Αριστερή σοσιαλδημοκρατία – οικολογική Αριστερά. Η σύγχρονη Αριστερά

Η κοινωνική, οικονομική, περιβαλλοντική και ηθική κρίση που βιώνει η ελληνική κοινωνία, ως αντανάκλαση και προέκταση της αντίστοιχης ευρωπαϊκής και παγκόσμιας, καθιστά αναγκαίο τον επαναπροσδιορισμό των πολιτικών υποκειμένων, που καλούνται να τη διαχειριστούν. Οι μέχρι τώρα αναφορές σε ιδεολογικά και πολιτικά σχήματα τίθενται, σκοπίμως ή εξ αντικειμένου, σε αμφισβήτηση.

Οι ευρωπαϊκές κοινωνίες και κατ’ επέκταση και η ελληνική, με την παγιωμένη ιστορικά διαφορά φάσης, ευτύχησαν να βιώσουν για σαράντα χρόνια μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο συνθήκες πολιτικής σταθερότητας, οικονομικής ανάπτυξης, υψηλής απασχόλησης, αποτελεσματικής κοινωνικής πολιτικής ενσωμάτωσης και άμβλυνσης των ανισοτήτων και κυρίως διεθνούς ειρήνης. Ο ρόλος της σοσιαλδημοκρατίας στη διαμόρφωση αυτών των συνθηκών ήταν καθοριστικός. Εξέφρασε την αναγκαιότητα ενσωμάτωσης στα κοινωνικά δρώμενα ευρέων στρωμάτων των ευρωπαϊκών κοινωνιών και διαχειρίστηκε με επιτυχία την πραγμάτωσή της, αναπτύσσοντας πρωτοφανείς για τα ιστορικά δεδομένα θεσμούς κοινωνικού κράτους, με παράλληλη οικονομική ανάπτυξη και υψηλά ποσοστά απασχόλησης. Και όλα αυτά με την απαραίτητη παγίωση και διεύρυνση της φιλελεύθερης αστικής Δημοκρατίας.

Η αυξανόμενη τις τελευταίες δεκαετίες κυριαρχία των χρηματοπιστωτικών αγορών, με την επικυριαρχία τους επί της πολιτικής και την υπερεθνική δραστηριότητά τους, διαφοροποίησαν πλήρως τα δεδομένα. Σε συνδυασμό με την γεωμετρικά αυξανόμενη περιβαλλοντική υποβάθμιση δημιούργησαν συνθήκες απορρύθμισης των κοινωνιών και ανατροπής των σταθερών της παγκόσμιας ισορροπίας.

Το μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα, ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής, των πολεμικών συγκρούσεων και της οικονομικής εξαθλίωσης, συνέβαλε στην ταχύτερη αποδιάρθρωση των κοινωνικών σταθερών των ευρωπαϊκών κοινωνιών.

Τα δεδομένα του κοινωνικού κράτους, της προστασίας του εισοδήματος και της απασχόλησης αμφισβητήθηκαν και εν τέλει ανατράπηκαν. Παράλληλα αναδείχθηκαν με βίαιο τρόπο οι παθογένειες και η διαφθορά που προκύπτουν από την ταύτιση του δημοσίου συμφέροντος με τη λειτουργία και τη γιγάντωση του κράτους και των μηχανισμών του.

Η σοσιαλδημοκρατική Αριστερά, αμήχανη, αδυνατεί να αντιληφθεί και να διαχειριστεί τα νέα δεδομένα. Σε πολλές δε περιπτώσεις, αγκυλωμένη στη διαχειριστική της λογική, προσπάθησε να αντιμετωπίσει τις νέες συνθήκες αποδεχόμενη ως ιστορική αναγκαιότητα την κυριαρχία των αγορών , υιοθετώντας ακραίες νεοφιλελεύθερες « συνταγές ». Η πολιτική αυτή έχει ως αποτέλεσμα την ενίσχυση των δυνάμεων αμφισβήτησης της φιλελεύθερης αστικής Δημοκρατίας .

Ο ρόλος της Αριστεράς τελείωσε; Η σοσιαλδημοκρατία δεν υφίσταται ως πολιτική αναγκαιότητα; Όχι, βέβαια. Χρειάζεται επαναπροσδιορισμό του ρόλου της στα νέα κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά δεδομένα. Και πρωτίστως επαναπροσδιορισμό της κοινωνικής της αναφοράς. Οι άνεργοι, οι νεόπτωχοι, οι μετανάστες είναι οι κοινωνικές ομάδες που περιθωριοποιούνται και έχουν ανάγκη προστασίας από δημόσιους μηχανισμούς κοινωνικής ένταξης. Αυτές κυρίως πρέπει να αποτελούν τη βάση της σύγχρονης αριστερής σοσιαλδημοκρατίας. Οι παντοδύναμες συντεχνιακές ηγεσίες του Δημοσίου λειτουργούν αμυντικά, προασπίζοντας δεδομένα μιας άλλης εποχής. Αντιδρούν σε κάθε μεταρρυθμιστική προσπάθεια και αποτελούν την κύρια εκλογική βάση των λαϊκίστικων αριστερών και δεξιών πολιτικών σχηματισμών.

Είναι αναγκαίος επίσης ο επαναπροσδιορισμός των εννοιών της ανάπτυξης και της προόδου. « Ανάπτυξη » η οποία βασίζεται στην κατασπατάληση των φυσικών πόρων δεν είναι πρόοδος. « Ανάπτυξη » η οποία εξυπηρετεί την αυξανόμενη καταναλωτική μανία, δεν μπορεί να είναι αειφόρος. Είναι έννοιες ασύμβατες. Πρέπει, επιτέλους, η Αριστερά να προτάξει ως στόχο, ως διεκδίκηση , ως πολιτική πρόταση την αλλαγή των καταναλωτικών προτύπων.

Η σύγχρονη Αριστερά πρέπει:

Να προτάξει στην πολιτική της την προστασία του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση των δυσμενών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.

Να υπερασπιστεί πολιτικές και προσπάθειες που αποσκοπούν στη μείωση της κατανάλωσης και στην αλλαγή των καταναλωτικών προτύπων.

Να διαφοροποιηθεί από τα θεοποιημένα πρότυπα της μεγεθυνόμενης ανάπτυξης.

Η σύγχρονη ελληνική Αριστερά πρέπει:

Να διαφοροποιηθεί από τη στρέβλωση της ταύτισης του δημοσίου με το κρατικό.

Να διεκδικήσει μηχανισμούς κοινωνικής εργασίας για την αντιμετώπιση της ανεργίας.

Να αγωνιστεί για την ενδυνάμωση του κοινωνικού ρόλου του Δημοσίου στην προοπτική ενίσχυσης και κοινωνικής ένταξης των ανέργων, των νεόπτωχων και των μεταναστών.

Να συγκρουστεί με τις συντεχνίες , οι οποίες αγωνίζονται για τη διατήρηση προνομίων άλλων εποχών, αρνούμενες κάθε προσπάθεια προοδευτικής μεταρρύθμισης.

Να προωθήσει αλλαγές στη δομή του κράτους, με στόχο την αποτελεσματικότητα και την προάσπιση του δημοσίου συμφέροντος, με βασικούς άξονες τη διαφάνεια και την αξιοκρατία. Με συνεχή, θεσμικά ανεξάρτητη, διαδικασία αξιολόγησης δομών και προσώπων.

Αυτοί είναι οι στόχοι που καλείται να υπηρετήσει η σύγχρονη αριστερή σοσιαλδημοκρατία, η οικολογική Αριστερά.