Δικομματισμός reloaded

Το πολιτικό σύστημα μετά την ηχηρή κατάρρευση του δίπολου «Mνημόνιο - Aντιμνημόνιο»

Παύλος Τσίμας, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2016-01-30

Την Κυριακή στο γήπεδο, την Τρίτη στη Βουλή είδαμε πρόβες ενός έργου - ας το ονομάσουμε «δικομματισμός reloaded» - που δεν είναι, ακόμη, βέβαιο ότι θα δούμε και σε κανονική παράσταση.

Η ιστορία είναι γνωστή.

Η Ελλάδα της Μεταπολίτευσης έζησε κοντά τέσσερις δεκαετίες αδιατάρακτου (σχεδόν) πλειοψηφικού κοινοβουλευτισμού. Οι κυβερνήσεις της, από τον Νοέμβριο του 1974 ώς τον Νοέμβριο του 2011, μ’ ένα διάλειμμα δέκα μηνών, το 1989-90, ήταν αυστηρά και ισχυρά μονοκομματικές. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 - και ειδικότερα μετά τις εκλογές του 1977, όταν το ΠΑΣΟΚ υπερδιπλασίασε το ποσοστό του και ανεδείχθη σε αξιωματική αντιπολίτευση - το κομματικό σύστημα απέκτησε σταθερά δικομματικά χαρακτηριστικά, με δύο κόμματα να συγκεντρώνουν πάνω από το 80% των ψήφων σε δέκα διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις. Κι έπειτα ήρθε η κρίση. Το 2009, το άθροισμα των ψήφων ΠΑΣΟΚ και ΝΔ κινήθηκε στο 77%. Επειτα από μόλις 31 μήνες, τον Μάιο του 2012, το άθροισμα αυτό είχε πέσει κάτω από το μισό. Ηταν 33% - ή 35% αν μετρήσουμε όχι το ποσοστό του τρίτου πια ΠΑΣΟΚ, αλλά το ποσοστό του δεύτερου ΣΥΡΙΖΑ.

Ο μεγάλος σεισμός του 2012 παρήγαγε έναν νέο τύπο πολιτικής ζωής. Πολιτικός κατακερματισμός, μεγάλη αποχή από τις κάλπες, αδυναμία συγκρότησης αυτοδύναμων πλειοψηφιών, ακόμη και με τον πιο πλειοψηφικό νόμο που είχαμε ποτέ. Και το ερώτημα ήταν αν αυτό θα είναι το μέλλον μας, αν ο πλειοψηφικός κοινοβουλευτισμός έχει δώσει τη θέση του σε έναν «κοινοβουλευτισμό της συγκυβέρνησης» - όπως τον βάφτισε ο Θανάσης Διαμαντόπουλος. Ή αν αυτή είναι μια μεταβατική περίοδος έως ότου ένας νέος διπολισμός αποκατασταθεί, με τον ΣΥΡΙΖΑ να παίρνει τη θέση που είχε το ΠΑΣΟΚ στην πολιτική γεωγραφία.

Το ερώτημα, από θεωρητικό και φιλολογικό, γίνεται τώρα πολιτικά επίκαιρο. Για τρεις, τουλάχιστον, λόγους.

n Ο ένας είναι προφανής: η διχοτομική γραμμή «μνημονιακοί - αντιμνημονιακοί», που διέρρηξε τον παραδοσιακό άξονα του κομματικού χάρτη, εξατμίστηκε με την ψήφιση από την πλειοψηφία ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ του πρώτου εφαρμοστικού νόμου τού, δικού τους, τρίτου Μνημονίου.

n Ο δεύτερος είναι ότι οι κινητοποιήσεις αυτών των ημερών κρύβουν μια βαθύτερη απειλή για την κυβέρνηση Τσίπρα. Οσο οι αντιδράσεις αγροτών και επαγγελματιών μοιάζουν να είναι συνέχεια των κινητοποιήσεων της εξαετίας της κρίσης, με παρόμοια ρητορική, στόχους και τρόπους δράσης, τόσο η κυβέρνηση, εξ αντανακλάσεως, θα αρχίζει να μοιάζει όχι ως μεγάλη ριζοσπαστική τομή, όπως έως τώρα προσλαμβανόταν ακόμη και από τους αντιπάλους της, αλλά ως γκρίζα συνέχεια των κυβερνήσεων που διαχειρίστηκαν την κρίση.

n Και ο τρίτος είναι ότι η ανάδειξη του Κυριάκου Μητσοτάκη στην ηγεσία της ΝΔ, απρόοπτη καθώς ήταν, δημιούργησε μια δυναμική που επιτρέπει στον Αλέξη Τσίπρα να δοκιμάσει την, ξεχασμένη από το 2009, ρητορική του πολωμένου δικομματισμού. Το είδαμε αυτές τις ημέρες.

Επιστρέφουμε λοιπόν στα γνώριμα πολιτικά ήθη, έστω και με νέους πρωταγωνιστές; Υπομονή. Η εξέλιξη θα εξαρτηθεί από πολλούς, απροσδιόριστους ακόμη, παράγοντες.

Πώς θα πολιτευθεί η ΝΔ του Μητσοτάκη; Θα διατηρήσει την αρχική της δυναμική και θα διευκολύνει την πόλωση; Θα αντισταθεί ο «ενδιάμεσος χώρος», θα επανεφεύρει πειστικά τον εαυτό του ή θα παραδοθεί στη μοίρα του και θα μοιραστεί στους δύο μεγαλύτερους πόλους; Θα αλλάξει ο εκλογικός νόμος; Και η αλλαγή θα ευνοήσει την επιστροφή σ’ έναν πλειοψηφικό κοινοβουλευτισμό ή θα αποδειχθεί ανεπίστροφη η τάση προς μια κατακερματισμένη αντιπροσώπευση και μιαν συναινετική και συγκυβερνητική δημοκρατία; Και ο ΣΥΡΙΖΑ - ερώτημα καίριο - θα καταφέρει να μεταβεί από τη συγκυριακή πολυσυλλεκτικότητα του αντιμνημονιακού λαϊκισμού προς τη μετατροπή του σε κάποια νέου τύπου αριστερή, αλλά συνεκτική, εκδοχή της σοσιαλδημοκρατίας, ώστε να επιβιώσει από τους κραδασμούς και τη φθορά της μνημονιακής διακυβέρνησης; Ή θα χαθεί, κάπου μεταξύ Πιτσιόρλα και Δρίτσα, στα μισά του δρόμου;

Και πάνω απ’ όλα, οι εξελίξεις στους κρίσιμους μήνες που έρχονται, με τόσα μέτωπα ανοιχτά, θα επιτρέψουν στα πολιτικά σχέδια να ευδοκιμήσουν; Ή θα επιβάλει η σκληρή πραγματικότητα ξανά τις δικές της, απρόβλεπτες λύσεις στην πολιτική σκηνή;

Θέματα επικαιρότητας: Ελληνικά Κόμματα

Ο καχεκτικός νέος δικομματισμός

Νίκος Μαραντζίδης, 2021-04-18

Οι εκλογές του 2019 ξανάβαλαν το κομματικό σύστημα σε ράγες...

Περισσότερα
Νίκος Μπίστης

Τίνος παιδιά είναι η ΝΔ και το ΚΙΝΑΛ;

Νίκος Μπίστης, 2020-07-13

Σε ένα ενδιαφέρον άρθρο του στα ΝΕΑ στις 5/7/2020 με τίτλο «Τίνος...

Περισσότερα

Ποιες είναι ειδήσεις και ποιες όχι;

Τάσος Παππάς, 2020-07-06

Στην παρούσα φάση δεν έχει καμιά σημασία ποιος είναι μπλεγμένος...

Περισσότερα
Στέργιος Καλπάκης

Εθνική συνεννόηση, όχι μονομερής συνεργασία με ΝΔ ή ΣΥΡΙΖΑ

Στέργιος Καλπάκης, 2018-10-21

...Διαφωνώ με τη λογική μετώπων που φέρουν το πρόθεμα “αντί”....

Περισσότερα
Θανάσης Θεοχαρόπουλος

Ψήφιση της Συμφωνίας των Πρεσπών και μετά εκλογές

Θανάσης Θεοχαρόπουλος, 2018-10-21

H σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό erga omnes με...

Περισσότερα
Νίκος Μπίστης

Περί πατριωτικού ΠΑΣΟΚ

Νίκος Μπίστης, 2018-02-05

Ή όπως αρέσει σε κάποιους «περί της κοινωνικής βάσης του...

Περισσότερα

Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ δεν θα ψηφίσει ποτέ τον "ΥΠΟΥΡΓΟ της ΖΑΡΝΤΙΝΙΕΡΑΣ"

2016-10-29

Η Δημοκρατική Συμπαράταξη παραμένει σταθερή στην θέση...

Περισσότερα
Γιώργος Σιακαντάρης

Η «Αυγή», η Νεοελληνική Ηθική και το Πνεύμα του ΣΥΡΙΖΑ

Γιώργος Σιακαντάρης, 2016-08-21

Η «Αυγή», πάλι δια της «γραφίδος» του Θανάση Καρτερού, αφού...

Περισσότερα

Άρθρα/ Πολιτική

Σωκράτης Φάμελλος

Πολύ λίγα και πολύ αργά κύριε Μητσοτάκη....

Σωκράτης Φάμελλος, 2025-04-26

Οι εσπευσμένες ανακοινώσεις του κ. Μητσοτάκη, για τη διάθεση...

Σταμάτης Μαλέλης

Τι φταίει στην Κεντροαριστερά

Σταμάτης Μαλέλης, 2025-05-06

...Εάν τα βασικά κόμματα της Κεντροαριστεράς δεν εκσυγχρονιστούν...

Κώστας Καλλίτσης

Ο προπομπός

Κώστας Καλλίτσης, 2025-05-04

Η πολιτική ζωή σήμερα έχει δύο χαρακτηριστικά που ίσως...

Οι περιστάσεις

Τάσος Παππάς, 2025-04-22

Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Σωκράτης Φάμελλος μιλώντας στο ΜEGA...

Δημήτρης Χατζησωκράτης

Οι προοδευτικές δυνάμεις σε κοινό ψηφοδέλτιο

Δημήτρης Χατζησωκράτης, 2025-04-20

…Ας σκεφτούμε και την προοπτική για την πρόοδο της χώρας,...

Κώστας Καλλίτσης

Αδύναμη κυβέρνηση

Κώστας Καλλίτσης, 2025-04-19

Διάχυτη είναι η πεποίθηση ότι τα πράγματα δεν πάνε καλά....

Διαφάνεια Ποτέμκιν

Πάσχος Μανδραβέλης, 2025-04-10

Θεσμοί υπάρχουν», που θα ‘λεγε και ο Γιώργος Παπανδρέου,...

Κατά φαντασίαν ιατρός

Παντελής Μπουκάλας, 2025-04-08

Πολλούς Απρίληδες πριν, το 1967, οι Ελληνες άκουγαν τον αρχιπραξικοπηματία...

Κώστας Ζαχαριάδης

Πρότυπο για τη συνεργασία το εγχείρημα του Δήμου της Αθήνας

Κώστας Ζαχαριάδης, 2025-04-08

Να επιλέξει ο κόσμος της παράταξης την ηγεσία του κόμματος...

Παναγιώτης Παναγιώτου

Συνεργασία ή πολιτική αυτοκτονία

Παναγιώτης Παναγιώτου, 2025-04-07

Η ΝΔ φθίνει πολιτικά και εκλογικά. Και η ισχυρή πρωθυπουργική...

Βασίλης Τραϊφόρος

ΚΑΝΤΕ ΤΟ ΟΠΩΣ ΤΟ Die Linke στη Γερμανία

Βασίλης Τραϊφόρος, 2025-04-06

...Ναι η κριτική στην κυβέρνηση πρέπει να είναι οξεία και...

Ποια είναι η κατάσταση σήμερα στην Τουρκία

Χρήστος Ροζάκης, 2025-04-06

Το καλό κλίμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις μπορεί να διατηρηθεί...

×
×