Τα συνέδρια των κομμάτων υποτίθεται ότι είναι οι κορυφαίες εσωτερικές διαδικασίες. Και λέμε υποτίθεται, γιατί συνήθως όλα τα κρίσιμα ζητήματα διευθετούνται το προηγούμενο διάστημα και τα συνέδρια απλώς επικυρώνουν τις αποφάσεις που έχουν ληφθεί στο παρασκήνιο και «νομιμοποιούν» τους συσχετισμούς που έχουν διαμορφωθεί πριν από την έναρξη των εργασιών.

Σπανίως ένα συνέδριο είναι «ανοιχτό» ως προς την έκβασή του. Τα τελευταία χρόνια είχαμε δύο εξαιρέσεις. Το 13ο του ΚΚΕ το 1991 και το 4ο του ΠΑΣΟΚ το 1996, όπου η μάχη για τον έλεγχο του κόμματος κρίθηκε οριακά, με διαφορά μερικών δεκάδων ψήφων. Στη μία περίπτωση το διακύβευμα ήταν το εγχείρημα του ενιαίου Συνασπισμού και στην άλλη η διοίκηση της χώρας. Ισως γι’ αυτό ήταν και τα πιο ενδιαφέροντα.

Αυτήν την περίοδο έχουμε δύο συνέδρια, το 18ο του ΚΚΕ και το διαρκές του ΣΥΝ. Τι έχουμε να περιμένουμε:

* Ο εσωκομματικός διάλογος στο ΚΚΕ δεν έκρυβε εκπλήξεις. Η στροφή της ηγεσίας στον σταλινισμό δεν συναντά ισχυρό αντίλογο. Το κόμμα θα βγει απ’ αυτήν την υπόθεση με ξεκάθαρη γραμμή ως προς το παρελθόν του κομμουνιστικού κινήματος. Η κριτική αποτίμηση της ιστορίας κατέληξε στην αποθέωση της πολιτικής του Στάλιν με τα ίδια ακριβώς επιχειρήματα που χρησιμοποιούσε ο «πατερούλης» απέναντι στους αντιπάλους του πριν τους οδηγήσει στις στημένες δίκες και από εκεί στο εκτελεστικό απόσπασμα, στα γκουλάγκ και στα ψυχιατρεία.

Ανατροπές δεν θα υπάρξουν ούτε στο θέμα των συμμαχιών. Το ΚΚΕ απορρίπτει κάθε ιδέα διαλόγου με το ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ, αγωνίζεται για να τραυματιστεί βαριά ο δικομματισμός, για αδύναμες κυβερνήσεις και πανίσχυρο λαϊκό κίνημα, για την ήττα του οπορτουνισμού, ενώ το ζήτημα της ηγεσίας είναι δευτερεύουσας σημασίας. Είτε παραμείνει η Αλέκα Παπαρήγα, είτε αποχωρήσει, τίποτα δεν πρόκειται ν’ αλλάξει επί της ουσίας, αφού οι φερόμενοι ως διάδοχοί της κινούνται στο ίδιο μήκος κύματος. Αυτά τα πράγματα το ΚΚΕ δεν τα αφήνει στην τύχη τους.

* Στο διαρκές συνέδριο του ΣΥΝ τα μέτωπα είναι δύο: οι συνεργασίες και το ιδεολογικό στίγμα του ΣΥΡΙΖΑ. Το πρώτο δεν είναι καινούριο, απασχολεί το κόμμα από την εποχή της γέννησής του. Από τη στιγμή που το φιλόδοξο σχέδιο της ηγεσίας για τη μεγάλη αριστερά (και με το ΚΚΕ) ναυάγησε, οι ανανεωτικοί επανέφεραν το ζήτημα της συνεννόησης με τη σοσιαλδημοκρατία και ζητούν να μην απορρίψει ο ΣΥΡΙΖΑ το ενδεχόμενο στήριξης μιας κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ.

Στελέχη της πλειοψηφίας, κυρίως νεαρής ηλικίας, που αναδείχθηκαν μαζί με τον Α. Τσίπρα δεν διστάζουν να μιλήσουν για διάσπαση, αν οι ανανεωτικοί επιμείνουν στις απόψεις τους. Χωρίς την πείρα των διασπάσεων, δείχνουν να αισθάνονται άβολα λειτουργώντας σε καθεστώς πολυφωνίας (ιδρυτική πράξη του ΣΥΝ), συμπλέουν με τις θέσεις μικρότερων συνιστωσών που προέρχονται από τον χώρο της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς, δίνοντας την εντύπωση ότι θεωρούν την ιδεολογική καθαρότητα σημαντικότερο αγαθό από την πολιτική ενότητα μέσα από τη διαφορετικότητα.

Οι διαφωνίες όμως έχουν περάσει και στον στενό πυρήνα της φυσιογνωμίας και της ταυτότητας του ΣΥΡΙΖΑ. Αφορμή για να ξεμυτίσουν ήταν τα «Δεκεμβριανά» και κυρίως η στάση της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ στα φαινόμενα βίας. Η αποδοκιμασία ήρθε πολύ αργά και ύστερα από την πίεση που άσκησαν παράγοντες του ανανεωτικού ρεύματος. Οχι πάντως χωρίς αντιδράσεις. Για παράδειγμα:

Ηομάδα «Ρόζα», με άρθρο στην «Αυγή» (3-2-2009), χαρακτηρίζει «εξόχως ανησυχητική εξέλιξη την καταδίκη του συντρόφου Τσίπρα στο μυριόστομο "μπάτσοι, γουρούνια, δολοφόνοι"». Ο γραμματέας της νεολαίας του ΣΥΝ, Δ. Τζανακόπουλος, στο περιοδικό «Θέσεις» (τεύχος 106), αναφερόμενος στους αντιεξουσιαστές, σημειώνει ότι «η βία των αντιεξουσιαστών δεν χρήζει προφανώς καταδίκης. Χρήζει όμως σφοδρής θεωρητικής και πολιτικής κριτικής, διότι από τη σκοπιά της ριζοσπαστικής Αριστεράς δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική». Και λίγο παρακάτω: «Η απόρριψη της τυφλής βίας δεν πρέπει να γίνεται με όρους ηθικούς, αλλά με όρους πολιτικής αποτελεσματικότητας».

Το γλίστρημα του ΚΚΕ στην αντίληψη «όλα ή τίποτα» και το φλερτ του ΣΥΡΙΖΑ με τη λογική «small is beautiful» είναι τα καλύτερα αντιβιοτικά για τον πάσχοντα δικομματισμό.