Το ιρλανδικό «όχι» και οι Βαλκανικοί Πόλεμοι

Γιώργος Γιαννουλόπουλος, Ελευθεροτυπία, Δημοσιευμένο: 2008-06-20

Ας αρχίσουμε με τον τίτλο, το νόημα του οποίου δεν είναι και τόσο προφανές. Ως γνωστόν, οι Βαλκανικοί Πόλεμοι ήταν δύο. Στον πρώτο, τα κράτη της χερσονήσου ένωσαν τις δυνάμεις τους εναντίον του κοινού εχθρού και έβαλαν τέλος στην οθωμανική κυριαρχία. Ο δεύτερος έγινε μεταξύ των νικητών, επειδή, μετά την επιτυχία τους, αναδείχτηκαν οι εκ διαμέτρου αντίθετες επιδιώξεις που κρύβονταν κάτω από τον κοινό σκοπό. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με ορισμένα δημοψηφίσματα, όταν ο λαός καλείται να αντιδράσει με ένα «ναι» ή «όχι» σε πολύπλοκες προτάσεις, οι οποίες επιδέχονται διαφορετικές αναγνώσεις. Ετσι, το αποτέλεσμα καταγράφει μόνο την τελική βούληση των ψηφοφόρων και όχι τους λόγους που τους έκαναν να εγκρίνουν ή να απορρίψουν.

Αυτό συνέβη στην Ιρλανδία. Στο στρατόπεδο του «όχι» βρέθηκαν μεν οι αριστεροί πολέμιοι της νεοφιλελεύθερης Ε.Ε., αλλά και όσοι φοβούνται ότι οι Βρυξέλλες θα τους υποχρεώσουν να δεχτούν ορισμένα πάγια αιτήματα της Αριστεράς, π.χ. την αλλαγή της νομοθεσίας που θεσπίζει τη χαμηλή φορολογία των επιχειρήσεων και έχει προσελκύσει στη χώρα τεράστιες επενδύσεις από τις ΗΠΑ ή την αποποινικοποίηση των αμβλώσεων, κάτι που για τους φανατικούς Καθολικούς θα ανοίξει τις πύλες της κόλασης. (Εννοείται ότι και η ομοιογένεια των υποστηρικτών του «ναι» ήταν εξίσου πλασματική.)

Δηλαδή, όπως και το 1912, ο πρώτος πόλεμος υποκρύπτει και εγκυμονεί τον δεύτερο. Κατά συνέπεια, οι πανηγυρισμοί για το ηχηρό χαστούκι που έδωσε ο ιρλανδικός λαός στο κεφάλαιο αποδεικνύονται υπερβολές στην καλύτερη περίπτωση και στη χειρότερη χονδροειδής προπαγάνδα. Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν οι θριαμβολογίες του ΚΚΕ, ότι τάχα οι Ιρλανδοί απαίτησαν μια «σοσιαλιστική Ευρώπη των λαών», όταν όλοι ξέρουμε ότι ο Περισσός οδηγήθηκε στο εν λόγω συμπέρασμα από την πρόθεση να πλήξει τον Συνασπισμό, τον οποίο κατηγορεί συστηματικά ότι κουβαλάει νερό στον μύλο της Ε.Ε.

Πέρα όμως από αυτά τα θλιβερά και αναμενόμενα, υπάρχει ένα τεράστιο θέμα. Γιατί προτιμούμε τις απλουστευτικές αναγνώσεις που διαστρεβλώνουν την πολυπλοκότητα των πραγμάτων; Ισως η απάντηση έχει να κάνει με την εξής αντίφαση: στην προσπάθειά μας να λειτουργήσουμε πολιτικά και να επιβάλουμε τη δική μας εκδοχή, αντιμετωπίζουμε απολιτικά τις έννοιες που χρησιμοποιούμε, δηλαδή ξεχνάμε ότι δεν είναι προφανείς αλλά πάντα επίμαχες, και ότι γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι βαθύτατα πολιτικές. Εννοώ ότι δεν εκφράζουν μια απλή και αμετακίνητη αλήθεια· αντίθετα, αποκτούν συγκεκριμένο πολιτικό νόημα μέσα σε συγκεκριμένα πολιτικά συμφραζόμενα. Για παράδειγμα, όσοι ριζοσπάστες καταδικάζουν σήμερα τη «γραφειοκρατία των Βρυξελλών» έχουν ξεχάσει τους μύδρους που εξαπέλυσε εναντίον της η Θάτσερ και επίσης το γεγονός ότι η καθαρόαιμη Δεξιά, για τους δικούς της λόγους, απεχθάνεται την Ε.Ε. Για να φτάσουμε όμως στην αποπολιτικοποίηση των εννοιών έχει προηγηθεί μια ιδεολογική μετάλλαξη: όταν η «αντίσταση» γίνεται αφηρημένη έννοια και μεταφυσική αρετή, δηλαδή αυτοσκοπός, τότε ουδείς ασχολείται με το ποιος αντιστέκεται σε ποιον και γιατί. Αρκεί να αντιστέκεται. Και έτσι η παράταξη που επιδιώκει την αλλαγή προς μια κατεύθυνση συμπορεύεται ή νομίζει ότι συμπορεύεται, με εκείνη που επιδιώκει το αντίθετο, όπως και στον πρώτο Βαλκανικό Πόλεμο. Τελικά, οι συνεπείς αριστεροί χαίρονται για το ιρλανδικό «όχι» όσο και οι Ιρλανδοί επιχειρηματίες, που δεν θέλουν να αυξηθεί η φορολογία για να προφυλάξουν τα κέρδη τους.

Πάντως για ένα μπορούμε να είμαστε σίγουροι: οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα δεν δείχνουν διατεθειμένοι να αποδεχτούν τις επιλογές της πολιτικής ελίτ. Το τι σημαίνει αυτό, δηλαδή το τι πολιτικό νόημα θα του αποδοθεί, είναι μια άλλη, μεγάλη κουβέντα.

Θέματα επικαιρότητας: Μεταρρυθμιστική Συνθήκη

Γιώργος Ιωαννίδης

Για τη στάση των τεσσάρων

Γιώργος Ιωαννίδης, 2008-07-13

H απόφαση τεσσάρων βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ να απέχουν από την...

Περισσότερα
Μαρίκα Φραγκάκη

Ακτινογραφώντας το Ιρλανδικό δημοψήφισμα

Μαρίκα Φραγκάκη, 2008-07-06

Τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των Ιρλανδών ψηφοφόρων και...

Περισσότερα
Μαρίκα Φραγκάκη

Συμπεράσματα της Συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου

Μαρίκα Φραγκάκη, 2008-07-05

Στις 19-20 Ιουνίου 2008, συνήλθε στη Λιουμπλιάνα της Σλοβενίας...

Περισσότερα

Να ανακάμψουμε

Ζακ Ντελόρ, 2008-06-22

Το ιρλανδικό «όχι» συνιστά μια σοβαρή προειδοποίηση. Πώς...

Περισσότερα
Δημήτρης Παπαδημούλης

Για περισσότερη και διαφορετική Ευρώπη

Δημήτρης Παπαδημούλης, 2008-06-22

Η ελληνική Βουλή, με επισπεύδουσα τη Ν.Δ. και με σύμπραξη...

Περισσότερα
Μιχάλης Σαμπατακάκης

Ασπιρίνες για την ακρίβεια - αμνησία για τα δημοψηφίσματα

Μιχάλης Σαμπατακάκης, 2008-06-22

"Ασπιρίνες" για την ακρίβεια και αμνησία για τα δημοψηφίσματα...

Περισσότερα

Μπλα-μπλά ακρίβεια, μπλα-μπλα μέτρα

Χριστίνα Πουλίδου, 2008-06-22

Στο θέμα της συνθήκης της Λισσαβώνας, οι 27 ηγέτες στη σύνοδο...

Περισσότερα
Π.Κ. Ιωακειμίδης

Η απόρριψη της Συνθήκης της Λισαβώνας

Π.Κ. Ιωακειμίδης, 2008-06-20

Η ΑΠΟΡΡΙΨΗ της Συνθήκης της Λισαβώνας από την Ιρλανδία...

Περισσότερα

Άρθρα/ Ευρωπαϊκή Ένωση

Κώστας Καλλίτσης

Από τον Λέττα στον Ντράγκι

Κώστας Καλλίτσης, 2024-09-15

Στην Ευρώπη το είχαμε όλοι, ίσως όσο ποτέ άλλοτε, ανάγκη,...

Θόδωρος Τσίκας

Τί σημαίνει η άνοδος της ακροδεξιάς στη Γερμανία

Θόδωρος Τσίκας, 2024-09-08

Η Θουριγγία και η Σαξονία, στις οποίες έγιναν εκλογές, είναι...

Μέρες του 36, μέρες του 2024

Παύλος Τσίμας, 2024-06-22

...Στο μεταξύ, ως προς την δική μας περί κεντροαριστεράς...

Κώστας Καλλίτσης

Δύο εν σειρά παράδοξα

Κώστας Καλλίτσης, 2024-04-07

Με ποια κριτήρια διαμορφώνεται η ευρωπαϊκή στρατηγική...

Θόδωρος Τσίκας

Προχωρά η ευρωπαϊκή Άμυνα, αν και με μικρά βήματα

Θόδωρος Τσίκας, 2024-03-22

Ας αρχίσουμε από τα βασικά: οι καλές εποχές πέρασαν. Η περίοδος...

Θα αυτοτραυματιστεί η Ευρώπη;

Παύλος Τσίμας, 2024-02-03

«Ευρώπη θα γίνουμε»! Στα ελληνικά ακούγεται θετικό, κάτι...

Π.Κ. Ιωακειμίδης

9+1 Ερωτήσεις - απαντήσεις για το Βέτο στην Ευρώπη

Π.Κ. Ιωακειμίδης, 2023-12-23

Είναι το πολιτικά πιο ευαίσθητο θέμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση...

Το μπούνκερ είναι αδιαπέραστο

Γιώργος Καπόπουλος, 2023-11-18

Μια απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Καρλσρούης,...

Κώστας Καλλίτσης

Το διπλό χάσμα της Ευρώπης

Κώστας Καλλίτσης, 2023-11-12

Οτι η Ευρωπαϊκή Ενωση φλερτάρει με την ύφεση, δεν ήταν άγνωστο....

Σωτήρης Βαλντέν

Η νέα διεύρυνση της ΕΕ και το μέλλον της Ευρώπης

Σωτήρης Βαλντέν, 2023-09-07

Όταν πέρσι τον Ιούνιο οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποφάσισαν...

Ο ΣΥΡΙΖΑ και οι ευρωεκλογές του 2024

Μανώλης Σπινθουράκης, 2023-06-28

Οπως πολύ σωστά είπε την Κυριακή ο Αλέξης Τσίπρας, το επόμενο...

Λόγια, λόγια, λόγια. Παχιά

Τάσος Παππάς, 2023-06-21

Στα ψιλά πέρασε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση που έγινε...

×
×