Mια φωτογραφία
Παύλος Τσίμας, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2005-02-19
H κυβέρνηση ετοιμάζεται να σβήσει το πρώτο της κεράκι κάπως μουδιασμένη, με μόνη της έγνοια τη διατήρηση της καλής εικόνας του Πρωθυπουργού.
H χώρα βουλιάζει στον καναπέ της κουτσομπολεύοντας - τον δεσπότη, την πρωτοδίκη, τον δημοσιογράφο. H μεγάλη συμμαχία της «αίρεσης των καθαρών», που κατέκτησε την ιδεολογική ηγεμονία μετά τις εκλογές του 2000, κατόπιν την πολιτική ηγεμονία και, τέλος, την εκλογική πλειοψηφία, δοκιμάζεται, κλονίζεται, αναδιατάσσεται.
H οικονομία, εκτός δημοσιότητας σχεδόν, μαραίνεται, πιασμένη στην παγίδα της απογραφής, της ολυμπιακής της υπερθέρμανσης και της αναμενόμενης μεταολυμπιακής ύφεσης. Οι από δεκαετίας εκκρεμείς μεταρρυθμίσεις αρχίζουν να ξεχνιούνται ακόμη και ως συνθήματα.
H κυβέρνηση ετοιμάζεται να σβήσει το πρώτο της κεράκι κάπως μουδιασμένη, με μόνη της έγνοια τη διατήρηση της καλής εικόνας του Πρωθυπουργού και κυρίαρχη αναζήτηση, αφού πέρασε επιτυχώς τον προεδρικό κάβο, να τεστάρει τις δυνάμεις της πριν αποφασίσει να εξαπολύσει έναν «Μπαϊρακτάρη νούμερο 2» κατά της «διαπλοκής», και πριν αποφασίσει αν θα δοκιμάσει ή όχι να κερδίσει πολιτικό χρόνο με το παλιό κόλπο - τις πρόωρες εκλογές.
Και, στην εντελώς ελάσσονα όψη της επικαιρότητας, τα κόμματα που τοποθετούνται αριστερά του Κέντρου συνεδριάζουν - ο Συνασπισμός πρώτα, το KKE κατόπιν, σε λίγο το ΠΑΣΟΚ - χωρίς να συγκινούν ιδιαίτερα.
Κάπως έτσι θα έμοιαζε, νομίζω, η φωτογραφία, αν κάναμε ένα κλικ στην πολιτική στιγμή. Κάπως έτσι θα προέκυπτε το ενσταντανέ...
Μα, αν κάνουμε μια προβολή στο μέλλον, ίσως αυτή η ελάσσων όψη της επικαιρότητας, η εν συνεδρίω Αριστερά και Κεντροαριστερά, να έχει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον.
Γιατί, καθώς κάθε βράδυ κλείνουμε τη γαργαλιστική τηλεόραση με τους ρασοφόρους και τηβεννοφόρους λειτουργούς και μουσαφίρηδες, και αναρωτιόμαστε, καθώς λέει το τραγούδι, «τι λείπει; τι φταίει;», η απάντηση αρχίζει να χαράζει καθαρή: λείπει η ελπίδα. H διαχείριση της οποίας είναι το προνομιακό πεδίο της πολιτικής. Και η διατύπωση της οποίας υπήρξε, στις περισσότερες στιγμές της Ιστορίας μας, προνόμιο της Αριστεράς. Αυτή η κληρονομιά, άλλωστε, είναι που κάνει και την τρέχουσα σιωπή της να ακούγεται τόσο εκκωφαντική...
Τα συνέδρια, προς το παρόν, δεν σπάνε τη σιωπή.
Για τον Συνασπισμό ήρθε το τέλος μιας εποχής. Της εποχής των ισορροπιών, των προσεκτικών βημάτων, των θεσμικών παρεμβάσεων και της διακριτικής συμπόρευσης με την καθαρτήρια Δεξιά, που είχε ορίζοντα την κοινοβουλευτική επιβίωση, το θρυλικό εκείνο 3% του εκλογικού νόμου. Τώρα, ο Συνασπισμός ρισκάρει να μετακινηθεί, να μιλήσει ριζοσπαστικότερα και να διεκδικήσει ζωτικό χώρο, κόβοντας εμφατικά γέφυρες στα «δεξιά» του και πιέζοντας το KKE, στα «αριστερά» του, με το αίτημα της ενότητας.
Το KKE, έχοντας κερδίσει την εντός των τειχών ηγεμονία, την κυριαρχία στον μικρόκοσμο, έδωσε προς στιγμήν την εντύπωση πως ίσως θα δοκίμαζε μια μικρή έξοδο από την εκούσια πολιορκία του. Αλλά το συνέδριό του μοιάζει να διάλεξε περιχαράκωση διαρκείας και πολιτικό κατενάτσιο στα ανοίγματα του Συνασπισμού.
Όσο για το ΠΑΣΟΚ, είναι φανερό ότι το δικό του συνέδριο δεν φιλοδοξεί παρά να επιβεβαιώσει μια ασαφή ακόμη, αλλά όχι αδιάφορη, βούληση αλλαγής. Μιας - ήπιας και μη συγκρουσιακής, αν είναι δυνατόν - μεταμόρφωσης ενός κόμματος, που έζησε επί δύο δεκαετίες ως κισσός, φυτό αναρριχητικό στην πέργκολα της εξουσίας και της διοίκησης, σε αυτοφυές και νεωτερικό, μεταρρυθμιστικό πολιτικό υποκείμενο.
Θύμα του δικού του μύθου, της μυθοποιημένης πολιτικής του αποτελεσματικότητας, το ΠΑΣΟΚ απογοητεύει ίσως έναν κόσμο που βιαζόταν να «επιστρέψει», απογοητεύει που δεν κατάφερε ακόμη να ανακτήσει την πολιτική πρωτοβουλία. Αλλά ούτε το ίδιο ούτε οι πολίτες έχουν αυτήν την ώρα ανάγκη από μια πιο φωνακλάδικη και φασαριόζα αντιπολίτευση. Οι πολίτες έχουν ανάγκη από μια πειστική εναλλακτική λύση - από μια κεντροαριστερά, δηλαδή, που πείθει ότι ανέκτησε την ικανότητα να εκπληρώσει την υπόσχεση των ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων που έδωσε και διέψευσε, ιδίως τη δεύτερη τετραετία Σημίτη. Και στην προσπάθεια αυτή, περισσότερα θα είχε να ωφεληθεί το ΠΑΣΟΚ από μια διακριτή, ριζοσπαστική, ενωτική, ανταγωνιστική και οραματική Αριστερά παρά από μια αναδιπλωμένη Αριστερά, που αθροίζει απλώς ξεφτισμένο λόγο και καχεκτική εκλογική δύναμη.
H χώρα βουλιάζει στον καναπέ της κουτσομπολεύοντας - τον δεσπότη, την πρωτοδίκη, τον δημοσιογράφο. H μεγάλη συμμαχία της «αίρεσης των καθαρών», που κατέκτησε την ιδεολογική ηγεμονία μετά τις εκλογές του 2000, κατόπιν την πολιτική ηγεμονία και, τέλος, την εκλογική πλειοψηφία, δοκιμάζεται, κλονίζεται, αναδιατάσσεται.
H οικονομία, εκτός δημοσιότητας σχεδόν, μαραίνεται, πιασμένη στην παγίδα της απογραφής, της ολυμπιακής της υπερθέρμανσης και της αναμενόμενης μεταολυμπιακής ύφεσης. Οι από δεκαετίας εκκρεμείς μεταρρυθμίσεις αρχίζουν να ξεχνιούνται ακόμη και ως συνθήματα.
H κυβέρνηση ετοιμάζεται να σβήσει το πρώτο της κεράκι κάπως μουδιασμένη, με μόνη της έγνοια τη διατήρηση της καλής εικόνας του Πρωθυπουργού και κυρίαρχη αναζήτηση, αφού πέρασε επιτυχώς τον προεδρικό κάβο, να τεστάρει τις δυνάμεις της πριν αποφασίσει να εξαπολύσει έναν «Μπαϊρακτάρη νούμερο 2» κατά της «διαπλοκής», και πριν αποφασίσει αν θα δοκιμάσει ή όχι να κερδίσει πολιτικό χρόνο με το παλιό κόλπο - τις πρόωρες εκλογές.
Και, στην εντελώς ελάσσονα όψη της επικαιρότητας, τα κόμματα που τοποθετούνται αριστερά του Κέντρου συνεδριάζουν - ο Συνασπισμός πρώτα, το KKE κατόπιν, σε λίγο το ΠΑΣΟΚ - χωρίς να συγκινούν ιδιαίτερα.
Κάπως έτσι θα έμοιαζε, νομίζω, η φωτογραφία, αν κάναμε ένα κλικ στην πολιτική στιγμή. Κάπως έτσι θα προέκυπτε το ενσταντανέ...
Μα, αν κάνουμε μια προβολή στο μέλλον, ίσως αυτή η ελάσσων όψη της επικαιρότητας, η εν συνεδρίω Αριστερά και Κεντροαριστερά, να έχει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον.
Γιατί, καθώς κάθε βράδυ κλείνουμε τη γαργαλιστική τηλεόραση με τους ρασοφόρους και τηβεννοφόρους λειτουργούς και μουσαφίρηδες, και αναρωτιόμαστε, καθώς λέει το τραγούδι, «τι λείπει; τι φταίει;», η απάντηση αρχίζει να χαράζει καθαρή: λείπει η ελπίδα. H διαχείριση της οποίας είναι το προνομιακό πεδίο της πολιτικής. Και η διατύπωση της οποίας υπήρξε, στις περισσότερες στιγμές της Ιστορίας μας, προνόμιο της Αριστεράς. Αυτή η κληρονομιά, άλλωστε, είναι που κάνει και την τρέχουσα σιωπή της να ακούγεται τόσο εκκωφαντική...
Τα συνέδρια, προς το παρόν, δεν σπάνε τη σιωπή.
Για τον Συνασπισμό ήρθε το τέλος μιας εποχής. Της εποχής των ισορροπιών, των προσεκτικών βημάτων, των θεσμικών παρεμβάσεων και της διακριτικής συμπόρευσης με την καθαρτήρια Δεξιά, που είχε ορίζοντα την κοινοβουλευτική επιβίωση, το θρυλικό εκείνο 3% του εκλογικού νόμου. Τώρα, ο Συνασπισμός ρισκάρει να μετακινηθεί, να μιλήσει ριζοσπαστικότερα και να διεκδικήσει ζωτικό χώρο, κόβοντας εμφατικά γέφυρες στα «δεξιά» του και πιέζοντας το KKE, στα «αριστερά» του, με το αίτημα της ενότητας.
Το KKE, έχοντας κερδίσει την εντός των τειχών ηγεμονία, την κυριαρχία στον μικρόκοσμο, έδωσε προς στιγμήν την εντύπωση πως ίσως θα δοκίμαζε μια μικρή έξοδο από την εκούσια πολιορκία του. Αλλά το συνέδριό του μοιάζει να διάλεξε περιχαράκωση διαρκείας και πολιτικό κατενάτσιο στα ανοίγματα του Συνασπισμού.
Όσο για το ΠΑΣΟΚ, είναι φανερό ότι το δικό του συνέδριο δεν φιλοδοξεί παρά να επιβεβαιώσει μια ασαφή ακόμη, αλλά όχι αδιάφορη, βούληση αλλαγής. Μιας - ήπιας και μη συγκρουσιακής, αν είναι δυνατόν - μεταμόρφωσης ενός κόμματος, που έζησε επί δύο δεκαετίες ως κισσός, φυτό αναρριχητικό στην πέργκολα της εξουσίας και της διοίκησης, σε αυτοφυές και νεωτερικό, μεταρρυθμιστικό πολιτικό υποκείμενο.
Θύμα του δικού του μύθου, της μυθοποιημένης πολιτικής του αποτελεσματικότητας, το ΠΑΣΟΚ απογοητεύει ίσως έναν κόσμο που βιαζόταν να «επιστρέψει», απογοητεύει που δεν κατάφερε ακόμη να ανακτήσει την πολιτική πρωτοβουλία. Αλλά ούτε το ίδιο ούτε οι πολίτες έχουν αυτήν την ώρα ανάγκη από μια πιο φωνακλάδικη και φασαριόζα αντιπολίτευση. Οι πολίτες έχουν ανάγκη από μια πειστική εναλλακτική λύση - από μια κεντροαριστερά, δηλαδή, που πείθει ότι ανέκτησε την ικανότητα να εκπληρώσει την υπόσχεση των ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων που έδωσε και διέψευσε, ιδίως τη δεύτερη τετραετία Σημίτη. Και στην προσπάθεια αυτή, περισσότερα θα είχε να ωφεληθεί το ΠΑΣΟΚ από μια διακριτή, ριζοσπαστική, ενωτική, ανταγωνιστική και οραματική Αριστερά παρά από μια αναδιπλωμένη Αριστερά, που αθροίζει απλώς ξεφτισμένο λόγο και καχεκτική εκλογική δύναμη.
