Το λυκόφως των Ειδώλων
Γιώργος Γιαννακόπουλος, Αυγή της Κυριακής, Δημοσιευμένο: 2008-03-09
Κάποιος ρεαλιστής μυθοπλάστης γράφει πως, πολλές φορές, όταν αγγίζουμε τα είδωλα, τα χέρια μας γεμίζουν με υπολείμματα χρυσόσκονης, υποδηλώνοντας με αυτό τον τρόπο την αναπότρεπτη φθορά. Μου το έφεραν στο νου οι τελευταίες δημόσιες παρεμβάσεις του Μίκη Θεοδωράκη σε τόπους έντυπους και ηλεκτρονικούς. Η τελευταία του δήλωση έλαβε και τον χαρακτήρα μιας "αντισυμβατικής", "αδιαμεσολάβητης" και "αντιεξουσιαστικής" επικοινωνιακής πράξης, μακριά από τα παντοειδή πανίσχυρα "κυκλώματα". Πράγματι ήταν ένα άλλο κύκλωμα, το ηλεκτρικό το οποίο --αν και αυτές τις μέρες δοκιμάζεται--, με τη βοήθεια ποικίλων φυσικών και τεχνητών αποκωδικοποιητών, μετέδωσε το μήνυμα του Μίκη. Με αυτό τον τρόπο θέλησε να πει την αλήθεια στον λαό και την εξουσία. Την αλήθεια |του| στον λαό |του|, μιας και η αλήθεια δεν είναι προνόμιο κάποιας μοναδικής αυθεντίας, που μόνο εκείνη δύναται να θ(ε)ωρεί το αγαθό.
Μετά τον Δημοσιογράφο, ήρθε η ώρα του Κωμωδού ο οποίος, για μια ακόμη φορά, αποτέλεσε το σημείο σύγκλισης της τραγικής φωνής της αυθεντίας με το σώμα και την ψυχή τού --πάντοτε ενικού και αρσενικού-- Έλληνα: |"Μέσα σε 5 λεπτά εκπομπής, 3 εκατομμύρια Έλληνες έπαιρναν το μήνυμα σπεύδοντας να ενημερώσουν άλλα 3 εκατομμύρια. Και ούτω καθ’ εξής"|^1^. Ένα μήνυμα δραματικό και τραγικό που η μιμητική επιτέλεση αναδιπλασίασε, αφού πρώτα το πασπάλισε με την περισσή χρυσόσκονη του τηλεοπτικού τελετουργικού. Αλλά αρκετά με το συγκείμενο. Ας περάσουμε στο, έστω και virtual, κείμενο.
Με αφορμή μια ακόμη επανάκαμψη του "Μακεδονικού", που συνέπεσε με την προβλέψιμη (τουλάχιστον για όσους και όσες ακόμη και εξ αποστάσεως παρακολουθούσαν τις πολιτικές εξελίξεις) αναταραχή στο Κόσοβο, ο Μίκης Θεοδωράκης βάλθηκε να μας εκθέσει τους μηχανισμούς της παγκόσμιας Ιστορίας, αναλύοντας την πολύπλευρη γεωπολιτική πραγματικότητα στη βαλκανική μας γειτονιά. Εδώ, στη δική μας εσχατιά του κόσμου, το αμερικανικό σχέδιο αποκαλύπτεται σε πρώτη φάση με την ενίσχυση της "Μεγάλης Αλβανίας", την διπλωματική σύμπλευση με την Τουρκία και την ενίσχυση της αδιαλλαξίας των "Σκοπιανών". Ο καιρός γαρ εγγύς για τον Μ. Θεοδωράκη, καθόσον δεν θα αργήσει η στιγμή της "δεύτερης φάσης". Τότε, ελέω της φιλοαλβανικής τακτικής, το "κρατίδιο" θα διαμελιστεί και οι εναπομείναντες "φυλετικά Σλάβοι" (|"μπορούν να αυτοαποκαλούνται Μακεδόνες, όμως φυλετικά είναι Σλάβοι"|) θα ενταχθούν στη |"χορεία των εχθρών των ΗΠΑ"|, με τους λοιπούς "φυλετικά" ομοίους τους: Ρώσους, Σέρβους και Βουλγάρους.
Στο πλαίσιο της διχοστασίας αυτής (Σλάβοι-Τουρκαλβανοί) η χώρα μας, υποστηρίζει ο Μ. Θεοδωράκης, βρίσκεται σε τραγική κατάσταση, χωρίς συμμάχους, σαν μια σταγόνα στον βαλκανικό ωκεανό. Κι όμως αντιστέκεται στα αμερικανικά "φιλοπόλεμα σχέδια" και, παρά τις υποκλίσεις των "αμερικανόφιλων ηγεσιών" της, δεν προσκυνά~ διατηρεί την υπερηφάνεια της! Οι "γενναίοι", "ωραίοι" και μονοιασμένοι Έλληνες, καταλήγει με ιδιαίτερο λυρισμό ο Θεοδωράκης, μπορούν και οφείλουν να αντισταθούν στην "ασχήμια" και την "προδοσία" των Άλλων, αρχής γενομένης με το "Μακεδονικό": |"Είναι ασχημία να ανεχόμαστε να μας περιφρονούν και να μας βρίζουν --οχυρωμένοι κάτω από τα σκέλια των Αμερικανών-- οι Σκοπιανοί, και μεις να τους παρακαλάμε και να ζητάμε τη μεσολάβηση των Αμερικανών, χάνοντας κάθε μέρα και πιο πολύ την αξιοπρέπεια και την υπερηφάνειά μας. Ας κλείσουμε λοιπόν τα σύνορα κι ας σταματήσουμε τις διπλωματικές και οικονομικές μας σχέσεις, κι ας τους αφήσουμε να αυτοαποκαλούνται όπως θέλουν, κοροϊδεύοντας τους εαυτούς τους. [...] Μπορεί να υποφέρουμε, όμως το ζητούμενο για μας είναι να παραμείνουμε Έλληνες"^2^.
Πολλά θα μπορούσε να γράψει κανείς για το παραπάνω αναλυτικό σχήμα, που φτάνει να προτείνει ένα επιθετικό μέτρο, απ’ αυτά που συνηθίζονται στα πρόθυρα πολέμου, έναντι των "αλαζόνων" γειτόνων μας και των "φιλοπόλεμων" Αμερικανών~ οι θεωρίες του Πολέμου άλλωστε αφθονούν και στους κόλπους της Αριστερά. Κι ακόμα, να γράψει για μια σκέψη που με παιδαριώδη αφέλεια βιάζεται να ταξινομήσει τον κόσμο σε εχθρούς και φίλους, προσκυνημένους υποτακτικούς και αδέσμευτους πατριώτες~ για ένα ερμηνευτικό σχήμα που καταφάσκει σκληρά εθνοπατριωτικά ιδεολογήματα διανθισμένα με τη γνωστή ρητορεία περί "νεοταξίτικης" κυριαρχίας και διαπερνά οριζοντίως πολιτικούς χώρους, διεκδικώντας να ορίζει κατά το δοκούν το περιεχόμενο των "εθνικών θεμάτων" και να εκδίδει πιστοποιητικά εθνικοφροσύνης. Πέρα και πάνω απ’ όλα, ο λόγος του Μ. Θεοδωράκη ακυρώνει έμπρακτα τον κριτικό στοχασμό, μια λειτουργία με την οποία είναι συνυφασμένη διαχρονικά η αριστερή πολιτική σκέψη και δράση.
Πώς αλλιώς να αντιμετωπίσει κανείς την τύχη που επιφυλάσσεται σε σημαντικούς τοπικούς και διεθνείς παράγοντες οι οποίοι διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στα διεθνή και τοπικά πράγματα, όπως π.χ. οι ΗΠΑ ή η Τουρκία; Δεν πρόκειται απλώς για τη δαιμονοποιητική παραμόρφωση του ρόλου τους, κάτι που τους ανάγει στους κύριους ρυθμιστές των πάντων |νυν και αεί|. Αυτή η άχρονη και ανιστορική αντιμετώπιση της Αμερικής, επί παραδείγματι, ακυρώνει οποιαδήποτε γνώση για τα τεκταινόμενα στην κοιλιά του αυτοκρατορικού κήτους και προωθεί έναν χυδαίο μανιχαϊκό αντιαμερικανισμό, αφήνοντας, σε τελευταία ανάλυση, το πεδίο ορθάνοιχτο σε όλους τους --περισσότερο ή ολιγότερο απολιτίκ-- φιλελεύθερους κριτικούς του εγχώριου αντιαμερικανισμού. Αυτό που είναι αναγκαίο και διαφεύγει από τις ρετσέτες των διαφόρων επίδοξων εθνοπατέρων και της περιστασιακής τους αυλής είναι ένας μεστός περιεχομένου αντιαμερικανισμός, ο οποίος πρωτίστως θα συντονίζεται με τους κριτικά σκεπτόμενους και ριζοσπαστικά δρώντες Αμερικανούς αντιαμερικανούς.
Εάν η γνώση για την Αμερική (ή και την Τουρκία) είναι περιττή, μιας και για τον Μ. Θεοδωράκη κι όσους συμμερίζονται τις απόψεις του το αμερικανικό σχέδιο είναι ένα, δεδομένο, αναλλοίωτο και έχει ήδη αποκαλυφθεί ενώπιόν τους, τότε τι να πει κανείς για τη γνώση του δικού μας ιστορικού παρελθόντος, ιδιαίτερα των σκοτεινών και ανομολόγητων πτυχών του; Σε αυτό ακριβώς το σημείο η απλουστευτική σκέψη του Μ. Θεοδωράκη γίνεται εξοργιστικά προκλητική. Όσοι και όσες, σε πείσμα των καιρών και κόντρα στο ρεύμα, προσπαθούν να θέσουν δύσκολα ερωτήματα για τον τρόπο με τον οποίο η ελληνική κοινωνία και πολιτεία έχουν αφήσει στο περιθώριο "σκοτεινά" ζητήματα και προβλήματα, όσοι και όσες επιμένουν να θεωρούν πως η αναμέτρηση με υπαρκτά φαντάσματα του παρελθόντος περνά μέσα από την αναγνώριση του "φασματικού" τους χαρακτήρα και δύναται να εμπλουτίσει τη γνώση του παρόντος ανοίγοντας νέες προοπτικές, όλοι αυτοί και αυτές αντιμετωπίζονται ως πράκτορες του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Πώς αλλιώς να εκλάβει κανείς την άποψη Θεοδωράκη για την εκδήλωση του Κέντρου Ερευνών Μειονοτικών Ομάδων (ΚΕΜΟ) στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, με θέμα τους Τσάμηδες; Παραθέτω: |"Ασφαλώς πρόκειται για οργανωμένη προβοκάτσια των ΗΠΑ, ώστε να μελετηθούν οι δικές μας αντιδράσεις και να προπαρασκευασθεί ψυχολογικά η εδαφική επέκταση της Αλβανίας μετά το Κόσοβο και σε ένα μεγάλο τμήμα των αλβανοφώνων περιοχών των Σκοπίων και ακολούθως και σε δικά μας εδάφη"|^3^.
Εδώ ακριβώς η κριτική μας για τις κάθε λογής υπεραπλουστεύσεις μετατρέπεται σε οργή για τις λογικές του "εσωτερικού εχθρού" και της "πέμπτης φάλαγγας", που άκριτα και με περισσή ευκολία ο Θεοδωράκης παράγει και αναπαράγει. Έχει λησμονήσει, φαίνεται, αλλοτινές εποχές, όταν ο ίδιος αντιμετωπιζόταν ως εσωτερικός εχθρός, που κατευθυνόταν από Σλάβους, Τούρκους κ.ο.κ. Ας δώσουμε όμως τόπο στην οργή, δεν είναι καλός σύμβουλος.
Ο Μ. Θεοδωράκης γράφει, ακόμα: |"Όσοι σήμερα εξακολουθούν να με ’θάβουν’ ζωντανό θα είναι υποχρεωμένοι να πάρουν σοβαρά υπ’ όψιν τους τα όσα είπα"|. Και ψέγει --δικαίως-- όσους υποστηρίζουν πως "δεν δικαιούται διά να ομιλεί", καθώς δεν είναι πολιτικός. Κανένας όμως, εξ όσων γνωρίζω, δεν του ζήτησε να μην ομιλεί, να μην ασκεί την υποτιθέμενα αντισυστημική του ρητορεία, να μη στέκεται "ωραίος", "χαρούμενος" και "περήφανος", εκεί στην μπαλκονόπορτα απέναντι απ’ την Ακρόπολη, σηκώνοντας ψηλά την σημαία^4^. Όταν όμως ομιλεί, οφείλει να γνωρίζει πως ό,τι λέει κρίνεται~ και κρίνεται, βέβαια, με τρόπο ανάλογο προς την εξουσία που ο ίδιος ασκεί όταν ελέγχει την εξουσία.
Μέσα σ’ αυτό τον αντικατοπτρισμό των πολλαπλών μικροφυσικών της εξουσίας, με αφορμή τα λεγόμενα του Μ. Θεοδωράκη, πολλοί δημοσιολογούντες άσκησαν κριτική σε ό,τι εξέλαβαν ως "λαϊκισμό", "φοβική δημαγωγία", "εθνικιστική ρητορεία", ενώ άλλοι υπερασπίστηκαν τον πανδαμάτορα "πνευματικό ταγό". Τα μπλοκ συγκροτήθηκαν, τα χαρακώματα στήθηκαν, εχθροί και φίλοι αναγνώρισαν εαυτούς σε μια ακόμη πορεία για τα δίκαια των ιδεών τους. Και ευλόγως.
Πιστεύω όμως ότι έχει έρθει η ώρα να καταλαγιάσει η οχλοβοή των εύκολων λόγων και αντιλόγων, και να αρχίσουμε να προβαίνουμε σε διακρίσεις λεπτεπίλεπτες που θα μας επιτρέψουν να κατανοήσουμε παρόμοια σχήματα σκέψης αντί απλώς --και καλώς, βέβαια-- να καταγγέλλουμε τις υποτιθέμενες ή μη αντιφάσεις τους. Ήρθε η ώρα να βγούμε πιο επιθετικά στο προσκήνιο, προβάλλοντας έναν λόγο επί των "εθνικών θεμάτων" περισσότερο (αυτο)κριτικό, διαλεκτικό, διεθνιστικό που θα ανθίσταται στις εύκολες συνταγές και θα αναδεικνύει ευφάνταστα το ποικίλων αποχρώσεων και ιδιαίτερης πολυπλοκότητας συγκείμενο...
Τα κάθε λογής είδωλα δεν παραμένουν αναλλοίωτα με το πέρασμα των εποχών. Ιδιαίτερα όταν η χρυσόσκονη εκλείπει, το φθαρμένο τους περίγραμμα μας φέρνει πολλές φορές στο νου μορφές ανοίκειες.
|O Γιώργος Γιαννακόπουλος είναι πολιτικός επιστήμονας|
1. Παρέμβαση του Μίκη Θεοδωράκη στον |Ελεύθερο Τύπο|, 2.3.2008.
2. Επιστολή του Μ. Θεοδωράκη προς τον Λ. Λαζόπουλο, όπως δημοσιεύεται στην |Αυγή|, 27.2.2008.
3. |Στο ίδιο|. Για την ημερίδα, βλ. http://www.iospress.gr/mikro2008/mikro20080301.htm και http://www.kemo.gr/
4. Η περιγραφή ανήκει στον δημοσιογράφο του |Ελεύθερου Τύπου| Γ. Λακόπουλο και αναδημοσιεύεται στην |Ελευθεροτυπία|, 1.3.2008.
Μετά τον Δημοσιογράφο, ήρθε η ώρα του Κωμωδού ο οποίος, για μια ακόμη φορά, αποτέλεσε το σημείο σύγκλισης της τραγικής φωνής της αυθεντίας με το σώμα και την ψυχή τού --πάντοτε ενικού και αρσενικού-- Έλληνα: |"Μέσα σε 5 λεπτά εκπομπής, 3 εκατομμύρια Έλληνες έπαιρναν το μήνυμα σπεύδοντας να ενημερώσουν άλλα 3 εκατομμύρια. Και ούτω καθ’ εξής"|^1^. Ένα μήνυμα δραματικό και τραγικό που η μιμητική επιτέλεση αναδιπλασίασε, αφού πρώτα το πασπάλισε με την περισσή χρυσόσκονη του τηλεοπτικού τελετουργικού. Αλλά αρκετά με το συγκείμενο. Ας περάσουμε στο, έστω και virtual, κείμενο.
Με αφορμή μια ακόμη επανάκαμψη του "Μακεδονικού", που συνέπεσε με την προβλέψιμη (τουλάχιστον για όσους και όσες ακόμη και εξ αποστάσεως παρακολουθούσαν τις πολιτικές εξελίξεις) αναταραχή στο Κόσοβο, ο Μίκης Θεοδωράκης βάλθηκε να μας εκθέσει τους μηχανισμούς της παγκόσμιας Ιστορίας, αναλύοντας την πολύπλευρη γεωπολιτική πραγματικότητα στη βαλκανική μας γειτονιά. Εδώ, στη δική μας εσχατιά του κόσμου, το αμερικανικό σχέδιο αποκαλύπτεται σε πρώτη φάση με την ενίσχυση της "Μεγάλης Αλβανίας", την διπλωματική σύμπλευση με την Τουρκία και την ενίσχυση της αδιαλλαξίας των "Σκοπιανών". Ο καιρός γαρ εγγύς για τον Μ. Θεοδωράκη, καθόσον δεν θα αργήσει η στιγμή της "δεύτερης φάσης". Τότε, ελέω της φιλοαλβανικής τακτικής, το "κρατίδιο" θα διαμελιστεί και οι εναπομείναντες "φυλετικά Σλάβοι" (|"μπορούν να αυτοαποκαλούνται Μακεδόνες, όμως φυλετικά είναι Σλάβοι"|) θα ενταχθούν στη |"χορεία των εχθρών των ΗΠΑ"|, με τους λοιπούς "φυλετικά" ομοίους τους: Ρώσους, Σέρβους και Βουλγάρους.
Στο πλαίσιο της διχοστασίας αυτής (Σλάβοι-Τουρκαλβανοί) η χώρα μας, υποστηρίζει ο Μ. Θεοδωράκης, βρίσκεται σε τραγική κατάσταση, χωρίς συμμάχους, σαν μια σταγόνα στον βαλκανικό ωκεανό. Κι όμως αντιστέκεται στα αμερικανικά "φιλοπόλεμα σχέδια" και, παρά τις υποκλίσεις των "αμερικανόφιλων ηγεσιών" της, δεν προσκυνά~ διατηρεί την υπερηφάνεια της! Οι "γενναίοι", "ωραίοι" και μονοιασμένοι Έλληνες, καταλήγει με ιδιαίτερο λυρισμό ο Θεοδωράκης, μπορούν και οφείλουν να αντισταθούν στην "ασχήμια" και την "προδοσία" των Άλλων, αρχής γενομένης με το "Μακεδονικό": |"Είναι ασχημία να ανεχόμαστε να μας περιφρονούν και να μας βρίζουν --οχυρωμένοι κάτω από τα σκέλια των Αμερικανών-- οι Σκοπιανοί, και μεις να τους παρακαλάμε και να ζητάμε τη μεσολάβηση των Αμερικανών, χάνοντας κάθε μέρα και πιο πολύ την αξιοπρέπεια και την υπερηφάνειά μας. Ας κλείσουμε λοιπόν τα σύνορα κι ας σταματήσουμε τις διπλωματικές και οικονομικές μας σχέσεις, κι ας τους αφήσουμε να αυτοαποκαλούνται όπως θέλουν, κοροϊδεύοντας τους εαυτούς τους. [...] Μπορεί να υποφέρουμε, όμως το ζητούμενο για μας είναι να παραμείνουμε Έλληνες"^2^.
Πολλά θα μπορούσε να γράψει κανείς για το παραπάνω αναλυτικό σχήμα, που φτάνει να προτείνει ένα επιθετικό μέτρο, απ’ αυτά που συνηθίζονται στα πρόθυρα πολέμου, έναντι των "αλαζόνων" γειτόνων μας και των "φιλοπόλεμων" Αμερικανών~ οι θεωρίες του Πολέμου άλλωστε αφθονούν και στους κόλπους της Αριστερά. Κι ακόμα, να γράψει για μια σκέψη που με παιδαριώδη αφέλεια βιάζεται να ταξινομήσει τον κόσμο σε εχθρούς και φίλους, προσκυνημένους υποτακτικούς και αδέσμευτους πατριώτες~ για ένα ερμηνευτικό σχήμα που καταφάσκει σκληρά εθνοπατριωτικά ιδεολογήματα διανθισμένα με τη γνωστή ρητορεία περί "νεοταξίτικης" κυριαρχίας και διαπερνά οριζοντίως πολιτικούς χώρους, διεκδικώντας να ορίζει κατά το δοκούν το περιεχόμενο των "εθνικών θεμάτων" και να εκδίδει πιστοποιητικά εθνικοφροσύνης. Πέρα και πάνω απ’ όλα, ο λόγος του Μ. Θεοδωράκη ακυρώνει έμπρακτα τον κριτικό στοχασμό, μια λειτουργία με την οποία είναι συνυφασμένη διαχρονικά η αριστερή πολιτική σκέψη και δράση.
Πώς αλλιώς να αντιμετωπίσει κανείς την τύχη που επιφυλάσσεται σε σημαντικούς τοπικούς και διεθνείς παράγοντες οι οποίοι διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στα διεθνή και τοπικά πράγματα, όπως π.χ. οι ΗΠΑ ή η Τουρκία; Δεν πρόκειται απλώς για τη δαιμονοποιητική παραμόρφωση του ρόλου τους, κάτι που τους ανάγει στους κύριους ρυθμιστές των πάντων |νυν και αεί|. Αυτή η άχρονη και ανιστορική αντιμετώπιση της Αμερικής, επί παραδείγματι, ακυρώνει οποιαδήποτε γνώση για τα τεκταινόμενα στην κοιλιά του αυτοκρατορικού κήτους και προωθεί έναν χυδαίο μανιχαϊκό αντιαμερικανισμό, αφήνοντας, σε τελευταία ανάλυση, το πεδίο ορθάνοιχτο σε όλους τους --περισσότερο ή ολιγότερο απολιτίκ-- φιλελεύθερους κριτικούς του εγχώριου αντιαμερικανισμού. Αυτό που είναι αναγκαίο και διαφεύγει από τις ρετσέτες των διαφόρων επίδοξων εθνοπατέρων και της περιστασιακής τους αυλής είναι ένας μεστός περιεχομένου αντιαμερικανισμός, ο οποίος πρωτίστως θα συντονίζεται με τους κριτικά σκεπτόμενους και ριζοσπαστικά δρώντες Αμερικανούς αντιαμερικανούς.
Εάν η γνώση για την Αμερική (ή και την Τουρκία) είναι περιττή, μιας και για τον Μ. Θεοδωράκη κι όσους συμμερίζονται τις απόψεις του το αμερικανικό σχέδιο είναι ένα, δεδομένο, αναλλοίωτο και έχει ήδη αποκαλυφθεί ενώπιόν τους, τότε τι να πει κανείς για τη γνώση του δικού μας ιστορικού παρελθόντος, ιδιαίτερα των σκοτεινών και ανομολόγητων πτυχών του; Σε αυτό ακριβώς το σημείο η απλουστευτική σκέψη του Μ. Θεοδωράκη γίνεται εξοργιστικά προκλητική. Όσοι και όσες, σε πείσμα των καιρών και κόντρα στο ρεύμα, προσπαθούν να θέσουν δύσκολα ερωτήματα για τον τρόπο με τον οποίο η ελληνική κοινωνία και πολιτεία έχουν αφήσει στο περιθώριο "σκοτεινά" ζητήματα και προβλήματα, όσοι και όσες επιμένουν να θεωρούν πως η αναμέτρηση με υπαρκτά φαντάσματα του παρελθόντος περνά μέσα από την αναγνώριση του "φασματικού" τους χαρακτήρα και δύναται να εμπλουτίσει τη γνώση του παρόντος ανοίγοντας νέες προοπτικές, όλοι αυτοί και αυτές αντιμετωπίζονται ως πράκτορες του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Πώς αλλιώς να εκλάβει κανείς την άποψη Θεοδωράκη για την εκδήλωση του Κέντρου Ερευνών Μειονοτικών Ομάδων (ΚΕΜΟ) στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, με θέμα τους Τσάμηδες; Παραθέτω: |"Ασφαλώς πρόκειται για οργανωμένη προβοκάτσια των ΗΠΑ, ώστε να μελετηθούν οι δικές μας αντιδράσεις και να προπαρασκευασθεί ψυχολογικά η εδαφική επέκταση της Αλβανίας μετά το Κόσοβο και σε ένα μεγάλο τμήμα των αλβανοφώνων περιοχών των Σκοπίων και ακολούθως και σε δικά μας εδάφη"|^3^.
Εδώ ακριβώς η κριτική μας για τις κάθε λογής υπεραπλουστεύσεις μετατρέπεται σε οργή για τις λογικές του "εσωτερικού εχθρού" και της "πέμπτης φάλαγγας", που άκριτα και με περισσή ευκολία ο Θεοδωράκης παράγει και αναπαράγει. Έχει λησμονήσει, φαίνεται, αλλοτινές εποχές, όταν ο ίδιος αντιμετωπιζόταν ως εσωτερικός εχθρός, που κατευθυνόταν από Σλάβους, Τούρκους κ.ο.κ. Ας δώσουμε όμως τόπο στην οργή, δεν είναι καλός σύμβουλος.
Ο Μ. Θεοδωράκης γράφει, ακόμα: |"Όσοι σήμερα εξακολουθούν να με ’θάβουν’ ζωντανό θα είναι υποχρεωμένοι να πάρουν σοβαρά υπ’ όψιν τους τα όσα είπα"|. Και ψέγει --δικαίως-- όσους υποστηρίζουν πως "δεν δικαιούται διά να ομιλεί", καθώς δεν είναι πολιτικός. Κανένας όμως, εξ όσων γνωρίζω, δεν του ζήτησε να μην ομιλεί, να μην ασκεί την υποτιθέμενα αντισυστημική του ρητορεία, να μη στέκεται "ωραίος", "χαρούμενος" και "περήφανος", εκεί στην μπαλκονόπορτα απέναντι απ’ την Ακρόπολη, σηκώνοντας ψηλά την σημαία^4^. Όταν όμως ομιλεί, οφείλει να γνωρίζει πως ό,τι λέει κρίνεται~ και κρίνεται, βέβαια, με τρόπο ανάλογο προς την εξουσία που ο ίδιος ασκεί όταν ελέγχει την εξουσία.
Μέσα σ’ αυτό τον αντικατοπτρισμό των πολλαπλών μικροφυσικών της εξουσίας, με αφορμή τα λεγόμενα του Μ. Θεοδωράκη, πολλοί δημοσιολογούντες άσκησαν κριτική σε ό,τι εξέλαβαν ως "λαϊκισμό", "φοβική δημαγωγία", "εθνικιστική ρητορεία", ενώ άλλοι υπερασπίστηκαν τον πανδαμάτορα "πνευματικό ταγό". Τα μπλοκ συγκροτήθηκαν, τα χαρακώματα στήθηκαν, εχθροί και φίλοι αναγνώρισαν εαυτούς σε μια ακόμη πορεία για τα δίκαια των ιδεών τους. Και ευλόγως.
Πιστεύω όμως ότι έχει έρθει η ώρα να καταλαγιάσει η οχλοβοή των εύκολων λόγων και αντιλόγων, και να αρχίσουμε να προβαίνουμε σε διακρίσεις λεπτεπίλεπτες που θα μας επιτρέψουν να κατανοήσουμε παρόμοια σχήματα σκέψης αντί απλώς --και καλώς, βέβαια-- να καταγγέλλουμε τις υποτιθέμενες ή μη αντιφάσεις τους. Ήρθε η ώρα να βγούμε πιο επιθετικά στο προσκήνιο, προβάλλοντας έναν λόγο επί των "εθνικών θεμάτων" περισσότερο (αυτο)κριτικό, διαλεκτικό, διεθνιστικό που θα ανθίσταται στις εύκολες συνταγές και θα αναδεικνύει ευφάνταστα το ποικίλων αποχρώσεων και ιδιαίτερης πολυπλοκότητας συγκείμενο...
Τα κάθε λογής είδωλα δεν παραμένουν αναλλοίωτα με το πέρασμα των εποχών. Ιδιαίτερα όταν η χρυσόσκονη εκλείπει, το φθαρμένο τους περίγραμμα μας φέρνει πολλές φορές στο νου μορφές ανοίκειες.
|O Γιώργος Γιαννακόπουλος είναι πολιτικός επιστήμονας|
1. Παρέμβαση του Μίκη Θεοδωράκη στον |Ελεύθερο Τύπο|, 2.3.2008.
2. Επιστολή του Μ. Θεοδωράκη προς τον Λ. Λαζόπουλο, όπως δημοσιεύεται στην |Αυγή|, 27.2.2008.
3. |Στο ίδιο|. Για την ημερίδα, βλ. http://www.iospress.gr/mikro2008/mikro20080301.htm και http://www.kemo.gr/
4. Η περιγραφή ανήκει στον δημοσιογράφο του |Ελεύθερου Τύπου| Γ. Λακόπουλο και αναδημοσιεύεται στην |Ελευθεροτυπία|, 1.3.2008.
