Τα ΜΜΕ ως μέρος του Κυπριακού
Μακάριος Δρουσιώτης, Ελευθεροτυπία, Δημοσιευμένο: 2008-05-07
Στο Κυπριακό ο κόμπος έφτασε στο χτένι. Το εθνικό πρόβλημα της Κύπρου βρίσκεται στην τελευταία στροφή. Ποιο θα είναι το τέρμα, είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Το βέβαιο είναι πως το Κυπριακό, είτε με λύση είτε με μη λύση, φτάνει σε μια κατάληξη. Μη λύση συνεπάγεται διχοτόμηση, και μάλιστα στη χειρότερη μορφή της. Αυτή την τραγική κατάληξη δεν θα ήθελε να τη χρεωθεί ο πρόεδρος Χριστόφιας ούτε όμως και ο Μεχμέτ Αλί Ταλάτ, καθώς και οι δύο εκπροσωπούν κόμματα που αγωνίστηκαν για δεκαετίες ενάντια στη διχοτόμηση.
Η νέα κυπριακή ηγεσία φαίνεται να συνειδητοποιεί τη σοβαρότητα της κατάστασης. Η κοινωνία ξεπέρασε τις ψευδαισθήσεις ότι η ένταξη στην Ε.Ε. από μόνη της θα έφερνε τη λύση των ονείρων μας. Αντιθέτως, κατανόησε ότι η ένταξη επέβαλλε μια σειρά από συμβιβασμούς που ήταν εντελώς αδιανόητοι πριν από την 1η Μαΐου 2004.
Ωστόσο, ένας από τους βασικούς πρωταγωνιστές του Κυπριακού, τα ΜΜΕ και οι συντελεστές τους, αρνούνται να αποδεχτούν τις νέες πραγματικότητες. Ο λόγος είναι πολύ απλός και απολύτως κατανοητός: στον μισό αιώνα που υπάρχει το Κυπριακό, έτσι εκπαιδεύτηκαν να λειτουργούν.
Προσωπικά έχω ξεφυλλίσει δεκάδες τόμους εφημερίδων, όλων των περιόδων του Κυπριακού. Τουλάχιστον μέχρι το 2000 δεν εντόπισα ούτε ένα άρθρο, σε οποιαδήποτε κυπριακή εφημερίδα, για οποιοδήποτε ζήτημα ήσσονος σημασίας, που να αποδίδει το ελάχιστο δίκαιο στην άλλη πλευρά. Το φαινόμενο αυτό δεν παρατηρείται μόνο από το 1974 και μετά, όταν ο θρήνος της τραγωδίας δεν άφησε περιθώρια αυτοκριτικής, αλλά και στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’60, όταν οι Ελληνοκύπριοι είχαμε το πάνω χέρι.
Ο φανατισμός και η μισαλλοδοξία είναι φαινόμενο που ευδοκίμησε και στις δύο κοινότητες της Κύπρου. Ομως, οφείλουμε να το ομολογήσουμε, ο τουρκοκυπριακός Τύπος υπήρξε πιο τολμηρός και περισσότερο ανοιχτόμυαλος. Οι μόνοι δημοσιογράφοι στην Κύπρο που πλήρωσαν με τη ζωή τους την κριτική κατά της ηγεσίας της κοινότητάς τους, ο Αϊχάν Χικμέτ και ο Μουζαφέρ Γκιουργκάν (δολοφονήθηκαν στις 23 Απριλίου 1962), ήταν Τουρκοκύπριοι.
Ακόμη και μετά το 1974, όταν οι Τούρκοι ζούσαν στη μέθη της «επιτυχίας» τους, εφημερίδες όπως η «Ορτάμ» του Χασάν Καχφετζίογλου έκαναν έρευνες που έδωσαν συγκλονιστικά στοιχεία για τη λεηλασία των ελληνοκυπριακών περιουσιών, την αρπαγή και την εμπορία αρχαιοτήτων και την καταστροφή της ελληνικής και χριστιανικής πολιτιστικής κληρονομιάς στα κατεχόμενα, από συμμορίες που δρούσαν με την κάλυψη του τουρκικού στρατού.
Προσωπικά θλίβομαι που δεν βρήκα στις κυπριακές εφημερίδες ένα άρθρο, μια φωνή διαμαρτυρίας, μια πληροφορία έστω για τα 527 σπίτια που καταστράφηκαν ολοσχερώς και τα 2.000 που έπαθαν ζημιές σε 103 τουρκοκυπριακά ή μικτά χωριά, το πρώτο εξάμηνο του 1964, και το έμαθα διαβάζοντας, δεκαετίες μετά, τη σχετική έκθεση του γενικού γραμματέα των Η.Ε. (S5950, 10/9/64).
Αρχισε, λοιπόν, μια νέα διαδικασία στο Κυπριακό. Τα πράγματα είναι δύσκολα, πολύ πιο δύσκολα απ’ ό,τι το 2004. Ομως, όλες οι πληροφορίες αναφέρονται σε εξαιρετικά θετικό κλίμα που επικρατεί στις ομάδες εργασίας. Τα Η.Ε. καταγράφουν για πρώτη φορά ειλικρινή πολιτική βούληση και από τις δύο πλευρές. Κι όμως, τα ΜΜΕ αναφέρονται σε κρίσεις, σε ρήξεις, σε προκλήσεις, μερικοί έκαναν και το μνημόσυνο της νέας διαδικασίας προτού καν αυτή ξεκινήσει. Βλέπω μπροστά μου τις εικόνες του Μπούργκερστοκ, όταν -με επιλεγμένη πληροφόρηση- μετέδιδαν ότι ο ΟΗΕ είχε παραδώσει δεμένη χειροπόδαρα την Κύπρο στην Τουρκία. Και έδειχναν πολύ ευτυχισμένοι γι’ αυτό.
Η νέα κυπριακή ηγεσία φαίνεται να συνειδητοποιεί τη σοβαρότητα της κατάστασης. Η κοινωνία ξεπέρασε τις ψευδαισθήσεις ότι η ένταξη στην Ε.Ε. από μόνη της θα έφερνε τη λύση των ονείρων μας. Αντιθέτως, κατανόησε ότι η ένταξη επέβαλλε μια σειρά από συμβιβασμούς που ήταν εντελώς αδιανόητοι πριν από την 1η Μαΐου 2004.
Ωστόσο, ένας από τους βασικούς πρωταγωνιστές του Κυπριακού, τα ΜΜΕ και οι συντελεστές τους, αρνούνται να αποδεχτούν τις νέες πραγματικότητες. Ο λόγος είναι πολύ απλός και απολύτως κατανοητός: στον μισό αιώνα που υπάρχει το Κυπριακό, έτσι εκπαιδεύτηκαν να λειτουργούν.
Προσωπικά έχω ξεφυλλίσει δεκάδες τόμους εφημερίδων, όλων των περιόδων του Κυπριακού. Τουλάχιστον μέχρι το 2000 δεν εντόπισα ούτε ένα άρθρο, σε οποιαδήποτε κυπριακή εφημερίδα, για οποιοδήποτε ζήτημα ήσσονος σημασίας, που να αποδίδει το ελάχιστο δίκαιο στην άλλη πλευρά. Το φαινόμενο αυτό δεν παρατηρείται μόνο από το 1974 και μετά, όταν ο θρήνος της τραγωδίας δεν άφησε περιθώρια αυτοκριτικής, αλλά και στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’60, όταν οι Ελληνοκύπριοι είχαμε το πάνω χέρι.
Ο φανατισμός και η μισαλλοδοξία είναι φαινόμενο που ευδοκίμησε και στις δύο κοινότητες της Κύπρου. Ομως, οφείλουμε να το ομολογήσουμε, ο τουρκοκυπριακός Τύπος υπήρξε πιο τολμηρός και περισσότερο ανοιχτόμυαλος. Οι μόνοι δημοσιογράφοι στην Κύπρο που πλήρωσαν με τη ζωή τους την κριτική κατά της ηγεσίας της κοινότητάς τους, ο Αϊχάν Χικμέτ και ο Μουζαφέρ Γκιουργκάν (δολοφονήθηκαν στις 23 Απριλίου 1962), ήταν Τουρκοκύπριοι.
Ακόμη και μετά το 1974, όταν οι Τούρκοι ζούσαν στη μέθη της «επιτυχίας» τους, εφημερίδες όπως η «Ορτάμ» του Χασάν Καχφετζίογλου έκαναν έρευνες που έδωσαν συγκλονιστικά στοιχεία για τη λεηλασία των ελληνοκυπριακών περιουσιών, την αρπαγή και την εμπορία αρχαιοτήτων και την καταστροφή της ελληνικής και χριστιανικής πολιτιστικής κληρονομιάς στα κατεχόμενα, από συμμορίες που δρούσαν με την κάλυψη του τουρκικού στρατού.
Προσωπικά θλίβομαι που δεν βρήκα στις κυπριακές εφημερίδες ένα άρθρο, μια φωνή διαμαρτυρίας, μια πληροφορία έστω για τα 527 σπίτια που καταστράφηκαν ολοσχερώς και τα 2.000 που έπαθαν ζημιές σε 103 τουρκοκυπριακά ή μικτά χωριά, το πρώτο εξάμηνο του 1964, και το έμαθα διαβάζοντας, δεκαετίες μετά, τη σχετική έκθεση του γενικού γραμματέα των Η.Ε. (S5950, 10/9/64).
Αρχισε, λοιπόν, μια νέα διαδικασία στο Κυπριακό. Τα πράγματα είναι δύσκολα, πολύ πιο δύσκολα απ’ ό,τι το 2004. Ομως, όλες οι πληροφορίες αναφέρονται σε εξαιρετικά θετικό κλίμα που επικρατεί στις ομάδες εργασίας. Τα Η.Ε. καταγράφουν για πρώτη φορά ειλικρινή πολιτική βούληση και από τις δύο πλευρές. Κι όμως, τα ΜΜΕ αναφέρονται σε κρίσεις, σε ρήξεις, σε προκλήσεις, μερικοί έκαναν και το μνημόσυνο της νέας διαδικασίας προτού καν αυτή ξεκινήσει. Βλέπω μπροστά μου τις εικόνες του Μπούργκερστοκ, όταν -με επιλεγμένη πληροφόρηση- μετέδιδαν ότι ο ΟΗΕ είχε παραδώσει δεμένη χειροπόδαρα την Κύπρο στην Τουρκία. Και έδειχναν πολύ ευτυχισμένοι γι’ αυτό.
