Φτωχοί συγγενείς

Ο Κ. Καραμανλής μέχρι τις ευρωεκλογές θα πραγματοποιήσει τόσα ταξίδια στο εξωτερικό όσα δεν έχει κάνει σε όλη τη θητεία του. Η πρόθεσή του είναι προφανής: να αποκομίσει εκλογικά οφέλη.

Εχουμε και σ’ αυτό το πεδίο κινήσεις επικοινωνιακού χαρακτήρα για να ξεγελαστούν οι ιθαγενείς και να δοθεί η εντύπωση ότι η ελληνική διπλωματία είναι παρούσα. Το κενό όμως είναι μεγάλο.

Τα τελευταία πέντε χρόνια η Ελλάδα έχει αποσυρθεί στη γωνία της, περιορίζεται στα απολύτως απαραίτητα, κρύβεται στις διεθνείς διασκέψεις για να μην ενοχλήσει, δεν διεκδικεί, δεν απαιτεί, πετάει την μπάλα στην εξέδρα. Η λογική της Ψωροκώσταινας, ο μίζερος επαρχιωτισμός, η αντίληψη του «ου μπλέξεις» είναι ο μπούσουλας της εξωτερικής πολιτικής.

Με άξονα το επιχείρημα ότι λόγω μεγέθους δεν μπορούμε να επηρεάσουμε καταστάσεις και να ανατρέψουμε ισορροπίες, προτιμούμε τους χαμηλούς τόνους στα όρια της αφωνίας. Η κυβέρνηση της Ν.Δ. μας έχει γυρίσει πολλά χρόνια πίσω. Φοβούμενη μήπως κατηγορηθεί για ενδοτισμό (οι συνήθεις ιερεμιάδες που εκτόξευε κατά των προηγούμενων κυβερνήσεων η συντηρητική παράταξη σε αγαστή συνεργασία με το θαλερό «κόμμα του φόβου» που έχει ισχυρά προγεφυρώματα παντού) αρκείται στην τυπική διεκπεραίωση των τρεχουσών υποθέσεων.

Στην Ευρώπη παρακολουθούμε ενεοί τις εξελίξεις, καμία πρόταση, καμία πρωτοβουλία, καμία απόπειρα δημιουργίας συμμαχιών, τελετουργικού χαρακτήρα ενέργειες, γραβατωμένη ρητορική, στρογγυλεμένες διατυπώσεις, χαμηλής εντάσεως παρουσία. Στην περιοχή μας (Βαλκάνια, Μέση Ανατολή) γίνονται κοσμογονικές αλλαγές και εμείς είμαστε ουραγοί.

Εχουμε εναποθέσει όλες τις ελπίδες μας για την εκλογίκευση των διαφορών μας με την Τουρκία στη γραμμή υποστήριξης του αιτήματος της γείτονος για είσοδο στην Ε.Ε., τη στιγμή που όλες οι ενδείξεις συνηγορούν ότι αυτή η προοπτική αν δεν έχει ακυρωθεί, φαντάζει πια πολύ μακρινή. Με την ιδέα αυτή ακόμη και οι τουρκικές ελίτ έχουν συμφιλιωθεί και έχουν αρχίσει να επεξεργάζονται νέες κατευθύνσεις.

Ουδείς από την κυβέρνηση αισθάνεται την ανάγκη να αναστοχαστεί πάνω στο ζήτημα, να αναζητήσει εναλλακτικούς δρόμους και να σχεδιάσει μια δεύτερη και τρίτη γραμμή άμυνας ώστε να μη βρεθεί η χώρα μπροστά σε δυσάρεστους αιφνιδιασμούς. Αντιθέτως αν εκφραστεί αντιρρητικός λόγος καταγγέλλεται ως αποπροσανατολιστικός, μη συνετός, επικίνδυνος. Τίποτα δεν πρέπει να ταράξει τον νήδυμο ύπνο του μεγάρου Μαξίμου.

Απεμπολήσαμε το Ελσίνκι, δαιμονοποιήσαμε τη Χάγη και επαφιέμεθα στις καλές προθέσεις του αμερικανού προέδρου να προβάλει τις ελληνικές απόψεις στην Αγκυρα. Και πανηγυρίζουμε όταν ο Ομπάμα συναντιέται εξ υποχρεώσεως με τον Κ. Καραμανλή, όταν κάνει αναφορά στη σχολή της Χάλκης στην ομιλία του στην τουρκική εθνοσυνέλευση ή όταν βλέπει κατ’ ιδίαν τον οικουμενικό πατριάρχη. Ομως εξωτερική πολιτική δι’ αντιπροσώπων είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα είτε υποτελών κρατών είτε έμφοβων και ολίγιστων ηγεσιών. Οποιο από τα δύο κι αν ισχύει τα συμπεράσματα είναι μελαγχολικά.

Οι προηγούμενοι έλληνες πρωθυπουργοί, άλλοτε με σχέδιο και επιμονή, άλλοτε ποντάροντας στις καλές προσωπικές σχέσεις με τους ομολόγους τους, μερικές φορές και με τα δύο, πέτυχαν πράγματα και κατάφεραν ν’ αναβαθμίσουν κάτω από αντίξοες συνθήκες την εικόνα της χώρας. Τους Κωνσταντίνο Καραμανλή και Κώστα Σημίτη τους υπολόγιζαν στο εξωτερικό, τον απρόβλεπτο Ανδρέα Παπανδρέου άλλοι τον μισούσαν (Θάτσερ) και άλλοι τον αγαπούσαν, όλοι όμως τον σέβονταν. Ο Κ. Μητσοτάκης προσπάθησε να παίξει ένα ρόλο, ήταν κινητικός, έστω κι αν συχνά φλέρταρε με τον τυχοδιωκτισμό.

Ηένταξη της χώρας στην ΕΟΚ και αργότερα στην ΟΝΕ, η συμμετοχή της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση, τα ολοκληρωμένα μεσογειακά προγράμματα, οι επιτυχημένες προεδρίες στην Ε.Ε., το Ελσίνκι, τα ερείσματα στις αραβικές και τις βαλκανικές χώρες δεν προέκυψαν από το πουθενά, δεν ήρθαν ως αποτέλεσμα της λειτουργίας ενός αυτόματου πιλότου. Είχαν πίσω τους στρατηγικές με βάθος, στοχοπροσήλωση, διάθεση για παρέμβαση στα κέντρα λήψης αποφάσεων και βεβαίως συστηματική δουλειά.

Απέχοντας από τις διεργασίες που συντελούνται στην ευρύτερη περιοχή, το μόνο που πετυχαίνεις είναι να σε αγνοούν οι εταίροι σου, να σε θεωρούν δεδομένο και φτωχό συγγενή και να σε αντιμετωπίζουν οι αντίπαλοί σου ως αδύναμο κρίκο χωρίς κύρος και διαπραγματευτικό εκτόπισμα, άρα ευάλωτο στις πιέσεις. Σε κανένα από τα ανοιχτά μέτωπά μας δεν έχει σημειωθεί βήμα προόδου. Θλιβερός απολογισμός.