Αν είναι αλήθεια ότι η ανάπτυξη έχει συνδεθεί ιστορικά με την οικονομία της αγοράς, είναι εξίσου αλήθεια ότι ο πολιτισμός και η κοινωνική συνοχή συνδέονται κυρίως με το δημόσιο χώρο, την οικονομία της «μη αγοράς».

Η μαζικότητα των φοιτητικών συνελεύσεων και κινητοποιήσεων τις τελευταίες ημέρες έχει προκαλέσει έκπληξη σε πολλούς, ίσως και στους ίδιους τους πρωταγωνιστές. Αποτελεί δε και την καλύτερη μαρτυρία για τον αντιδραστικό και αδιέξοδο χαρακτήρα των προωθούμενων μεταρρυθμίσεων στο χώρο της Ανώτατης Εκπαίδευσης.

Δεν θα ασχοληθώ σήμερα με το θέμα των ιδιωτικών, συγγνώμη, μη κρατικών, πανεπιστημίων. Έχουν ήδη γραφτεί πολλά για το θέμα αυτό. Θα ήθελα να κάνω μερικές παρατηρήσεις για μια από τις προτεινόμενες "μεταρρυθμίσεις", την πρόταση περιορισμού των ετών φοίτησης σε ν+2, ήτοι δύο επιπλέον έτη από τον προβλεπόμενο χρόνο ...

Η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ, ενώ προβάλλουν την ιδέα των "ιδιωτικών - πανεπιστημίων", υπονοούν ότι ένα τέτοιο σύστημα υπάρχει στις ΗΠΑ. Μάλιστα σε αυτά και τον υποτιθέμενο ανταγωνισμό αποδίδουν τις εξαιρετικές επιδόσεις των κορυφαίων αμερικανικών πανεπιστημίων.

Η Φινλανδία έχει ένα από τα πιο πετυχημένα εκπαιδευτικά συστήματα στον κόσμο. Το κλειδί της επιτυχίας είναι απλό: ισότητα ευκαιριών, απαιτητική κατάρτιση δασκάλων, άφθονη δημόσια χρηματοδότηση. Αλλες σκανδιναβικές χώρες έχουν αναπτύξει παρόμοια συστήματα με υψηλή απόδοση.

Οι πρόσφατες δηλώσεις της κ. υπουργού Παιδείας για επικείμενες αλλαγές στο νόμο πλαίσιο για τα ΑΕΙ πριν από το καλοκαίρι και παλαιότερες έγκυρων κύκλων του υπουργείου για αλλοιώσεις στις τέσσερις βασικές βαθμίδες των μελών ΔΕΠ, ώθησαν 73 καθηγητές και καθηγήτριες Α’ βαθμίδας να υποστηρίξουν με τις υπογραφές τους τον Ενιαίο Φορέα Διδασκόντων.

Η κυρία υπουργός Παιδείας κ.λπ. προχωρά ακάθεκτη στην ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων, αγνοώντας, πέρα από τις αντιδράσεις, και την πραγματικότητα. Δεν γνωρίζω αν έχει γίνει σε επιστημονικό-ερευνητικό επίπεδο (στα σχετικά πανεπιστημιακά τμήματα) συζήτηση για τους λόγους που δημιουργούν την απαίτηση όλοι οι απόφοιτοι Λυκείου να εισέρχονται στο πανεπιστήμιο

Αντιθέτως προς ό,τι λέγεται από τον πρωθυπουργό και τα κυβερνητικά στελέχη, η ανάκαμψη και η εξυγίανση της οικονομίας δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν χωρίς μια μεγάλη εκστρατεία υπέρ της παιδείας, της επιστήμης και του πολιτισμού! Αν υπάρξει οικονομική ανάπτυξη, αυτή θα είναι προσωρινή και βραχυχρόνια.

Η συζήτηση για την αξιολόγηση έχει "ανάψει" για τα καλά τον τελευταίο καιρό. Για τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ. η αξιολόγηση αποτελεί ένα μέσο για την προώθηση συγκεκριμένων πολιτικών, με τις οποίες εμείς διαφωνούμε –και καλά κάνουμε. Το ερώτημα είναι: Είναι σωστό να διαφωνούμε και με τη διαδικασία αξιολόγησης; Ή πρέπει να θέτουμε την αξιολόγηση στη σωστή της βάση;

Δέκα μήνες μετά την ανάληψη της εξουσίας, η νέα κυβέρνηση δεν έχει ξεδιπλώσει ακόμα το σχέδιό της για το ερευνητικό σύστημα της χώρας. Η αποδοχή των θεσμικών ρυθμίσεων του 1985 (ν. 1514/85) ως αφετηρία για περαιτέρω βελτιώσεις του συστήματος αποτελεί κατά την άποψή μου θετική προσέγγιση και οφείλουμε όλοι να προβληματιστούμε βαθύτατα για τις μεταρρυθμίσεις που είναι αναγκαίες προκειμένου η χώρα μας να διεκδικήσει ένα αξιοπρεπές μερίδιο στην παραγωγή και αξιοποίηση νέων γνώσεων.

Η δική μας αριστερά εδώ και πολύ καιρό επιχειρηματολογεί μαχόμενη επαναστατικά κατά της αξιολόγησης (και όχι κατά των κριτηρίων ή των στόχων της δήθεν αξιολόγησης που επιδιώκει ο νεοφιλελευθερισμός) και υποστηρίζοντας τους απανταχού λουφαδόρους και τεμπέληδες.

Άρχισε ο διάλογος για την Παιδεία που έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση, με τη συμμετοχή όλων των φορέων της εκπαιδευτικής κοινότητας. Δυστυχώς, τα δείγματα γραφής που έχει δώσει το τελευταίο δεκάμηνο η υπουργός (περικοπές στη χρηματοδότηση, ενίσχυση των γραφειοκρατικών παρεμβάσεων, κ.ά.), δεν δικαιολογούν καμία αισιοδοξία για τα αποτελέσματα του διαλόγου.

Οι αδύνατοι και αποκλεισμένοι της κοινωνίας μας αναζητούν ένα νέο όραμα που θα δώσει ελπίδες στο όνειρο μιας αξιοπρεπούς ζωής. Όραμα κοινωνικής αλληλεγγύης μεταξύ των πολιτών το οποίο, κατά τη γνώμη μου, είναι πρωτίστως υπόθεση ενός νέου ηθικού εκπαιδευτικού και μορφωτικού κοινωνικού συμβολαίου.