Μερικές φορές διερωτώμαι αν είμαστε αφελείς ή αν αδυνατούμε να κατανοήσουμε το τι γίνεται και τι εξελίσσεται γύρω μας. Χθες οι κυβερνήσεις της Κύπρου και της Ελλάδας αποφάσισαν να στείλουν δύο πολεμικά αεροσκάφη στην παρέλαση. Και αν η επικίνδυνη, πολιτικά και στρατιωτικά, αυτή κίνηση επηρέαζε μόνο το θυμικό των απλών πολιτών, που έμπλεοι εθνικής υπερηφάνειας, θεωρούν ότι άλλαξαν οι συσχετισμοί και το ισοζύγιο δυνάμεων και ότι, επιτέλους, η Ελλάδα είναι εδώ για να μας προστατεύσει, θα μπορούσε κάποιος να την εντάξει στον λαϊκισμό και την μικροπολιτική, που, ιδιαίτερα σε προεκλογικές περιόδους, αναρριχάται σε δυσθεώρητα ύψη.

Δεν είναι η πρώτη φορά που η Ε/Κ πλευρά στρέφει την πολεμική της κατά του Eιδικού Εκπροσώπου του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ. Κατ’ ακρίβεια την ίδια τύχη είχαν 28 προηγούμενοι ειδικοί αντιπρόσωποι που περιγράφηκαν από τους ελληνοκύπριους ως «φιλότουρκοι» και ως «όργανα της Άγκυρας». Για κάποιους, μάλιστα, εκφράσαμε δυσφορία ακόμα και για τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό. Φορείς αυτής της πολεμικής ήταν πάντα οι εκπρόσωποι της «πατριωτικής» γραμμής στο κυπριακό, που σήμερα αντιστοιχούν στα πιο εξτρεμιστικά στοιχεία της κυπριακής πολιτικής ζωής και που αυτοπεριγράφονται ως «ενδιάμεσος χώρος», ενώ στην πραγματικότητα εκπροσωπούν την πιο ακραία, εθνικιστική και σοβινιστική έκφανση της κυπριακής κοινωνίας.

Ο κύβος ερρίφθη, τα επόμενα 24ωρα η Ελλάδα θα βγει στις αγορές για περίπου 2,5 δισ. ευρώ για την 5ετία.

Ανεξάρτητα αν αυτή η δοκιμαστική έξοδος έπρεπε να γίνει τώρα ή λίγο αργότερα (υπάρχουν επιχειρήματα για κάθε εκδοχή…), όλοι συμφωνούν ότι η κίνηση αυτή καθαυτή είναι θετική, καθώς και ότι το πιο σημαντικό είναι να έχει θετική συνέχεια. Την επικείμενη δοκιμαστική έξοδο να ακολουθήσουν και άλλες, πριν από τη λήξη του μνημονίου τον Αύγουστο του 2018, ώστε η χώρα να καταφέρει να αντλήσει από τις αγορές τα κεφάλαια που θα χρειαστεί από τότε έως τα τέλη του 2019, με ανεκτά επιτόκια.

Οι πολέμιοι της Διζωνικής Ομοσπονδίας εδώ και πολλά χρόνια προκλήθηκαν επανειλημμένα να ξεκαθαρίσουν ποια είναι η άλλη πορεία που προτείνουν και πως σκοπεύουν να την υλοποιήσουν. Αρνήθηκαν να το πράξουν. Με υπεκφυγές και γενικόλογες, αόριστες τοποθετήσεις παρέπεμπαν σε «λύση με σωστό περιεχόμενο» και «στην ανάληψη εκστρατείας για να πειστεί η διεθνής κοινή γνώμη να πείσει την Τουρκία». Και όλα αυτά 43 χρόνια μετά την τούρκικη εισβολή και 54 χρόνια μετά που η Κυπριακή Δημοκρατία, ντε φάκτο, έπαψε να είναι δικοινοτικό κράτος, και μετατράπηκε (στην μισή Κύπρο) σ’ ένα δεύτερο ελληνικό κράτος, που μάλιστα υιοθέτησε και τον ελληνικό εθνικό ύμνο. Τώρα, πλέον, οι πολέμιοι της ΔΔΟ δεν χρειάζεται να επιχειρηματολογήσουν γιατί πρέπει να εγκαταλειφτεί αυτή η μορφή λύσης.

Επειδή γνωρίζω δύο-τρία πράγματα από διαπραγματεύσεις, ένα πράγμα μπορώ να πω με σχετική βεβαιότητα και με την επιφύλαξη της πληροφόρησης που έχουμε μέχρι στιγμής για το τι ακριβώς συνέβη (ή δεν συνέβη) στη Διάσκεψη για την επίλυση του κυπριακού προβλήματος στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας: λύση δεν υπήρξε γιατί κάποιοι δεν ήθελαν τη λύση (ενδεχομένως με τίποτα και κάτω από οποιεσδήποτε ορθολογικά ρεαλιστικές συνθήκες). Εάν την ήθελαν υπήρχαν όλα τα στοιχεία στο τραπέζι που θα επέτρεπαν εκείνες τις διατυπώσεις (το wording) που θα οδηγούσαν στους έντιμους συμβιβασμούς για τη «δίκαιη και βιώσιμη λύση»

Τις συνέπειες των σφαλμάτων στην εξωτερική πολιτική τις συνειδητοποιούμε όταν η ζημιά έχει επέλθει. Μέχρι τότε και οι πιο νουνεχείς απλώς σιωπούν για να μην έρθουν σε αντίθεση με εσφαλμένες αλλά ταυτοχρόνως βαθιά εδραιωμένες «βεβαιότητες» της κοινής γνώμης. Μια τέτοια φάση διανύουμε στο Κυπριακό με επικίνδυνη αιχμή το θέμα της εξόρυξης υδρογονανθράκων.
Σε επιστολή του προς τον Πρόεδρο Αναστασιαδη ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου Νίκος Ρολάνδης αφού απαριθμεί ένα προς ένα τα πολλά σφάλματα και τις επώδυνες συνέπειες τους, προειδοποιεί ότι το θέμα της αξιοποίησης των φυσικών πόρων είναι σύνθετο, επικίνδυνο και μπορεί να προχωρήσει μόνο συνυπολογίζοντας τα συμφέροντα των Τουρκοκυπρίων. Προτείνει δίκαιη και αναλογική αξιοποίηση 75% για τους Ελληνοκύπριους με 25% για τους Τουρκοκύπριους.

Το κυπριακό πρόβλημα, το οποίο στην τρέχουσα εκδοχή του χρονολογείται από το 1963 (έτος που ο πρόεδρος, Αρχιεπίσκοπος Μακάριος θέλησε να τροποποιήσει το Σύνταγμα), έχει φθάσει σε μια κρίσιμη στιγμή στη διαδικασία επίλυσής του. Οι διαδοχικές προσπάθειες που έχουν γίνει από τη δεκαετία του 1970 για επίλυση δεν έχουν καρποφορήσει, με ευθύνη όλων των πλευρών (Τουρκοκυπρίων, Ελληνοκυπρίων, Τουρκίας, Ελλάδας) σε μικρό ή μεγαλύτερο βαθμό για την καθεμία ξεχωριστά. Και κατά κανόνα η κάθε νεότερη προσπάθεια ή σχέδιο επίλυσης είναι δυσκολότερη ή και χειρότερη από την προηγούμενη.