Η ανασφάλεια οδήγησε στη Χρυσή Αυγή

Οι τελευταίες εξελίξεις όσον αφορά το κόμμα της Χρυσής Αυγής δείχνουν ότι πρόκειται για υπόθεση η οποία ξεπερνά τις στενά πολιτικές αναλύσεις. Πρόκειται για παραπροϊόν μόνο της οικονομικής κρίσης ή υπάρχουν και επίπεδα βαθύτερα κατανόησης του φαινομένου; Σκεφθήκαμε πως θα έδινε καρπούς για προβληματισμό, σε αυτή την προοπτική, μια συζήτηση με τον συγγραφέα κ. Στέλιο Ράμφο, η οποία και ακολουθεί.

– Γιατί ένας Ελληνας μπορεί να ελκύεται από ένα ακραίο πολιτικό μόρφωμα, όπως η Χρυσή Αυγή;

– Βιώνουμε μία κρίση με σοβαρές κοινωνικοπολιτικές προεκτάσεις. Οι Ελληνες αισθάνονται εξαπατημένοι και σε πολύ μεγάλο βαθμό απορρίπτουν στις συνειδήσεις τους το έως τώρα κυρίαρχο πολιτικό σύστημα. Την αγανάκτηση και την απογοήτευσή τους εισέπραξε το κόμμα της Χρυσής Αυγής, που από το μηδέν και κάτι έφθασε να καταγράφει υψηλά ποσοστά προτιμήσεων με αυξητική τάση. Η εκλογική άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ εξηγείται, διότι εκεί μεταστεγάσθηκε το λαϊκιστικό ΠΑΣΟΚ. Το καινούργιο φαινόμενο είναι η Χρυσή Αυγή. – Ποια είναι τα βαθύτερα χαρακτηριστικά αυτού του καινούργιου φαινομένου;

– Οταν μία κοινωνία περνά τόσο βαθιά πολιτική και ηθική κρίση, ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι καταλαβαίνουν τον εαυτό τους, υπαγορεύει και τον τρόπο που αντιδρούν. Η διάψευση εκείνου το οποίο πίστεψαν και υποστήριζαν επί δεκαετίες ως λύση, εξελίχθηκε σε μεγάλη δοκιμασία για το αίσθημα της ταυτότητός τους, με συνέπεια τη διάσπαση του Εγώ. Οταν έχουμε κρίση ταυτότητος και ρήξη εσωτερική τότε πάση θυσία πρέπει να αποκτήσουμε νέα ταυτότητα για να επανασυγκολληθεί το Εγώ, να βρούμε και πάλι τον χαμένο εαυτό μας. Εκτιμώ πως η Χρυσή Αυγή πέτυχε σ’ αυτό ακριβώς το επίπεδο: Εδωσε στον ψυχικά μετέωρο και αποδιοργανωμένο λαϊκό άνθρωπο σημεία σταθερής αναφοράς όπου έβρισκε τον εαυτό του. Για την ακρίβεια του προσέφερε πειστικό παλαιάς κοπής, ιδεολογικό υλικό που παραπέμπει σε άφθαρτες αξίες οι οποίες τον τιμούν, όπως η πατρίδα και η πάλη εναντίον της διαφθοράς. Οταν το υλικό αυτό ακολουθείται από στολές, οργάνωση, παρελάσεις και στρατιωτικές ασκήσεις, τότε η εσωτερική συγκόλληση γίνεται μάλλον εύκολη και η ένταξη θεραπευτική. – Είναι ο πατριωτισμός «παλιωμένο» υλικό;

– Είναι «παλιωμένο» εφ’ όσον σαν φόβος και μίσος για το ξένο δεν έχει αγάπη για τον άλλο άνθρωπο. Είναι «παλαιό» ως εγγυημένη από το παρελθόν σταθερή αξία. Αλλο θέμα εάν όποιος εμπιστεύεται με κλειστά μάτια το παρελθόν είναι καταδικασμένος να το αναπαράγει χωρίς διάκριση. Για να επιστρέψω στα προηγούμενα: Εχει οπωσδήποτε σημασία να γνωρίζουμε τις πρακτικές μιας τέτοιας οργανώσεως, άλλα έχει ακόμη μεγαλύτερη σημασία να κατανοήσουμε πόσο ψυχολογικά θετική είναι η αίσθηση ότι έχουμε ταυτότητα. Τα ιστορικά δρώμενα συνδυάζονται με τις ψυχολογίες, όπως άλλωστε συνδυάζονται τα συμφέροντα με τις επιθυμίες. Στην περίπτωσή μας η επανεύρεση του εαυτού περνά από αισθήματα μίσους που εκφράζονται με όρους βίας. Η δημοκρατία είναι πολιτικό σύστημα ειρηνικής κοινωνικής συνυπάρξεως· η βία είναι συνθήκη φυσική, αντικοινωνική που βασίζεται σε ολοκληρωτικό αποκλεισμό του διαφορετικού ως αποδιοπομπαίου τράγου. Προϋποθέτει ανθρώπους χαώδεις μέσα τους, οι οποίοι θέλουν χαώδη και τον εξωτερικό τους κόσμο. Καμία αξία δεν τους ενώνει εσωτερικά, εξ ου και δεν αντιλαμβάνονται άλλη μορφή τάξεως από εκείνη της βίας. Δεν πρέπει να μας ξαφνιάζουν οι σημερινές εκδηλώσεις βαρβαρότητος, όταν στις δεκαετίες της μεταπολιτεύσεως τιμήθηκαν το ευτελές, το χαμηλό και το εύκολο. Ηταν αναμενόμενο λαϊκά στρώματα με περιορισμένες παραστάσεις και ατροφική αυτοσυνείδηση, από τη στιγμή που δεν νιώθουν την ανάγκη της δικής τους αλήθειας και ψάχνουν να βρουν αλλού τους υπαιτίους για τη σημερινή κρίση, να γοητευθούν από εθνοπαραληρήματα και κακοήθη σχήματα σαν της Χρυσής Αυγής.

Η ανάγκη της βίας

– Συνδέετε το «χαμηλό και ευτελές» με το κοινωνικό επίπεδο των ανθρώπων;

– Οχι, εννοώ πως η εικόνα που έχουν για τις προσδοκίες τους είναι εικόνα πολύ ευτελών, χαμηλών και εύκολων ικανοποιήσεων. Περιορίζεται σε ένα επίπεδο όπου το μερικό παίρνει διαστάσεις καθολικού και μεγεθύνεται ως απόλυτο. Στο μέτρο που η μεγέθυνση παίρνει μορφή ιδεολογίας, δεν μπορεί να υποστηριχθεί με επιχειρήματα και από εκεί προκύπτει η ανάγκη της βίας. Μόνο με βία μπορείς να με πείσεις ότι η δική σου μερικότητα είναι το απόλυτο. Αυτά όλα οφείλονται εν πολλοίς στη λαϊκιστική έκπτωση της Μεταπολιτεύσεως. Οπως δεν προκάλεσε το Μνημόνιο την κρίση, έτσι δεν δημιούργησε η ίδια η κρίση τη Χρυσή Αυγή. Η κρίση ήρθε να την αναδείξει σαν μηχανισμό που νομιμοποιεί τα επιθετικά ένστικτα της μερικότητος, εφ’ όσον οι πληγωμένοι εγωισμοί απαγορεύουν στους πολίτες - υποκείμενά τους να αναλάβουν τις ευθύνες τους. – Μπορούν οι άνθρωποι αυτοί να «θεραπευθούν» και να αισθανθούν φιλικά απέναντι στους συνανθρώπους τους;

– Καλό θα ήταν πρώτα να συμφιλιωθούν με τον εαυτό τους και να ηρεμήσουν μέσα τους. Θα βοηθούσε να συνειδητοποιήσουν οι πολιτικοί, ότι το βαθύτερο στρώμα του ζητήματος έγκειται στο γεγονός ότι τόσα χρόνια με τους ψηφοθηρικούς τσακωμούς τους οικοδομούσαν ένα σύστημα πολιτικό το οποίο βασιζόταν στη διχόνοια και στη σύγκρουση χωρίς να προσφέρει τίποτα θετικό. Μόνο ένταση. Ακόμα και σήμερα συνεχίζουν τα ίδια και ο κόσμος αηδιάζει με αυτή την εικόνα. Η ένταση, ως γνωστόν, είναι αποφασιστικός συντελεστής ανασφαλείας, η δε ανασφάλεια στέλνει στην όποια Χρυσή Αυγή. Για να εκτονωθεί η ένταση και να κατευνασθούν τα πάθη πρέπει επιτέλους να υπάρξει μία πολιτική εθνικής ενότητος, ώστε να αντιμετωπισθούν τα μείζονα προβλήματα της κοινωνίας. Τότε η ασθένεια θα αρχίσει να θεραπεύεται. Το κακό που μας βρήκε οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη συγκρουσιακή ατμόσφαιρα που εδώ και σαράντα χρόνια κυριαρχεί στην κοινωνία μας. Στο μέτρο που η κοινωνική ένταση θα εξακολουθεί και θα αναπαράγει την ανασφάλεια, ακόμα και αν εξαρθρωθεί ως εγκληματική οργάνωση η Χρυσή Αυγή το πρόβλημα θα υφίσταται στο ακέραιο και θα πάρει τη θέση της κάτι αντίστοιχο.