Για την Ανανεωτική Αριστερά

Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Μπάμπη Γεωργούλα για την κριτική του (Εποχή 3/5/2009) στο άρθρο μου με τίτλο “Η αποδόμηση της ανανεωτικής αριστεράς» (ΤΑ ΝΕΑ 23/4/2009) . Είναι ευχάριστη έκπληξη για τον δημόσιο διάλογο στην Ελλάδα να βλέπει κανείς μία συζήτηση επί της ουσίας χωρίς ad hominem επιθέσεις και χαρακτηρισμούς. Θα επιχειρήσω στη συνέχεια να σχολιάσω κάποια από τα στοιχεία της κριτικής του.

1. Γιατί δημοσίευσα το κείμενό μου στα ΝΕΑ και όχι σε κάποιο έντυπο του χώρου.

Για τρεις λόγους: Πρώτον, από διακριτικότητα. Το κείμενο μου είναι επικριτικό της βασικής γραμμής του Συνασπισμού και δεν ήθελα να φέρω σε δύσκολη θέση εκείνους από τους οποίους θα ζητούσα να το δημοσιεύσουν. Δεύτερον, επειδή τα έντυπα του χώρου αυτού έχουν φιλοξενήσει κείμενα τα οποία για ένα μεγάλο διάστημα έχουν αντιμετωπίσει εμένα, και άλλους σαν και μένα, ως αντιπάλους και εχθρούς ενώ μας έχουν συκοφαντήσει ως επιχειρηματίες καθηγητές, πουλημένους, συντηρητικούς, περίπου προδότες. Τρίτον, επειδή ήθελα να απευθυνθώ περισσότερο σε ανθρώπους που βρέθηκαν στο παρελθόν κοντά στο ΚΚΕ εσ. και τώρα παρακολουθούν τον χώρο από κάπως μακριά και δεν διαβάζουν τα έντυπά του. Υπό μία έννοια, συγκαταλέγω τον εαυτό μου σ’ αυτούς, παρότι εγώ παρακολουθώ ό,τι συμβαίνει στην ανανεωτική αριστερά, συντονίζοντας μαζί της το βήμα μου, για περίπου 30 χρόνια. Ήθελα να εκφράσω με το κείμενό μου στα ΝΕΑ την απογοήτευση τη δική μου και ανθρώπων σαν και μένα από τις εξελίξεις στον χώρο του Συν και του Σύριζα, ανθρώπων δηλαδή που τους κέρδισε σε παλαιότερες εποχές ο λόγος και η πολιτική του ΚΚΕ εσ.

2. Φέρνω την ιστορία του ΚΚΕ εσ. , της ΕΑΡ και του ΣΥΝ στα μέτρα μου;

Το κείμενό μου δεν είναι ιστορικό. Δεν επιχειρώ μία αποτίμηση των ιστορικών γεγονότων. Δεν είμαι, άλλωστε, η καταλληλότερη να το κάνει αυτό. Είναι ένα κείμενο πολιτικής παρέμβασης που κάνει μια εκτίμηση για το τι συνέβη. Δεν διαφωνώ με τον Μπ. Γεωργούλα επί συγκεκριμένων γεγονότων, όπως, π.χ., ότι το ΚΚΕ εσ. διασπάστηκε ή ότι ο ΣΥΝ συνιδρύθηκε από το ΚΚΕ και την ΕΑΡ. Πώς θα μπορούσα, άλλωστε, όταν τα έζησα κι εγώ από κοντά αφού είχα τότε υποστηρίξει το ΚΚΕ εσ. Α-Α και ήμουν για ένα διάστημα στις οργανώσεις του; Όταν μιλώ για μετεξέλιξη του φορέα της ανανεωτικής αριστεράς, πρώτα σε ΕΑΡ και μετά σε ΣΥΝ, δεν εννοώ ότι δεν υπήρξαν ρήξεις. Εννοώ ότι η παρακαταθήκη αυτής της παράδοσης παρελήφθη από αυτούς τους σχηματισμούς, όπως κι αν αυτοί προέκυψαν, και ήταν ορατή, τουλάχιστον έως πρόσφατα, τόσο στα πρόσωπα όσο και στην πολιτική του ΣΥΝ. Ήταν ορατή ακόμη και, ή ειδικά σε ανθρώπους που δεν παρακολουθούσαν τις εσωτερικές κομματικές συγκρούσεις και εξελίξεις. Σήμερα, όμως, ένας σταθερός ψηφοφόρος της ανανεωτικής αριστεράς, στις διάφορες εκδοχές της, βρίσκεται ενώπιον του διλήμματος να ψηφίσει ένα κόμμα κληρονόμο της, που χαρακτηρίζει το Σύμφωνο Σταθερότητας, όχι άδικο ή περιοριστικό, αλλά «ηλίθιο», που θεωρεί τις Βρυξέλλες ανάλογες της χούντας των συνταγματαρχών, που αναδεικνύει υποψηφίους ευρωβουλευτές που αγωνίζονται για τη διάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με μια τέτοια πολιτική δυσκολεύομαι να το αναγνωρίσω ως κληρονόμο αυτής της παράδοσης, την οποία άλλωστε το ίδιο βιάζεται να απεμπολήσει, και δυσκολεύονται και όσοι σταθούν να το ακούσουν προσεκτικά.

3. Απέτυχαν οι ιδέες της ανανεωτικής αριστεράς;

Αν απέτυχαν οι ιδέες της ανανεωτικής αριστεράς, τι να πει κανείς για τις ιδέες που διαγκωνίζονται σήμερα να επικρατήσουν στον ΣΥΝ, ιδέες που δεν διακρίνονται από αυτές του ΚΚΕ και των παμπάλαιων αριστερίστικων ομάδων; Κατά ειρωνικό τρόπο επιχειρείται να εμφανιστεί σήμερα η ανανεωτική αριστερά ως αναχρονιστική, από αυτούς, π.χ., την ΚΟΕ, που έχουν μαρμαρώσει στο στάδιο των παιδικών ασθενειών του κομμουνισμού.

Όσο και αν απέτυχαν πρωτοβουλίες της ανανεωτικής αριστεράς, δύσκολα μπορεί κανείς να αμφισβητήσει ότι η πολιτική της και οι ιδέες της διαμόρφωσαν πολλές πτυχές του δημόσιου βίου και της ελληνικής πολιτικής σκηνής και εξακολουθούν να αποτελούν πρότυπα. Π.χ., ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός, το σταθερό μέτωπο στον λαϊκισμό, η ελευθερία της έκφρασης, ο αντιδογματισμός, η υπεράσπιση της δημοκρατίας (και εσωκομματικά). Μόνο που η υπεράσπιση αυτών των ιδεών δεν είναι πλέον υπόθεση του ΣΥΝ. Ο ΣΥΝ δεν τις θέλει. Δείτε π.χ., πώς εφαρμόζεται η εσωκομματική δημοκρατία στα μέλη του ΣΥΝ που συνεργάστηκαν με την ΑΡΜΕ στα πανεπιστήμια: αντιμετωπίζονται ως παρίες αφού αποκλείονται από κομματικές διαδικασίες χωρίς να έχουν επισήμως διαγραφεί (επειδή αυτό θα έβλαπτε τη δημόσια εικόνα).

Ανεξάρτητα από ειδικούς σχεδιασμούς και πρόνοιες, η δημιουργία της ΕΑΡ και μετά του ΣΥΝ, στον απόηχο των εξελίξεων επί Γκορμπατσώφ, δεν μπορούσε παρά να στηρίζεται σε ανανεωτικές ιδέες. Όμως, η πλειονότητα των εκ του ΚΚΕ προερχομένων δεν χρειάστηκε καν να τις επικαλεστεί, ούτε καν ως πρόσχημα. Η προσχώρησή τους και μόνο στον ΣΥΝ λειτούργησε γι’ αυτούς ως κολυμβήθρα του Σιλωάμ Καμία κριτική στην προηγούμενη πολιτεία τους, καμία αναθεώρηση των ιδεών τους. Έτσι, σήμερα, από κοινού με αυτούς που είχαν αντιταχθεί τόσο στην ΕΑΡ όσο και στον ΣΥΝ, αλλά και με αριστεριστές συμμάχους, υπονομεύουν τους όρους που τους επέτρεψαν να υπάρξουν ως κόμμα στην κεντρική πολιτική σκηνή. Περιθωριοποιούν όλο και περισσότερο την ανανεωτική πτέρυγα μέχρις ότου κριθεί ότι μπορούν να απαλλαγούν από αυτή τελείως.

Αυτή η εξέλιξη δημιουργεί τουλάχιστον πικρία σε μας που αναζητούμε τη φωνή της ανανεωτικής αριστεράς.