Το δημοψήφισμα της Βρετανίας και το αποτέλεσμά του ήταν μια συμπύκνωση των δραματικών αντιθέσεων της εποχής μας. Μια χώρα διαιρεμένη ως προς την επιλογή, κοινωνικά και εθνικά ρήγματα που καταλήγουν σε έναν πολιτικό δυϊσμό, μια πολιτική καμπάνια γεμάτη ψέματα - στη χώρα μάλιστα του ορθολογισμού και του εμπειρισμού -, παγκόσμιες ελίτ και Αρχές από τη Δύση και την Ανατολή που συμβουλεύουν χωρίς να ακούγονται.

Το 2005 ο γάλλος πρόεδρος Σιράκ είχε μια θαυμάσια ιδέα: η επικύρωση της νέας ευρωπαϊκής συνθήκης, του Ευρωσυντάγματος, να μη γίνει από τη γαλλική Βουλή αλλά από τον λαό, με δημοψήφισμα. Προεξοφλώντας μια εύκολη νίκη, ο Σιράκ θεωρούσε ότι το δημοψήφισμα θα ήταν μια θριαμβευτική ψήφος εμπιστοσύνης προς τον ίδιο,

Η επιλογή του Bρετανού πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον να προκηρύξει δημοψήφισμα, αποδείχθηκε μοιραία τόσο για τον ίδιο -και αυτό είναι το λιγότερο- όσο και κυρίως για τον βρετανικό λαό, αλλά και τους λαούς της Ευρώπης.

Το δημοψήφισμα στη Βρετανία, σε μια Ευρώπη σε κρίση και με τις εθνικιστικές δυνάμεις σε άνοδο, με τον καλπάζοντα λαϊκισμό, ήταν ό,τι χειρότερο για το μέλλον της.

Γεννήθηκα σε μία χώρα στο περιθώριο της Ευρώπης, σε μία εποχή όπου κυριαρχούσαν φανατικές ιδεολογίες, δικτατορίες, με αντιπαλότητες που σύντομα ξέσπασαν σε μία τεράστια πολεμική σύρραξη. Μεγάλωσα μέσα στον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο, έζησα την Κατοχή και τον Εμφύλιο, αργότερα τον Ψυχρό Πόλεμο και το Σιδηρούν Παραπέτασμα.

Η σημερινή ημέρα αποτελεί ένα σοκ για όλους όσοι πιστεύουμε στην μεγάλη και ενωμένη Ευρώπη. Οι αντιευρωπαϊκές δυνάμεις και οι ευρωσκεπτικιστές νίκησαν στη Μεγάλη Βρετανία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να αντιμετωπίσει το αποτέλεσμα με ψυχραιμία. Πρέπει να αλλάξει για να υπάρξει με προοπτική. Να προχωρήσει τώρα προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και ενοποίηση. Να σταματήσει να είναι αποκομμένη από την ευρωπαϊκή κοινωνία. Φυγή προς τα εμπρός απαιτείται. Κάθε κρίση αποτελεί και πρόκληση. Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι τώρα περισσότερο αναγκαία από ποτέ.

Η Πέμπτη 23 Ιουνίου μπορεί να καταγραφεί ως μια εντελώς «άλλη μέρα» για την Ευρώπη, την Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ). Οι πολίτες του Ηνωμένου Βασιλείου (ΗΒ) προσέρχονται στις κάλπες για να απαντήσουν εάν θέλουν η χώρα τους να παραμείνει στην ΕΕ ως πλήρες μέλος (στην οποία εντάχθηκε το 1973) ή να αποχωρήσει (Brexit) και να διαμορφώσει μια εναλλακτική σχέση με επιστροφή στο παρελθόν.

Γράφτηκαν και ειπώθηκαν πολλά για την πιθανή έξοδο και την ποθητή παραμονή της Αγγλίας στην Ε. Ε. Άλλοι, πολύ αρμοδιότεροι από μένα, έχουν εξηγήσει αναλυτικά το οικονομικό και πολιτικό κόστος από έναν αιφνίδιο ακρωτηριασμό της Ευρώπης, μέσω του Brexit, (αλλά και τις ολέθριες, μακροπρόθεσμα, επιπτώσεις του στην Ευρώπη και στην Ελλάδα). Η τραγική δολοφονία της Jo Cox άλλωστε επιβεβαίωσε πως το σενάριο «εξόδου» τροφοδοτείται από τον εξτρεμιστικό συντηρητισμό, που, στο όνομα μιας φαντασιακής Κοινοπολιτείας, δεν διστάζει να αναστήσει μια δήθεν «αυτοκρατορική μνήμη», βουτηγμένη πλέον στο αίμα.

Η δήλωση της κ. Σίας Αναγνωστοπούλου, αναπληρώτριας υπουργού Παιδείας, σχετικά με το θάνατο της Βρετανίδας βουλευτού των εργατικών, Jo Cox, αναρτήθηκε στην επίσημη σελίδα του Υπουργείου Παιδείας. Θα μπορούσε και όχι. Θα μπορούσε να αναρτηθεί στην προσωπική της σελίδα κυρίως γιατί η δήλωσή της δεν ήταν μια επίσημη δήλωση που εκφράζει, ένεκα αρμοδιότητας, την κυβέρνηση αλλά μια προσωπική δήλωση η οποία προέβη σε ένα «άλμα» για τα αίτια της δολοφονίας της Jo Cox.

Είναι φανερό ότι υπάρχουν οι αντικειμενικές και υποκειμενικές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη του ευρωσκεπτικισμού ή ακόμη και της εξόδου από την Ε.Ε.
Η Ένωση παραπαίει κάτω από το βάρος των οικονομικών, κοινωνικών, πολιτικών και θεσμικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει τα τελευταία ιδίως χρόνια.
Μέσα στη δίνη μάλιστα της κρίσης, την αδυναμία της ΕΕ να δώσει ριζικές λύσεις και την ζοφερή κατάσταση που βιώνει η Ελλάδα, οι εγγενείς θεσμικές αδυναμίες της Ένωσης και ιδιαίτερα της ζώνης του ευρώ φαντάζουν Λερναία Ύδρα, έτοιμη να καταπιεί χώρες και κοινωνίες.
Μοιραία αναπτύσσονται φυγόκεντρες δυνάμεις, εθνικισμοί και πολιτικές που ευαγγελίζονται καλύτερο μέλλον με πισωγύρισμα στις εθνικές περιχαρακώσεις και ανταγωνισμούς του παρελθόντος.

«Σε περίπτωση Brexit, η ΕΕ θα πρέπει να βρει τρόπο να επιτύχει μια συμφωνία για τη σχέση της με τη Βρετανία, χωρίς να φανεί αδύναμη στα υπόλοιπα 27 κράτη-μέλη» λέει στο «Βήμα» ο Τιμ Ολιβερ, συνεργάτης του ερευνητικού κέντρου LSE IDEAS της London School of Economics και ειδικός στις σχέσεις Βρετανίας - Ευρωπαϊκής Ενωσης.