Συστήματα σε κρίση, καθεστώτα σε πανικό. Αυτό φαίνεται ότι ζούμε το τελευταίο διάστημα. Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ έχει ξεφύγει. Ηλπιζαν στο μέγαρο Μαξίμου ότι με την Εξεταστική Επιτροπή τα πράγματα θα κυλούσαν ήρεμα. Το επιτελικό κράτος θα συγκαλύψει τις βρομιές των ανθρώπων του, η αντιπολίτευση θα φωνάζει αλλά ποιος θα την ακούει, οι επικίνδυνοι μάρτυρες θα βγάλουν τον σκασμό, θα κυριαρχήσει η εντύπωση ότι το πρόβλημα είναι διαχρονικό, άρα έχουν ευθύνες όσα κόμματα κυβέρνησαν τον τόπο από την ίδρυση του ελληνικού κράτους, οι ύποπτοι της δεξιάς ομάδας θα πέσουν στα μαλακά και η διαδικασία θα ολοκληρωθεί με τον συνήθη τρόπο (κάθε κόμμα και ένα πόρισμα) και η πλειοψηφία θα κάνει το δικό της πόρισμα απόφαση της Βουλής. Η εξέλιξη όμως ήταν διαφορετική. Ο κόσμος που παρακολουθεί τη συνεδρίαση από το κανάλι της Βουλής έχει καταλήξει σε άλλα συμπεράσματα. Αποτυπώνεται σε όλες τις μετρήσεις.

Είναι γενικά αποδεδειγμένο ότι ένα «καλό» φορολογικό σύστημα δεν αποδίδει μόνο τους αναγκαίους πόρους για τη λειτουργία το κράτους, αλλά συμβάλλει και στη μείωση οικονομικών ανισοτήτων, ευνοεί την καινοτομία, τις επενδύσεις και προωθεί την οικονομική ανάπτυξη. Εδώ και μερικές δεκαετίες η κρατούσα άποψη είναι ότι η υψηλή φορολογία δημιουργεί αντικίνητρα για εργασία, επενδύσεις και καινοτομία και γι’ αυτό είδαμε ένα ανταγωνισμό μεταξύ χωρών για τη μείωση της φορολογίας ιδίως του κεφαλαίου.

Η εμπειρία δείχνει ότι η χαμηλή φορολογία από μόνη της δεν οδηγεί σε επενδύσεις και σε οικονομική μεγέθυνση. Έχει παρατηρηθεί μάλιστα ότι χώρες με υψηλή φορολογική επιβάρυνση είναι πρωτοπόρες σε καινοτομίες και επενδύσεις και η εξήγηση είναι ότι τα υψηλά έσοδα τους επιτρέπουν να έχουν καλές υποδομές, καλό εκπαιδευτικό σύστημα, αποτελεσματικό σύστημα υγείας και ένα σωστό πλαίσιο ανταγωνισμού, στοιχεία που επιτρέπουν στις επιχειρήσεις να καινοτομούν να αναπτύσσονται και να είναι διεθνώς ανταγωνιστικές.

Το ξέραμε βέβαια, αλλά το επιβεβαίωσε προχθές και η ομιλία του Πρωθυπουργού στην επί του προϋπολογισμού συζήτηση: έχουμε μπει πια στην τελευταία φάση του εκλογικού κύκλου. Την άτυπα, παρατεταμένα αλλά ακαταμάχητα προεκλογική. Οπου το κόμμα που κυβερνά μοιράζει δώρα και υποσχέσεις, τα κόμματα που αντιπολιτεύονται τοκίζουν το όποιο πολιτικό τους κεφάλαιο και οι υπόλοιποι παίζουμε, κάπως ανόρεχτα, το παιχνίδι των προγνωστικών. Το οποίο αυτή τη φορά είναι πολύ μεγαλύτερου απ’ ό,τι συνήθως βαθμού δυσκολίας.

Οι δύο ηγέτες κλήθηκαν ξανά ενώπιον του ΟΗΕ να τοποθετηθούν σε πολύ πιο σύνθετη και προωθημένη συζήτηση: υιοθετούν ή όχι το πλαίσιο Γκουτέρες και τα έξι σημεία του ως το πλαίσιο για καταληκτική διαπραγμάτευση; Η Ολγκίν τούς ζητά δηλαδή να δεσμευτούν σε αυτό που ρητορικά τουλάχιστον οι Χριστοδουλίδης και Ερχιουρμάν συμφωνούν: να συνεχίσουν από εκεί που έμειναν στο Κραν Μοντανά και να καταλήξουν σε στρατηγική συμφωνία.

Η κυβέρνηση πανηγυρίζει την εκλογή του Κυριάκου Πιερρακάκη στην θέση του προέδρου του Eurogroup. Είναι μία προσωπική αναγνώριση του υπουργού Οικονομικών που του δίνει πόντους στο εσωτερικό πολιτικό χρηματιστήριο καθώς και στην κούρσα της διαδοχής που έχει ξεκινήσει στη ΝΔ.

Για το εάν σημαίνει κάτι και για την ελληνική οικονομία είναι αμφίβολο. Οι αγρότες δεν αποσυρθούν από τα μπλόκα λόγω της εκλογής του Κυριάκου Πιερρακάκη. Ούτε από την Δευτέρα οι καταναλωτές θα κατακλύσουν τα σούπερ μάρκετ ή τα καταστήματα εστίασης ή και τα μαγαζιά ένδυσης που καταγράφουν μειωμένους τζίρους. Το πιθανότερο είναι ότι οι αγρότες θα παραμείνουν στα μπλόκα, μέχρι που κάποια στιγμή θα κουραστούν και θα γυρίσουν στα χωράφια τους με τα προβλήματα επιβίωσης να παραμένουν και να κυοφορούν την επόμενη έκρηξη.

Ξημερώματα Παρασκευής, αγουροξυπνημένοι Ευρωπαίοι πολιτικοί βρήκαν στα εισερχόμενα της αλληλογραφίας τους ένα δυσοίωνο μήνυμα. Αργά το βράδυ της Πέμπτης, στην Ουάσιγκτον, είχε δημοσιευτεί το κείμενο της νέας Εθνικής Στρατηγικής Ασφαλείας των ΗΠΑ, που φέρει την υπογραφή του Προέδρου Τραμπ. Η ανάγνωσή του θα πρέπει να ήταν, για τους Ευρωπαίους αναγνώστες του, ένα σοκ. Παραλυτικό ή εγερτήριο, μένει να αποδειχθεί.

Όταν ξεκινούσε η δεύτερη θητεία Τραμπ, στην Ευρώπη επικρατούσε μια εντελώς, όπως αποδείχθηκε, λανθασμένη αντίληψη για τα επερχόμενα. Πίστευαν, οι περισσότεροι, ότι το σύνθημα «Πρώτα η Αμερική», ήταν ο τίτλος μιας πολιτικής αμερικανικού νέο-απομονωτισμού.

Στο πρόσφατο βιβλίο του, ο Αλέξης Τσίπρας παρουσιάζει μια αναλυτική αποτίμηση της κρίσιμης περιόδου κατά την οποία άσκησε τα καθήκοντα του πρωθυπουργού. Περιγράφει την κατάσταση της οικονομίας κατά την ανάληψη της διακυβέρνησης, τους ασφυκτικούς οικονομικούς και πολιτικούς περιορισμούς που κλήθηκε να διαχειριστεί, καθώς και τις εσωτερικές ανομοιογένειες του υπουργικού συμβουλίου και της κοινοβουλευτικής ομάδας και τις επιπτώσεις που αυτές είχαν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.

Εξετάζει τους παράγοντες που κατέστησαν δυνατή την ομαλή έξοδο της χώρας από την πολυετή κρίση: την εξυγίανση των δημοσίων οικονομικών, τη δημιουργία ισχυρού ταμειακού αποθέματος, την επιτυχία της αναδιάρθρωσης του χρέους και τη μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων, ενώ παράλληλα δεν διστάζει να αναγνωρίσει αστοχίες σε επιλογές προσώπων και πολιτικών ή καθυστερήσεις στη διόρθωση σχετικών λαθών.

Μέχρι χτες ήταν αόρατοι. Έγιναν ορατοί μόνο αφότου ανέβηκαν στα τρακτέρ και μπλόκαραν τους δρόμους.

Τα προβλήματα που τους εξώθησαν στα μπλόκα, όμως, δεν εμφανίστηκαν αιφνιδίως, ούτε οφείλονταν σε κάποιες αστοχίες της τελευταίας ώρας. Ήταν γνωστό ότι: (α) Οι τιμές βασικών αγροτικών προϊόντων είχαν μειωθεί ή είχαν καταρρεύσει. (β) Οι τιμές λιπασμάτων και άλλων αγροτικών εφοδίων αυξάνονταν –και δη ταχύτερα από την άλλη Ευρώπη. (γ) Η ευλογιά των προβάτων ρήμαζε την κτηνοτροφία -πάνω από 400.000 ζώα θανατώθηκαν. Και, το κερασάκι, (δ) μετά το πλιάτσικο των κομματικών οπλαρχηγών στον ΟΠΕΚΕΠΕ, η Κομισιόν απαιτούσε αυστηρούς ελέγχους για τις επιδοτήσεις. Όλα αυτά αποτελούσαν έναν εκρηκτικό συνδυασμό. Η κυβέρνηση το κατάλαβε μόνο μετά την έκρηξη -όταν τα μπλόκα της χάλασαν τη νιρβάνα.

Οι πολίτες με μεγάλη πλειοψηφία δηλώνουν ότι δεν έχουν εμπιστοσύνη στα κόμματα, την κυβέρνηση, τη Βουλή, τη Δικαιοσύνη, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Η τάση αυτή υπάρχει εδώ και καιρό, ωστόσο έχει μεγάλη ανοδική πορεία τα τελευταία χρόνια. Επίσης μεγάλα ποσοστά συγκεντρώνουν η οργή, ο φόβος, η απελπισία, η απογοήτευση. Ο «Κανένας» φιγουράρει στην πρώτη θέση του καταλόγου για την καταλληλότητα στην πρωθυπουργία και το «Κόμμα της αποχής» δεν χάνει την αυτοδυναμία με κανένα τρόπο. Είναι ανησυχητικό φαινόμενο; Χωρίς καμία αμφιβολία. Απαιτούνται απαντήσεις; Σίγουρα, αλλά ποιες μπορεί να είναι αυτές; Μόνον η ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας φαίνεται να μην ανησυχεί. Με το δίκιο της. Δεν έχει λόγους.

Φαίνεται πως δεν ήταν μόνο η Εξεταστική για τα Τέμπη «γουρλίδικη», όπως ατυχώς είχε δηλώσει ο πρόεδρός της. Κάποιος καχύποπτος θα μπορούσε να μιλήσει ακόμη και για μοτίβο.

Τι θα συνέβαινε σε μια «κανονική» χώρα, αν μάρτυρας σε δίκη κατέθετε ότι του είχαν δοθεί από πριν οι ερωτήσεις (και κατευθύνσεις για τις απαντήσεις) που θα του γίνονταν από βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος σε Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής;

Ο πρώην πρωθυπουργός ξεκαθαρίζει με το παρελθόν: το δικό του, της διακυβέρνησής του, των προσώπων της που ο ίδιος επέλεξε. Και δεν το κάνει στρογγυλεμένα. Το κάνει ευθέως, επιθετικά, με διευθύνσεις και ονόματα.

Οι πρώην πρωθυπουργοί κρίνονται από δύο πράγματα: από το έργο τους και από τα λάθη τους. Και αν επιδιώκουν να επανέλθουν σε πρωταγωνιστικό ρόλο, πρέπει να πείσουν ότι έχουν μάθει από το παρελθόν, ώστε ο ρόλος τους να είναι θετικότερος στο μέλλον.

Ο Αλέξης Τσίπρας καταθέτει στην «Ιθάκη» τη δική του αποτίμηση για τη διαδρομή του, τις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές, την εμπειρία του ΣΥΡΙΖΑ, και τις απόψεις του για την Αριστερά

Εάν κανείς κοιτάξει την αντιμετώπιση του Αλέξη Τσίπρα στη δημόσια σφαίρα, θα δει ότι οι επικριτικές τοποθετήσεις ακολουθούν δυο αντιθετικούς δρόμους.