Αν είναι πραγματική μεταρρύθμιση, θα είμαστε παρόντες

Οι δηλώσεις του πρωθυπουργού και της υπουργού Παιδείας στους Δελφούς εγκαινιάζουν ένα φιλόδοξο πρόγραμμα μιας συνολικής εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης στην τριτοβάθμια και όχι μόνο, εκπαίδευση. Ήταν καιρός να καταλάβει η πολιτειακή ηγεσία της χώρας ότι η κρίση της κοινωνίας μας είναι δομική και ως τέτοια άπτεται του αναχρονιστικού μοντέλου εκπαίδευσης που χρόνια τώρα μας δυναστεύει.

To μεταπολιτευτικό μοντέλο με τις όποιες επιδιορθώσεις του έχει τελειώσει από καιρό. Είναι αδύνατο να προχωρήσουμε, με διαλέξεις σε αμφιθέατρα, με σπουδές από απόσταση, με μαθήματα που κατοχυρώνονται μόνο με γραπτές εξετάσεις, με πτυχιακές εργασίες που αγοράζονται, με οργανωμένα συστήματα αντιγραφής, με πτυχία που συχνά είναι καρποί συνδιαλλαγής.

Είναι αδύνατο να προχωρήσουμε, με σχολές που δεν έχουν αντικείμενο, ή καλύπτονται από άλλες παρεμφερείς, με ιδρύματα που είναι διασκορπισμένα σε όλη την επικράτεια.

Είναι αδύνατο να μην υπάρχει ένα κοινό πλαίσιο για την έρευνα, να μην υπάρχει ένας μπούσουλας για το τι περιμένει η χώρα απ’ αυτήν.

Είναι αδύνατο να λειτουργήσει τον 21ο αιώνα αξιόπιστη τριτοβάθμια εκπαίδευση χωρίς την απαιτούμενη χρηματοδότηση.

Είναι αντιπαραγωγικό, η σύγκλητος και οι πρυτανικές αρχές να έχουν εκτός από επιστημονικές και διοικητικές ή οικονομικές ευθύνες.

Πουθενά στο σύγχρονο κόσμο τα πανεπιστήμια δεν λειτουργούν με το ξεπερασμένο δικό μας σύστημα. Είναι χαρακτηριστικό ότι κανείς ξένος, ακόμα και από τον τρίτο κόσμο, δεν επιλέγει να έρθει στη χώρα μας για να σπουδάσει. Αντίθετα εμείς πηγαίνουμε στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, χώρες οικονομικά ασθενέστερες από τη δική μας.

Συχνά οι αδυναμίες μας κρύβονται πίσω από την επιτυχημένη καριέρα πολλών αποφοίτων μας στο εξωτερικό. Το πρόβλημα όμως δεν είναι στους λίγους άριστους, αλλά στους πολλούς μέτριους πτυχιούχους που παράγουμε. Το πρόβλημα είναι ότι τα πανεπιστήμια και τα τεχνολογικά ιδρύματα δεν αποτελούν ούτε χώρους επιστημονικού διαλόγου και πνευματικών αναζητήσεων, αλλά ούτε και χώρους παραγωγής τεχνολογίας. Αλλά, ποια χώρα που βρίσκεται σε κρίση μπορεί να ελπίσει σε διέξοδο και ανάπτυξη, αν δε στηριχτεί στο επιστημονικό δυναμικό της; Ποια χώρα μπορεί να προσελκύσει ξένα κεφάλαια, να επενδύσει σε νέες τεχνολογίες, να αναπτύξει εξαγωγικό εμπόριο, αν δεν έχει σοβαρό τεχνολογικό και επιστημονικό προσωπικό που να στελεχώνει τους παραγωγικούς μηχανισμούς της;

Συνεπώς

Είναι καιρός, να αποδεχθούμε και επίσημα ότι πρέπει να αναδιαρθρωθεί και να ενισχυθεί ο μορφωτικός και ερευνητικός ρόλος του πανεπιστήμιου στα πρότυπα των προηγμένων χωρών όλου του κόσμου και να κατοχυρωθεί παράλληλα, ο δημόσιος χαρακτήρας του.

Είναι καιρός, να ενταχθεί όλο το εκπαιδευτικό μας σύστημα σε κριτήρια λειτουργίας και επιδόσεων που είναι κυρίαρχα διεθνώς. Για να μπορούν οι νέοι να παίρνουν πραγματική μόρφωση και πραγματικά πτυχία που θα τους κάνουν ανταγωνιστικούς στην αγορά εργασίας και θα δικαιώνουν τις προσπάθειες και τα όνειρά τους.

Είναι καιρός, να ενταχθούν τα ανώτατα εκπαιδευτικά μας ιδρύματα στην περιφερειακή ανάπτυξη και να συνδεθούν με τις παραγωγικές δυνάμεις της χώρας. Να συνδεθούν δημόσιες και ιδιωτικές επιχειρήσεις με την έρευνα και να χρηματοδοτήσουν έδρες, προγράμματα και μεταπτυχιακά, με ανοικτές και διαφανείς διαδικασίες. Είναι καιρός για ένα σύγχρονο τρόπο χρηματοδότησης των σχολών.

Είναι καιρός, για εξωτερική αξιολόγηση και πιστοποίηση του παραγόμενου έργου σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Για να σκορπίσει η κυρίαρχη μετριότητα, η διαπλοκή και η αδιαφάνεια και να μπουν στη θέση τους η αξιοκρατία και η αριστεία.

Είναι καιρός η εκπαιδευτική κοινότητα να αποδεχθεί το διάλογο και να συμβάλλει με προτάσεις, και απόψεις που θα προβάλλουν τις ιδέες της, για μια πραγματική μεταρρύθμιση προς όφελος του λαού.

Συνεπώς, είναι καιρός να αντιληφθούμε ότι πρέπει να εκσυγχρονίσουμε την τριτοβάθμια εκπαίδευση και να την προσεγγίσουμε στα δυτικά πρότυπα. Για να μην είμαστε καλοί μόνο για την Ανατολή, που μας λένε οι Γάλλοι, αλλά για όλο το σύγχρονο κόσμο.

Καταλαβαίνουμε ότι οι δυνάμεις της αντίδρασης και οι ποικιλώνυμοι εχθροί του λαού, ήδη ακονίζουν τα μαχαίρια τους. Συμφέροντα που θίγονται, ιδεολογικές αγκυλώσεις που συνθλίβονται, και αδιέξοδες πολιτικές που καταρρέουν, θα κρυφτούν πίσω από αριστερά ιδεολογήματα και καταγγελίες περί εμπορευματοποίησης της εκπαίδευσης. Το σύνθημα « να μην αλλάξει τίποτα» ήδη διαφαίνεται. Από την άλλη, καταλαβαίνουμε, ότι πίσω από τις φιλόδοξες κυβερνητικές εξαγγελίες καραδοκούν οι συμβιβασμοί, το πολιτικό κόστος, οι αναστολές, που μπορούν να μετατρέψουν τα καινοτόμα σχέδια σε απλές επιδιορθώσεις. Το έργο το έχουμε ξαναδεί. Η πολιτική σύγκρουση θα είναι βίαιη, όσο βίαιη είναι και η διάνοιξη του κόλπου σε κάθε γέννηση μιας καινούργιας ζωής. Θα είμαστε παρόντες.

Καστανάς Λεωνίδας

Φυσικός, μέλος της Επιτροπής Παιδείας της ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ