Τι είναι η σύγχρονη ριζοσπαστική σοσιαλδημοκρατία;

Ηλίας Μόσιαλος, Athens Voice, Δημοσιευμένο: 2013-05-17

Σήμερα οι απαιτήσεις των καιρών –και όχι μόνο λόγω της οικονομικής κρίσης– αλλάζουν συνεχώς. Οι κοινωνίες του 21ου αιώνα είναι κοινωνίες της διακινδύνευσης και του συνεχούς ρίσκου, σε αντίθεση με τις κοινωνίες του 20ού αιώνα που ήταν κοινωνίες της σχετικής βεβαιότητας και των σίγουρων δεδομένων. Σήμερα, όπως υποστηρίζει και ο Ζίγκμουντ Μπάουμαν, οι κοινωνίες περνούν από τη «σταθερή», στη «ρευστή» νεωτερικότητα.

Στη νέα αυτή κατάσταση, ο τρόπος που θεωρούσε το παρελθόν τόσο η Αριστερά, όσο και η Δεξιά, είναι παρωχημένος. Και χρειάζεται μια φρέσκια ματιά για να αναλύσει τη νέα πραγματικότητα. Τη ματιά αυτή μπορεί, υπό προϋποθέσεις, να την προσφέρει η σύγχρονη ριζοσπαστική σοσιαλδημοκρατία.

Καθώς βρίσκεται στο νοητό μέσο του πολιτικού φάσματος, η σοσιαλδημοκρατία δεν έχει εύκολο έργο. Οι δογματικοί της αγοράς και του ελάχιστου κράτους, οι εμμονικοί μαρξιστές και η λεγόμενη λαϊκή (δηλαδή λαϊκιστική) Δεξιά, εκφέρουν ένα λόγο που δεν παίρνει υπόψη του τη συνθετότητα των καταστάσεων, ένα λόγο που δεν απαιτεί πολλή επεξεργασία και είναι –σε τελευταία ανάλυση– απλοϊκός. Ο λόγος αυτός, ως μανιχαϊστικός, σαγηνεύει πολύ εύκολα τον κόσμο. Η σοσιαλδημοκρατία, αντιθέτως, είναι υποχρεωμένη να ερευνά συνεχώς, ώστε να προσαρμόζει και να συνδυάζει το κοινωνικό της όραμα στη σκληρή πραγματικότητα, ιδίως την οικονομική. Όπως το θέτει ο David Held: «Το μεγάλο πρόβλημα της σύγχρονης σοσιαλδημοκρατίας είναι, πρώτον, πώς θα παρέμβει σ’ έναν κόσμο όπου οι πολυεθνικές εταιρείες δρουν κυριαρχικά, χωρίς όμως να καταργήσει βασικές συνιστώσες της αγοράς, μεταξύ των οποίων είναι και η ατομική ιδιοκτησία και η επιδίωξη του κέρδους και, δεύτερον, πώς θα πολιτικοποιήσει τη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης, χωρίς να καταργήσει τις δημοκρατικές ελευθερίες, χωρίς να απαρνηθεί την υπεράσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και, ταυτόχρονα, χωρίς να σβήσει τις διαφορές μεταξύ αγοράς και κοινωνίας».

Φαίνεται δύσκολο, αλλά γίνεται. Και γίνεται, με πετυχημένη ισορροπία ανάμεσα στις συμπληγάδες. Η πρόκληση για τη σύγχρονη σοσιαλδημοκρατία είναι να αντιμετωπίσει τις αποτυχίες τόσο της αγοράς, όσο και του κρατισμού, με ρυθμιστικές και κοινωνικές πολιτικές, οι οποίες δημιουργούν προϋποθέσεις για βιώσιμη ανάπτυξη με κοινωνική δικαιοσύνη και ίσες ευκαιρίες για όλους τους πολίτες.

Η σοσιαλδημοκρατία δεν παγιδεύεται στο δίλημμα «υπέρ ή κατά της ελεύθερης αγοράς». Στηρίζει κάθε υγιή και ελπιδοφόρα ιδιωτική πρωτοβουλία και την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, αλλά δεν έχει τίποτα το κοινό με το νεοφιλελευθερισμό. Θεωρεί ότι η ελεύθερη αγορά, από μόνη της, δημιουργεί εισοδηματικές ανισότητες και ανισότητες ευκαιριών. Γι’ αυτό και παρεμβαίνει, ώστε να μειώνονται οι ανισότητες αυτές σε όλα τα επίπεδα, μέσω του ελέγχου της αγοράς. Η σοσιαλδημοκρατία διαφέρει όμως και από εκείνη την παλιού τύπου Αριστερά, που νομίζει ότι όλα λύνονται με τη μεγέθυνση του κράτους. Ο κρατισμός είναι μοντέλο που εφαρμόστηκε και απέτυχε, τόσο στην Ελλάδα, όσο και διεθνώς. Το πολύ μεγάλο κράτος είναι γραφειοκρατικό, δυσκίνητο και αντιπαραγωγικό. Στερεί επίσης πόρους από την πραγματική οικονομία, μέσω της μεγάλης αύξησης των φόρων.

Η σύγχρονη σοσιαλδημοκρατία ενισχύει επίσης πολιτικές που δημιουργούν νέες θέσεις απασχόλησης με φορολογικά και άλλα κίνητρα υπέρ του παραγωγικού και εξωστρεφούς ιδιωτικού τομέα, ενώ παράλληλα υποστηρίζει ένα δίκαιο και προοδευτικό φορολογικό σύστημα για αναδιανομή εισοδημάτων και ευκαιριών, έτσι ώστε να παρέχονται υψηλής ποιότητας υπηρεσίες παιδείας, πρόνοιας και υγείας, και να ενισχύεται η κοινωνική κινητικότητα.

Σε επίπεδο διακρατικών σχέσεων, η σοσιαλδημοκρατία δεν βλέπει τη χώρα μας –παρά την κρίση– ως επαίτη στο πλαίσιο της ΕΕ, αλλά ως εταίρο που (εξακολουθεί να) μπορεί να συμβάλει με ιδέες, προτάσεις και πρακτικές στη μετάβαση από μια Ευρώπη των διαφορετικών κρατών σε μια ενιαία πολιτικά και οικονομικά Ευρώπη, σε μια Ευρώπη που σταδιακά περνάει από τις διακυβερνητικές αποφάσεις στις ομοσπονδιακές λύσεις. Εξάλλου, η περαιτέρω ευρωπαϊκή ενοποίηση μπορεί να αποβεί και μέσο ξεπεράσματος της κρίσης, και για την ΕΕ και για την Ελλάδα.

Αυτή τη στιγμή, η ριζοσπαστική σοσιαλδημοκρατία έχει αρκετά σαφή φυσιογνωμία, αλλά ούτε εξουσία ασκεί ώστε να δοκιμαστεί η πολιτική της πρόταση, ούτε διακριτή οργανωτική δομή διαθέτει. Το δεύτερο, βέβαια, αποτελεί προϋπόθεση για να διεκδικηθεί το πρώτο.

Θέματα επικαιρότητας: Αριστερά-κεντροαριστερά

Θανάσης Θεοχαρόπουλος

Ενιαίος λόγος, όχι συνεχείς παραφωνίες και ομαδοποιήσεις

Θανάσης Θεοχαρόπουλος, 2025-05-17

Η«Ομάδα Αλήθειας» και η Νέα Δημοκρατία, η κομματική λειτουργία...

Περισσότερα
Σταμάτης Μαλέλης

Τι φταίει στην Κεντροαριστερά

Σταμάτης Μαλέλης, 2025-05-06

...Εάν τα βασικά κόμματα της Κεντροαριστεράς δεν εκσυγχρονιστούν...

Περισσότερα

Οι περιστάσεις

Τάσος Παππάς, 2025-04-22

Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Σωκράτης Φάμελλος μιλώντας στο ΜEGA...

Περισσότερα
Δημήτρης Χατζησωκράτης

Οι προοδευτικές δυνάμεις σε κοινό ψηφοδέλτιο

Δημήτρης Χατζησωκράτης, 2025-04-20

…Ας σκεφτούμε και την προοπτική για την πρόοδο της χώρας,...

Περισσότερα
Κώστας Ζαχαριάδης

Πρότυπο για τη συνεργασία το εγχείρημα του Δήμου της Αθήνας

Κώστας Ζαχαριάδης, 2025-04-08

Να επιλέξει ο κόσμος της παράταξης την ηγεσία του κόμματος...

Περισσότερα
Παναγιώτης Παναγιώτου

Συνεργασία ή πολιτική αυτοκτονία

Παναγιώτης Παναγιώτου, 2025-04-07

Η ΝΔ φθίνει πολιτικά και εκλογικά. Και η ισχυρή πρωθυπουργική...

Περισσότερα
Γιώργος Σταθάκης

Η «τελευταία ευκαιρία» για την προοδευτική αντιπολίτευση

Γιώργος Σταθάκης, 2025-04-03

...Η παραδοσιακή «πολυσυλλεκτικότητα» πέθανε μαζί με την...

Περισσότερα
Αντώνης Λιάκος

Μπορεί να επιβιώσει η Αριστερά;

Αντώνης Λιάκος, 2024-11-24

Δεδομένων του κατακερματισμού, της απώλειας επιρροής και...

Περισσότερα

Άρθρα/ Πολιτική

Σωκράτης Φάμελλος

Κυβερνητική πρόταση από το Συνέδριο

Σωκράτης Φάμελλος, 2025-06-08

Η Ιστορία, όχι μόνο στην Ελλάδα, έχει δείξει ότι οι πολιτικές...

Ποιά εκεχειρία και για πόσο στη Μέση Ανατολή;

Λουκάς Τσούκαλης, 2025-06-25

Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ άνοιξε τις πύλες της κολάσεως...

Στέργιος Καλπάκης

Ισχυρός ΣΥΡΙΖΑ - ΠΣ, καταλύτης για την προοδευτική αλλαγή

Στέργιος Καλπάκης, 2025-06-18

Οι αρνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Αριστεράς στην ειλικρινή...

Θόδωρος Τσίκας

Το αδιέξοδο με το Ιράν και η Συμφωνία του Ομπάμα

Θόδωρος Τσίκας, 2025-06-18

Το 2015 ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπάρακ Ομπάμα, έφτασε μετά...

Κώστας Καλλίτσης

Προεκλογική περίοδος

Κώστας Καλλίτσης, 2025-06-08

Κάτι μάλλον ασυνήθιστο (ακόμα και) για τα ελληνικά δεδομένα...

Η “έσχατη προδοσία” έλειπε από την χορηγία της αντιπολίτευσης προς τον Μητσοτάκη

Γιάννης Τριάντης, 2025-06-07

...Τι εισπράττει η κοινωνία όταν ακούει ότι εγκαλείται κάποιος...

Τα Τέμπη επιστρέφουν

Αγγελική Σπανού, 2025-06-05

Με τέσσερις προτάσεις για τη σύσταση Προανακριτικής, δύο...

Γιάννης Μεϊμάρογλου

Κυβερνητικό μπασκετικό αλαλούμ

Γιάννης Μεϊμάρογλου, 2025-06-04

...Όσο η κυβέρνηση θα συνεχίσει να κλείνει τα μάτια σε μια...

Θόδωρος Τσίκας

Έχει χάσει η Ουκρανία τον πόλεμο;

Θόδωρος Τσίκας, 2025-06-01

Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να διατηρήσει τη ηθική και γεωπολιτική...

Γιάννης Βούλγαρης

Η Ευρώπη στην εποχή των πολέμων

Γιάννης Βούλγαρης, 2025-05-31

Από τις εκλογές που έγιναν τελευταία στον ευρωπαϊκό χώρο,...

Εχει ο καιρός γυρίσματα;

Τάσος Παππάς, 2025-05-26

Αλλάζουν οι καιροί; Αλλάζουν. Αυτό που χθες αποδοκίμαζες,...

Η κοινή λογική

Μιχάλης Μητσός, 2025-05-23

Oι νέοι στρέφονται προς την Ακροδεξιά. Ακόμη κι αν δεν ψηφίζουν...

×
×