνεται πραγματικό στις συνέπειές του». Η αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Αυτή είναι που παραμονεύει. Αυτό είναι το σταθερά παρόν φάντασμα των ημερών μας. Αυτό το φάντασμα θεωρώ ότι είναι η πιο επικίνδυνη παρενέργεια των ημερών μας.

Έτσι, για παράδειγμα, αν ορίσεις «ομηρεία» το κράτημα καθηγητών από τους φοιτητές για κάποιες ώρες μέσα στη Σύγκλητο, είναι εντελώς διαφορετικό πράγμα από το να χαρακτηρίσεις την ενέργεια αυτή «διαμαρτυρία». Αν την ορίσεις ως διαμαρτυρία, δίνεις τη δυνατότητα στους διαμαρτυρόμενους φοιτητές να έχουν μια ευελιξία, να στοχαστούν, να επαναστοχαστούν, να τροποποιήσουν ενδεχομένως και μέσα από άλλες μορφές τη διαμαρτυρία τους, να συνδιαλλαγούν, να διαπραγματευτούν. Αν τους ορίσεις όμως «απαγωγείς», αν ποινικοποιήσεις δηλαδή τη συμπεριφορά τους, έχασες. Τους έκανες εσαεί αντιπάλους σου. Τους εξώθησες στο χτίσιμο μιας καριέρας «αντιπάλου»...

Μα ποιον τελικά ωφελεί αυτή η παρατεταμένη «αντι-παλοποίηση»;

Εγκαλούνται οι φοιτητές ότι ενδιαφέρονται για την τυπική επικύρωση της εκπαίδευσης. Ότι ενδιαφέρονται δηλαδή για την εξεταστική και το πτυχίο και όχι γι αυτή τούτη τη διαδικασία της μάθησης. Δεν διερωτάται κανείς όμως πώς, από ποιον και με τι κριτήρια θα νοηματοδοτηθεί σήμερα το θολό και ρητορικό αγαθό της μάθησης. Και κυρίως, πώς το «αγαθό» αυτό θα επιτρέψει στους φοιτητές να επιβιώσουν την επόμενη μέρα του πτυχίου τους; Σε ποιο σκοτεινό και άδηλο μέλλον εντός ή εκτός ευρωπαϊκών προδιαγραφών ανοίγει αυτό το περίφημο πτυχίο; Με ποιον τρόπο μπορεί να εξασφαλίσει έστω την ψευδαίσθηση ενός πιο φωτεινού και λιγότερο δυσεντόπιστου μέλλοντος; Ποιος αναλογίζεται ότι το μέλλον για τους περισσότερους από τους οργισμένους σημερινούς νέους είναι ήδη παρελθόν; Ποιος αναλογίζεται ότι εκείνο που σήμερα διακυβεύεται είναι η αδυναμία να οραματιστείς ένα καλύτερο αύριο. Και μια γενιά που δεν μπορεί να ονειρευτεί είναι μια έτοιμη για όλα γενιά.

Πριν από οποιοδήποτε νομοσχέδιο, πριν από οποιαδήποτε υπερψήφιση ή καταψήφιση του οποιουδήποτε άρθρου, εδαφίου και υποεδαφίου του νόμου, εκείνο που χρειάζεται είναι μια ριζική ανατροπή στο βλέμμα που απευθύνεται στον νέο. Στη στάση που υιοθετείται απέναντί του. Μια στάση που τον φυλακίζει στα στενά περιθώρια μιας απαξιωτικής ταυτότητας. Μήπως ήλθε η ώρα να γκρεμίσουμε τα τείχη μιας τέτοιας φυλακής; Ο εγκλεισμός ποτέ δεν ωφέλησε. Η επανακοινωνικοποίηση του παραβάτη δεν είναι παρά ένας μύθος. Μήπως είναι τώρα η κατάλληλη στιγμή να έλθουμε αντιμέτωποι με αυτές τις αλήθειες; Δεν πληγώνουν μόνον, αλλά και λυτρώνουν.