Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και κοινωνία των πολιτών

H κοινωνία των πολιτών αποτελεί συνιστώσα στη διαμόρφωση της κοινωνικής αυτονομίας, μέσω της άσκησης των συλλογικών δικαιωμάτων. Στο μέτρο που οι οργανώσεις που απαρτίζουν την κοινωνία των πολιτών δεν μεταπίπτουν είτε σε γραφειοκρατικά υποκατάστατα του κράτους, είτε σε δούρειο ίππο της αγοράς, είτε σε νέες "ιδιωτικές εξουσίες", πρέπει να υποβοηθηθούν με κάθε πρόσφορο θεσμικό μέσο, προκειμένου να αναπτύξουν τις δράσεις και τις αντιστάσεις τους, διατηρώντας όμως, παράλληλα, την αυτονομία τους σε σχέση τόσο με το κράτος όσο και με την αγορά. Η όποια ενίσχυση πρέπει να είναι πολύ προσεχτική και πολλαπλά εγγυημένη, ώστε να μην γίνει η κοινωνία των πολιτών βορά στο πελατειακό κράτος ή στα ιδιωτικά συμφέροντα. Τρεις είναι οι περιοχές στις οποίες η συμβολή της κοινωνίας των πολιτών θα μπορούσε να αποδειχθεί καίρια: α) η ενίσχυση της συμμετοχικής δημοκρατίας, β) η προστασία των δικαιωμάτων και γ) η ανανέωση του πολιτικού συστήματος.

Η αυξανόμενη απήχηση της κοινωνίας των πολιτών και των ΜΚO τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο αποτελεί αναγνώριση του ουσιαστικού τους έργου και ιδιαίτερα της ικανότητάς τους ν αξιοποιούν την κοινωνική δυναμική και να προωθούν πρωτοβουλίες. Η κοινωνία των πολιτών και οι ΜΚO δεν πρόκειται να υποκαταστήσουν το κράτος, η δράση τους όμως εμπλουτίζει το κοινωνικό μοντέλο και ενισχύει τους μηχανισμούς ελέγχου. Οι ΜΚO καθίστανται έτσι ιδιαίτερα σημαντικοί, καθώς ενισχύουν τη συμμετοχική δημοκρατία. Η διασύνδεση των MKO σε τοπικό, εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο αποτελεί πλέον μια συνιστώσα της σύγχρονης διεθνούς ζωής.

Φυσικά, σε καμία περίπτωση η δράση των ΜΚΟ δεν μπορεί αντικαταστήσει την ιστορική παρουσία των εργατικών κινημάτων. Η κοινωνία των πολιτών εμπεριέχει το συλλογικό όραμα των εργασιακών διεκδικήσεων δίχως να αντιστρατεύεται την κοινή δράση και τις διεκδικήσεις των εργαζομένων, τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και σε παγκόσμια κλίμακα. Μάλιστα, πολλές είναι οι περιπτώσεις όπου οι εργατικές ενώσεις, τα unions του εξωτερικού, δημιουργούν τις δικές τους ΜΚΟ για την καλύτερη επαφή με τη νέα πραγματικότητα.

Η Ε.Ε. έχει μια μακροχρόνια εμπειρία συνεργασίας με τις MKO, τόσο στο εσωτερικό της Κοινότητας όσο και στον τομέα της αναπτυξιακής συνεργασίας με τις τρίτες χώρες. Στόχος είναι η υποβοήθηση του έργου των MKO και η οικονομική ενίσχυση των πρωτοβουλιών τους με την παράλληλη όμως διαφύλαξη της ανεξαρτησίας τους. Στον χώρο ειδικότερα της διεθνούς ανάπτυξης και με εξαίρεση τις δράσεις επείγοντος χαρακτήρα και ορισμένα καινοτομικά προγράμματα, η Ε.Ε. χρησιμοποιεί ως μέθοδο τη συγχρηματοδότηση των ενεργειών και δράσεων των MKO.

Η διεθνής διάσταση της δράσης των MKO: τόσο τα δίκτυα των μεγάλων MKO σε διεθνή κλίμακα όσο και οι πρωτοβουλίες τους σε εθνικό ή τοπικό επίπεδο, έχουν επιπτώσεις που υπερβαίνουν τα όρια του κράτους και συμβάλλουν έτσι στη δημιουργία ευρύτερων κινημάτων, τονώνουν την διεθνή κοινή γνώμη και αφυπνίζουν την "παγκόσμια συνείδηση".

Ιδιαίτερα σημαντικός όμως, είναι ο ρόλος των MKO στις αναπτυσσόμενες χώρες: οι MKO λειτουργούν σαν μοχλοί ανάπτυξης, δημιουργούν τις συνθήκες για μια κοινωνική δυναμική και προωθούν τη συμμετοχική δημοκρατία σε πολλαπλά επίπεδα.

O ρόλος της κοινωνίας των πολιτών θα κριθεί από την ικανότητά της αφενός ν αξιοποιεί την κοινωνική δυναμική αφετέρου να αλλάξει τις σχέσεις των παραδοσιακών πόλων εξουσίας, προβάλλοντας ένα νέο μοντέλο κοινωνικής οργάνωσης, περισσότερο ανοιχτό, δίκαιο και ευαίσθητο στα αιτήματα της εποχής. Το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο οδεύει προς αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση κι αυτή η εξέλιξη είναι πολύ σημαντική.

Ο Συνασπισμός στηρίζει την προσπάθεια αυτορρύθμισης των ίδιων των ΜΚΟ και την καμπάνια με την επωνυμία "Απόπλους".

* Απόσπασμα από ομιλία σε ημερίδα ΜΚΟ την Τετάρτη 13 Ιουνίου 2007 στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων.